بررسی تاثیر گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس بر جذب برخی عناصر غذایی، رشد و عملکرد سویا در چند خاک آهکی با ظرفیت بافری متفاوت.

چکیده وجود مواد مادری آهکی از یک سو و کم بودن نزولات آسمانی از سوی دیگر سبب تحول و پیدایش خاکهای آهکی و قلیایی در اکثر نقاط ایران شده است. بررسی وضعیت عناصر غذایی در خاکهای آهکی و قلیایی نشان می دهد که علیرغم وجود مقادیر فراوان برخی از عناصر غذایی در این خاکها، فرم محلول و قابل جذب این عناصر کمتر از مقدار لازم برای رشد و نمو مناسب گیاه بوده و کمبود عناصر غذایی یکی از عوامل محدود کننده تولید محصول در این خاکها محسوب می شود. گوگرد مهم ترین ماده اسیدزا است که استفاده از آن به منظور افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی تثبیت شده، اصلاح خاک های سدیمی، تأمین سولفات مورد نیاز گیاه و مبارزه با برخی از عوامل بیماریزای گیاهی به دلیل صرفه اقتصادی در بسیاری از مناطق دنیا متداول بوده و سابقه دیرینه دارد. استفاده از توان بالقوه گوگرد وقتی موثر و نتیجه بخش خواهد بود که پس از مصرف به اندازه کافی در خاک اکسید گردد. مهمترین اکسیدکنندگان گوگرد در خاکهای کشاورزی، باکتریهای جنس تیوباسیلوس می باشند. از آنجا که کارایی گوگرد به عوامل متعددی از جمله میزان توانایی خاک آهکی در خنثی نمودن اسید حاصل از اکسایش گوگرد بستگی دارد، لذا تعیین مناسب ترین مقدار مصرف گوگرد در خاکهای آهکی با ظرفیت بافری متفاوت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا در تحقیق حاضر تأثیر مصرف گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس بر جذب برخی عناصر غذایی، رشد و عملکرد سویا در 4 خاک آهکی با ظرفیت بافری مختلف مورد بررسی قرار گرفت. در تحقیق حاضر از طرح کاملاً تصادفی بصورت فاکتوریل برای کشت سویا در گلخانه استفاده شد. فاکتورها شامل گوگرد در هفت سطح (مقداری از گوگرد که بتواند با 0، 1/3، 25/6، 5/12، 25، 50 و 100 درصد مواد خنثی شونده خاک واکنش دهد)، خاک آهکی در چهار سطح (خاک هایی با 8، 14، 22و 38 درصد کربنات کلسیم معادل) بودند. بر اساس نتایج با افزایش مقدار گوگرد تا سطحی که با 50 درصد مواد خنثی شونده واکنش دهد جذب عناصر در گیاه و پارامترهای رویشی روند صعودی نشان داد. ولی این پارامتر با افزایش مقدار بعدی گوگرد کاهش یافت. میزان عناصر در خاک نیز با افزایش مصرف گوگرد روند صعودی نشان داد به طوریکه در سطحی از گوگرد که بتواند با 100 درصد مواد خنثی شونده واکنش دهد حداکثر بود. همچنین تلقیح باکتریهای تیوباسیلوس نسبت به شاهد، اکسایش گوگرد و آزاد شدن عناصر را به طور معنی داری افزایش داد. ph خاک به موازات افزایش مقدار گوگرد کاهش و ec خاک افزایش یافت که علت آن اکسایش گوگرد در خاک و انحلال کربناتها می باشد. کلمات کلیدی: خاک آهکی، گوگرد، باکتری تیوباسیلوس