پس از انحطاط شعر در اواخر سبک هندی و پیچیدگی ها و دیریابی اشعار آن دوره، گروهی از دوست داران شعر و ادب پارسی به فکر بازآفریدن شکوه و عظمت از دست رفته این زبان افتادند و تنها راه ممکن را جستجو و تتبّع در آثار پیشینیان و سرودن شعر به سبک و شیوه آنها دانستند. آنها با تشکیل انجمن های ادبی وتبیین این موضوع، راه را برای شاعران بعد از خود هموار کرده و به فخامت و سادگی زبان کمک بزرگی کردند. از جمله مو...

میرزا احمد وقار شیرازی (متخلص به وقار) از شاعران بزرگ قرن سیزدهم هجری است. اشعارش بسیار مشهور است و همچنین اشعار او بیشتر به لحاظ ویژگی های ادبی قابل تحقیق و بررسی است. از این رو سبک هندی در نیمه دوم قرن دوازدهم کاملا رو به انقراض نهاد و از نیمه دوم قرن دوازدهم یعنی از اواخر دوره سلطنت افشاریه شعر بازگشت به وجود آمد و در عهد کریم خان رواج کلی یافت. زمان اوج این نهضت از عهد قاجاریه است.مساله اصل...

در این پژوهش، هدف ما معرفی سبک بازگشت ادبی و نحوۀ شکل گیری آن و سپس بررسی مختصات زبانی شعر این دوره به صورت اجمالی است. بی تردید تغییر و تحول سبک شعر، قبل از هر چیزی متأثر از تحولات سیاسی و اجتماعی است. البته مسائلی چون سنت ادبی، نوع مخاطب و مسائل شخصی شاعر، می تواند در شکل گیری سبک ادبی تأثیر گذار باشد. سبک بازگشت در طول دو دورۀ تاریخی، یعنی افشاریه و زندیه (حدود 1148 تا 1200 هـ .) پایه گذاری ...

تلمیح در شعر یکی از راه های موثر و کارآمد در برقراری ارتباط با تاریخ، اسطوره، دین و فرهنگ مردم می باشد، با بررسی این مقوله در شعر علاوه بر لذت آشنایی با تلمیح و کشف آن، به سطح دانش شاعر نسبت به انواع تلمیح نیز پی خواهیم برد. میزان بهره گیری و نوع این آرای? ادبی در دوره های مختلف شعر فارسی متفاوت بوده و همیشه در هر دوره چند شاعر بیش از دیگران به آن توجه داشته اند و آن را با بسامد بالایی در شعر خ...

محمد حسن خان اعتمادالسلطنه که در دوره ناصری وزیر انطباعات بوده به لحاظ تاریخی و ادبی در عصری قرار گرفته که به جهت ترجمه کتابهای فرنگی و نشر جراید و رشد فکر آزادی و ترقی صنایع و علوم بسیار مهم می باشد. وی به دلیل آشنایی با زبان فرانسه و تحصیل در آن کشور و داشتن مقام های بالای دولتی نقش موثری در رواج ساده نویسی و روزنامه نگاری و شروع تألیفات علمی تاریخی و متون مدرن حغرافیایی داشه است. به دلیل وج...

چکیده فروغی بسطامی یکی از بزرگترین غزل سرایان سبک بازگشت ادبی در دوره قاجاریه است که سخنی سهل ممتنع دارد و به دلیل افکار عرفانی و به چالش کشیدن صوفیان و زاهدان ظاهر پرست و طعنه زدن به آن ها -که از حافظ به ارث برده است- و همچنین به دلیل آگاهی از شگردها و بهره بردن از ظرفیت های شعری سخن خود را به بالاترین درجه اثر گذاری رسانده است. وی سخن پردازی بسیار باریک بین و نکته سنج است و این که «هر سخن ج...

چکیده میرزامحمدشفیع مشهور به میرزای کوچک و متخلص به وصال شاعر بزرگ قرن سیزدهم است. این شاعر عصر بازگشت در زمان جوانی خود به کسب علوم زیادی از جمله خط و شعر پرداخته است. او در علوم دیگر هم اندک بهره ای داشته مثلاً در ریاضی، موسیقی، صرف و نحو، حکمت. همچنین ایشان در علوم عروض و قوافی استاد محسوب می شدودرعرفان هم درخدمت میرزا ابوالقاسم سکوت شیرازی بوده است. شهرت وصال شیرازی در شاعری به قصاید ایشان ...

هر چند تاکنون کتب و مقالات بسیاری درباره سبک هندی و دوره بازگشت به تحریر در آمده است، هنوز این دو دوره در بسیاری از زمینه ها و ابعاد، ناشناخته اند و میزان آثار مربوط به این دو دوره، با دیگر سبک ها و ادوار شعر فارسی قابل مقایسه نیست. در این پژوهش برآنیم تا با بازکاوی دقیق و عمیق سبک هندی و دوره بازگشت، علل و عوامل تحول شعر از سبک هندی به دوره بازگشت را به شیوه ای علمی، تبیین و روشن کنیم. به هم...

نهضت بازگشت ادبی در نیمه دوم قرن دوازدهم به همّت و اشارت شاعرانی از قبیل مشتاق (ف 1165ق) و شعله اصفهانی (ف1160ق) پدید آمد. انگیزه بنیانگذاران نهضت بازگشت، احیای شعر فارسی و نجات دادن آن از انحطاط و ابتذال سبک هندی بود . با این همه، پیشنهاد سخنوران اصفهان تنها در ایران مورد استقبال واقع شد و در سایر حوزه­های زبان و ادبیات فارسی نظیر هند، افغانستان و سرزمین­های فرارود اقبالی نیافت؛ امّا حرکتی شبیه ...

فرهنگ هر ملّتی از عناصر گوناگونی فراهم می آید، یکی از مهم ترین ارکان سازنده فرهنگ، شعر و ادب است که از اساطیر، مذهب، حوادث اجتماعی و تاریخی هر ملّت سرچشمه می گیرد و یکی از منابع شناخت تاریخ تمدّن ملل در قرون مختلف می باشد. آشنایی دقیق و انتقادی با تحوّل و تطوّر شعر در طول تاریخ، گامی مؤثّر در شناخت سرگذشت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر جامعه ای است. با آشنایی با تاریخ ادب و شعر می توان دریافت که آیا جامع...