در این مقاله تأثیر عقل ایرانی بر فهم حزب توده از مارکسیسم را بررسی می کنیم. حزب توده به عنوان مهم ترین نماینده ی اشاعه ی مارکسیسم در ایران، نقش تاریخی مهمی داشته است. مخی‍‍له ی جمعی، میراث فکری و فرهنگی مشترک در میان یک ملت به شمار می آید. اینکه تا چه اندازه ای این میراث فکری بر فرایند تغییر در معانی، مفاهیم و تعابیر مارکسیستی مؤثر بوده است، بنا بر رویکردی تاریخی- تحلیلی قابل درک است. گفتنی است...

در این مقاله سعی بر آن است تا با تحلیل روانشناسانه شارل مورون به نقد و بررسی آثار جلال آل احمد بپردازیم. امروزه، مطالعات زیاذی در باب افکار و آراء این نویسنده شده ولی کسی انطور که باید به بررسی لایه های زیرین آثار وی به منظور دستیابی به ناخودآگاه آثارش نپرداخته است. برای نیل به این مقصود، از نقد روانشاناسانه مورون بهره گرفته ایم و با بررسی تمامی آثار آل احمد و با کنار هم قرار دادن استعاره ها و ...

یونگ ساختار ذهن انسان را متشکل از دو لایه ی خودآگاه و ناخودآگاه می دانست. او لایه ی ناخودآگاه را به دو بخش ناخودآگاه فردی و ناخودآگاه جمعی تقسیم کرد. مفهوم ناخودآگاه جمعی از اساسی ترین مفاهیم در مکتب روانشناسی یونگ است و در مطالعات روانکاوانه ی وی از جایگاه خاصی برخوردار است. این لایه از ذهن، عمیق، گسترده و مبهم است و برخلاف خودآگاه که منحصر به هر شخص و همیشه قابل دسترس است، مربوط به جمعی از ان...

   کهن الگوی سایه عمیقترین سطح ناخودآگاه جمعی، انباشته از غرایز ابتدایی نوع بشر است که انسان آنها را از نیاکان خود به ارث برده است. سایه، بخش تاریک روان ناخودآگاه دارای جنبه‌های مثبت و منفی است. این پژوهش با تکیه بر ویژگیها و صفات دوسویه‌ای که این کهن الگو دارد، به تحلیل اشعار بلند الحیدری، از شاعران امروز عرب، پرداخته است. نتایج این جستار نشان می‌دهد که سایه با نمودهای مثبت و منفی‌اش در اشعار ...

در این مقاله، به معرفی کهن‌الگوی آنیما و بازنمود آن در ناخودآگاه یونگ در برخی از اساطیر و ادبیات جهان و ادبیات معاصر ایران پرداخته، و با درنظرگرفتن دو نقش مثبت و منفی آنیما، برخی از ویژگی‌های آن در پهنه جهان و نمود آن‌ها را در غزلیات شمس ذکر کرده‌ایم. با توجه به شواهد حاضر در متن، آنیما در غزل‌های مولوی، ویژگی‌هایی مثل تسخیرکنندگی و فریبندگی، سرچشمه زندگی بودن، نومنی و تقدس و میانجیگری بین خودآ...

در یک سده ی اخیر، رویکردهای مختلف و گوناگونی به مسئله ی اسطوره پدید آمده ، که هر یک از این رویکردها، در تبیین اسطوره، از دانشی خاص، چون: مردم شناسی، تاریخ، دین، زبانشناسی، و ... بهره جسته است. یکی از شاخص ترین و مهمترین این رویکردها، رویکرد روانشناسانه به مسئله ی اسطوره است. پایه گذار و موسس این رویکرد، دکتر کارل گوستاو یونگ، روانشناس و فیلسوف اهل سوئیس است. پروفسور یونگ، در توجیه پیدایی و ساختِ...

   کهن الگوی سایه عمیقترین سطح ناخودآگاه جمعی، انباشته از غرایز ابتدایی نوع بشر است که انسان آنها را از نیاکان خود به ارث برده است. سایه، بخش تاریک روان ناخودآگاه دارای جنبه‌های مثبت و منفی است. این پژوهش با تکیه بر ویژگیها و صفات دوسویه‌ای که این کهن الگو دارد، به تحلیل اشعار بلند الحیدری، از شاعران امروز عرب، پرداخته است. نتایج این جستار نشان می‌دهد که سایه با نمودهای مثبت و منفی‌اش در اشعار ...

در این مقاله به بررسی داستان پیر چنگی از دیدگاه روانشناسی تحلیلی یونگ پرداخته‌ایم. بر اساس این بررسی و تحلیل نمادهای کهن‌الگوی من، خود، خواب و رؤیا، سایه، نقاب، پیر دانا و ناخودآگاه فردی و جمعی، نشان داده می‌شود که پیر چنگی با گذر از این مراحل به یاری پیر دانا از گذرگاه صعب حودآگاهی به ناخودآگاهی حرکت می‌کند و سرانجام به تولد دوباره و فرایند فردیت می‌رسد و سازش خودآگاهانه‌ای با مرکز درونی خود م...

مطالعة روان شناسانه غزل های مولانا نشان می دهد که بیشتر غزل هایی که حاصل شور و جذبه و هیجان عاطفی است، حاوی نوعی خودشناسی و درک و بیان درست و عمیق از خودآگاه و ناخودآگاه شخصی و جمعی مولاناست. تجربة دیدار با فرامن که مولوی بنا بر عقاید عرفانی خود، او را با جبرییل، حق، انسان کامل و معشوق یکی می گیرد، در وجود شمس تبریز ظهور می یابد و شمس، یار غارِ مولانا در دیوان کبیر است که تجسمی از ضمیر ناخودآگاه...

نقد کهن الگویی از انواع نقد اسطوره ای است که بیش تر بر نظریات یونگ در مورد ناخودآگاه جمعی و صور ازلی تأکید دارد. در نظر یونگ، کهن الگوها آن دسته از صور ازلی و نوعی اند که در عمق ناخودآگاه جمعی انسان ها، به صورت بالقوه وجود دارند و خفته اند. این صور کهن و اساطیری، می توانند در هنر و ادبیات تجلی یابند. در حکایت «پادشاه و برهمنان» کلیله و دمنه، کهن الگوهای آنیمای مثبت و منفی و پیر خردمند را به ترت...