بخش دوم از مقاله شادروان استاد سید ضیاء الدین سجادی که بخش نخست آن در شماره پیشین به اطّلاع خوانندگان گرامی رسید، اختصاص به معرفی ویژگی های سبک دو شاعر برجسته دیگر از قرن ششم یعنی انوری و جمال الدّین اصفهانی دارد. در این بخش ابتدا بارزترین ویژگی های سبک انوری در قصائد، غزلیات و رباعیات از نقطه نظر کاربرد کلمات و ترکیبات، وزن اشعار، قافیه و ردیف و نیز محتوای اشعال وی و موضوعات اصلی مندرج در آن مور...

این مقاله در پی ارائه تصویری از سیر تحول صناعات بدیعی در سنت بلاغی غرب در عصرکلاسیک (قرن چهارم ق. م تا قرن چهارم م.) است. برای این منظور، رده بندی های متفاوت صناعات بدیعی در دو حوزه فن خطابه و دستور زبان -که تا پیش از رنسانس اساس پژوهش های زبانی و سبک شناختی بود- بررسی شده است. در بخش نخست که به فن خطابه اختصاص دارد، جایگاه صناعات بدیعی و رده بندی آن در آثار خطیبان یونان و روم باستان بحث شده اس...

اصفهان، در حیات پر افتخار خود، چهره های برجسته ای را در زمینه های سیاسی، هنری،علمی، تاریخی، ادبی و ... در دامانِ پر مهر خود پرورانده و به جهان دانش و معرفتپیشکش کرده است؛ این مفاخر هر یک به مثابه کوکبی رخشان بر سپهر علم و خرداصفهان، بلکه جهان درخشیده اند؛ از میان این ستارگانِ پر فروغ، شاعرانی هستند که تا دورجای گسترة زبان و ادب فارسی، چشم گیتی را روشن کرده اند؛ از آن جمله ” جمال “ و ” کمال “اصفها...

تمثیل در شعر فارسی کاربردی دیرینه دارد و در سبک هندی از ویژگی‌های آن است. اهل بلاغت از گذشته تا امروز در تعریف و انواع آن دیدگاه‌های متفاوت داشته‌اند. گروهی آن را تصویر از نوع تشبیه یا استعاره دانسته و عده‌ای دیگر آن را صنعت بدیعی محسوب نموده، ضرب المثل‌ها را نیز تمثیل دانسته‌اند. در این مقاله سعی شده ضمن نقل و نقد دیدگاه‌ها و تعاریف مختلف از تمثیل، تعریفی دقیق از تمثیل ارائه و انواع آن معرفی گ...

میرزا کاظم طبیب یزدی شاعر و طبیب برجسته امّا گمنام عصر قاجار از خاندان حکیمان کرمان و منسوب به شجرۀ ناظم‌الأطباء کرمانی است. دیوان شعر ایشان در قالب نسخـۀ خطّی منحصربه‌فردی در میان فرزندان و نوادگان وی به یادگار مانده است. در غزلیّات میرزا کاظم التزام ویژه­ای به چشم می­خورد که به نظر می­رسد باید خود او را مبدع این نوع التزام دانست. التزام، اعنات یا لزوم ما‌لا­یلزم صنعتی از صنایع بدیع لفظی است که د...

مطایبات ادبی یکی از جلوه­های طنز در ادبیات کلاسیک است که به جهت فضای حاکم بر جامعه زمانه خود و مسدود شدن زمینه خلق طنزهای اجتماعی در کنار ژانر طنز به میدان ادبیات انتقادی پا نهاده و جایگاه ویژه­ای برای خود به دست آورده است. اگر بپذیریم که خلق یک طنز مستلزم برخورداری از ویژگی­های صوری و محتوایی در یک متن می­باشد، پس ناگزیر می­توان این ویژگی­ها را بر مطایبات نیز تعمیم داد. بررسی ساختار صوری مطایب...

تشبیه یکی از مهم‌ترین صورت‌های خیالی شاعرانه است و برجسته‌ترین جوهرة شعر است، در بررسی صور خیال شاعران تشبیه بالاترین کاربرد در شعر شاعران خود را نشان می‌دهد. در این مقاله سعی تمام داشته‌ایم به صورت اختصار برجستگی سخنوری و هنرآرایی در به کارگیری تشبیه در اشعار شهریار را نشان دهیم و همت گمارده‌ایم تشبیه‌های مختص و البته شهریار وار که به سبک شهریار در کلامش متجلی شده، بیاوریم. استفاده شهری...

تنازع یکی از مباحث علم دستور است که بر اساس آن بخشی از جمله ‌همزمان چند نقش مختلف نحوی می‌گیرد. هدف این مقاله، تعیین و بررسی نقش‌های زیباشناختی این تمهید زبانی در شعر است. هنگام ایجاد تنازع در شعر، شاعر ساختار جمله را به گونه‌ای تنظیم می‌کند که واژگان، ترکیبات و جملات مختلفی، متنازعٌ‌فیه را برای تکمیل ساختار نحوی خود به سمت خود جذب می‌کنند و به تعبیری، برای تصاحب آن به نزاع می‌پردازند. این خصوصی...

علوم بلاغی از برترین و برجسته ترین علوم زبان عربی و فارسی است و یکی از سهشاخة اصلی آن بدیع می باشد که با صنایع خود به کار تحسین وجوه بیانی می پردازد وبدیهی است که زیبایی کلام آنگاه بیشتر جلوه گر خواهد شد و آن زمان جذبة دلکش بودنزبان مشخص خواهد شد که به آرایه های بلاغی و پیرایه های فصاحی آراسته شوند؛ اما ازآنجا که این شاخه در مسیر رشد و تکامل خود دستخوش تغییر و تحولات کمی و کیفی ازسوی عالمان و...

بخش دوم از مقالة شادروان استاد سید ضیاء الدین سجادی که بخش نخست آن در شمارة پیشین به اطّلاع خوانندگان گرامی رسید، اختصاص به معرفی ویژگی‌های سبک دو شاعر برجستة دیگر از قرن ششم یعنی انوری و جمال الدّین اصفهانی دارد. در این بخش ابتدا بارزترین ویژگی‌های سبک انوری در قصائد، غزلیات و رباعیات از نقطه‌نظر کاربرد کلمات و ترکیبات، وزن اشعار، قافیه و ردیف و نیز محتوای اشعال وی و موضوعات اصلی مندرج در آن مور...