«کشش» و «کوشش» دو مفهوم اساسی و محوری در حوزه­ی «عرفان و تصوّف» است. بسیاری از صوفیان مطرح و اثرگذار در عرفان اسلامی، در مسیر و طیّ «سلوک عرفانی»، اصالت را به «کوشش»، مجاهده و تلاش سالک و مرید داده و جذبه و «عنایت» را فرع بر آن دانسته اند. برخی دیگر از صوفیان بزرگ، نظیر مولانا، اصالت را به «کشش» داده و گفته اند : اگر «عنایت» و «جذبه» نباشد، کوشش سالک و مرید راه به جایی نمی‌برد. در این میان، عطّار ...

عرفان و تصوف اسلامی به‎زعم پاره‎یی از محققین خاستگاهی شرقی دارد و از ادیان هند و بودایی به انحای گوناگون به جهان ‎اسلام راه یافته ‎است. آموزه‎های وحدت‎وجودی هندی، ابتدا مکتب خراسان از تصوف را تحت ‎تاثیر قرار داد و سپس از این طریق در مکتب عراق نیز تاثیر گذاشت. محی‎الدین ابن‎عربی اندلسی به‎ عنوان موجد و یا حداقل مدون عرفان ‎نظری یا حکمت‎ فلسفی، در عرفان و تصوف تاثیر فراوان نهاده‎است. آثار ابن‎عر...

انقلاب و به‌ویژه دفاع مقدّس، با ظرفیّت‌های خود؛ از جهت رهبری الهی، اعتقاد به غیب، توجّه به آموزه‌های قرآنی،گرایش‌های معنوی-عرفانی و وجود جوانان شهادت‌طلب، زمینه‌هایی را فراهم نمود تا مضامین عرفان در ادب پایداری بازتاب یابد؛ در این میان، قزوه، شاعر آیینی ‌معاصر، با اشراف به حوزۀ درون‌دینی و ادب سنّتی، توانست به خوبی در این حیطه راه‌یابد؛ چنانکه کاربرد واژگان و اصطلاحات عرفانی در شعر او دارای بسامدبا...

بحث برانگیزترین مکتب ادبی قرن بیستم سوررئالیسم با تمام تأثیراتی که در ادبیات جهان گذاشت در ادبیات فارسی غریب نبوده است.تجربیات فراحسی عارفان و شطحیات آنان گویی سرچشمه های سوررئالیسمی بوده اند که قرن ها بعد در اروپاظاهرشد.جستجوی عرفان در روح و جان آدمیهمان کنکاش سوررئالیسم در ذهن و ناخودآگاه انسان است که نظریات فروید آن را شدّت می بخشد.عرفا بارعایت آدابی دشواردرمجاهدات با عالم غیب ارتباط برقرار م...

عرفان اجتماعی مولود طبیعی عرفان اسلامی – اهل‌بیتی و نیاز ضروری زمان و زمانۀ ما، به‌ویژه در تکوین و تکامل تمدن نوین اسلامی است. عرفان اجتماعی در معارف عرفانی مبتنی بر کتاب و سنت، نه‌تنها در برابر عرفان فردی نیست، بلکه سالک سفر اول سلوکی (سفر از خلق به حق) و سفر دوم سلوکی (سفر از حق در حق به حق) را به سفر سوم سلوکی (سفر از حق به خلق با حق) یکی پس از دیگری پشت سر می‌گذارد تا به سفر چهارم سلوکی (سف...

تطبیق پدیده‌ها راهی برای شناخت بهتر لایه‌های مختلف آن‌ها و نیز دریچه‌ای به سوی کشف لایه‌های جدید و پنهان آن‌هاست. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی ـ تطبیقی به بررسی و تطبیق عرفان و زیبایی می‌پردازد؛ در ابتدا به تحلیل زیبایی، سپس به تحلیل خَلق و درک آن و در آخر به بیان نمونه‌هایش در عرفان پرداخته‌ است؛ البته مقصود از عرفان، همان عرفان ایرانی ـ اسلامی است. در این جستار جنبة منطقی زیبایی‌شناسی، کمرنگ‌تر ...

بحث از زبان عرفان در گرو ارایه ویژگی‌هایی است که آن را متمایز از دیگر گونه‌های زبانی معرفی کند. تأکید بر وجود اصطلاحات حوزه تصوف و یا حضور عناصر هنری- ادبی در این زبان، نشان از برخوردی غیرمسأله‌وار با مبحث زبان عرفان در اغلب پژوهش‌های پیشین دارد. مقاله حاضر بر آن است تا تأویل را به عنوان ویژگی و اصل اساسی شکل‌گیری و گسترش زبان عرفان معرفی کند. زبان عرفان در روند حرکتی خود با گذر از مفاهیم و ساخ...

یکی از مهم‌ترین جلوه‌های عرفان در میان ادیان و مکاتب مختلف معرفتی، «حقیقت‌جویی» عارفانة سالکاان طریقت و ناتوانی انسان جست‌وجوگر از درک ذات آفریدگار دو عالم است؛ موضوعی که از دیرباز در تاریخ عرفان و فلسفه، به‌ویژه در مقوله‌ی معرفت سنجی (اپیستومولوژی) و هستی‌شناسی (اُنتولوژی) جایگاهی مهم و بحث‌انگیز داشته و ذهن و زبان بسیاری از اهل تحقیق و معرفت را به خود مشغول داشته است. بر همین اساس، برآنیم این ...

سیاوش یکی از محبوب ترین و مظلوم ترین قهرمانان شاهنامه است که در این داستان نقش یک قربانی بی گناه و مقدس را بازی می کند.داستان سیاوش در زمره داستان های پهلوانی و عارفانه شاهنامه است که در آن، پهلوانی و عرفان به سختی با یکدیگر درآمیخته اند. سیاوش در مسیرِ داستان، سیر و سلوکی عارفانه دارد، یعنی همان رسیدن از مرحله طلب تا فنا که در حقیقت عبارت است از نجاتِ نفس انسانی و امیال بشری. بنابراین، چهره او س...