علم به حکم، یکی از شرایط مسئولیت کیفری مرتکبان جرائم تلقی می‌گردد. این شرط در آیات، روایات و به‌تبع، کلام فقها به‌صراحت مورد اشاره قرار گرفته است. قانون‌گذار کیفری جمهوری اسلامی ایران نیز بر همین اساس یکی از شرایط مسئولیت کیفری مرتکبان جرائم را علم به حکم بیان کرده است. آنچه در این میان جلب توجه می‌نمایند اینکه، قانون‌گذار کیفری تا پیش از سال 1392 «علم به حرمت عمل ارتکابی» را شرط مسئولیت کیفری ...

امام خمینی(س) در تعلیقات خود بر مصباح‌الانس که عالی‌ترین نظریات او در حوزه عرفان فلسفی است، در پی ساختن طریقی عرفانی برای معرفت نیز هست. از منظر ایشان بهترین طریق ادراک و معرفت به حقایق اشیا طریق کشف و شهود است. اساساً مباحث معرفت‌شناسی در لسان امام(ره)، با تعبیراتی چون حضور و استحضار بیان می‌شود که حضور اتفاقی در بیان امام(ره)، همان علم انفعالی حکیمان و استحضار، همان علم...

کتاب نگاهی تحلیلی به علم بیان ازجمله کتاب‌های درسی دانشگاهی تازه‌چاپ حوزة بلاغت است که سعی دارد با اتکا به مبانی بلاغت سنتی، از نگاه‌های جدید مطرح در این حوزه نیز بی‌بهره نباشد. ضمناً وجه انتقادی و رویکرد کتاب در تأمل بر اغلب مسائل شایع دانش ادبی «بیان» مندرج در برخی منابع پیشین و طرح و بررسی گاه تفصیلی آن‌ها اسم این کتاب را کاملاً بامسما کرده است. اشکالاتی که لامحاله بر این کتاب پرفایده‌ وارد آم...

کشف ظرافت‌ها و زیبایی‌های زبانی و بیانی آثار ادبی، اعم از نثر و نظم، در گرو آشنایی با علوم بلاغی است و به کمک آن‌ها می‌توان یک معنی را در راستای خلاّقیتی ادبی و هنری به گونه‌های متفاوت بیان کرد. البته این امر مشروط بدان است که تفاوت‌های مذکور مبتنی بر تخییل باشد. بررسی انتقادی ـ مقایسه‌ای این کتاب‌ها می‌تواند در شناخت بیشتر و دقیق‌تر آن‌ها بسیار مؤثر و سازنده باشد. بنابراین، این پژوهش در پی آن ا...

ضرب­المثل­ها به­عنوان یکی از بارزترین جلوه­های ادبیات عامه، نقش مهمی در شناخت فرهنگ و اندیشه مردم دارد. مقاله پیش­رو در نظر دارد ضمن معرفی گویش گریمنج، به­عنوان یکی از قدیمی­ترین گویش­های جنوب خراسان، ضرب­المثل­های رایج این منطقه را از دیدگاه بلاغی بررسی کند، تا دریابد این امثال از نظر کاربرد ایماژ و صور خیال تا چه میزان قابل توجه هستند و کدام­یک از صناعات بیانی در امثال مورد نظر، کاربرد بیشتری...

علم کلام به عنوان یکی از علوم اسلامی، بازتاب گسترده­ای در میان صوفیه و آثار صوفیه داشته است. صوفیه به منظور حفظ جایگاه خویش در میان دیگر فرق اسلامی، اثبات موضوع علم خویش، بیان فلسفه احکام و پاسخ گویی به شبهات مخالفان نیازمند علم کلام اند؛ زیرا پاسخ گویی به شبهات مخالفان و پرسش­های مربوط به فلسفه و حکمت احکام از وظایف کلام اسلامی و متکلمان است. هجویری در اثر خویش کشف المحجوب از مناظرات و مجادلات...

مسئله تعین ناقص، از مسائل مهم در فلسفه علم محسوب می شود که در حوزه انتخاب میان نظریه های هم ارز رخ می نماید. در این مقاله ضمن توصیف هم ارزی، از چهار جنبه منطقی، بینه ای، نظری و تجربی، سه قرائت متفاوت – ضعیف، قوی و قوی تر – از تعین ناقص بیان گردیده است. همچنین با فرض رخ دادن هر کدام از بیان های تعین ناقص در عرصه انتخاب میان نظریه های علم تجربی، رویکردهای مناسبی را که در هر حالت بایستی برگرفته شو...