بررسی تحولات منطقه ی خشت از زندیه تا انقلاب اسلامی(1133هـ.ش- 1357هـ.ش)

شهر خشت که در حال حاضر از توابع شهرستان کازرون در استان فارس است، با قدمت پیش از اسلام خود دارای آثار باستانی و آداب و رسوم کهن و بافت قومی متنوع است. خوانین خشت بعد از مرگ نادر با قیام و بیرون راندن حکام افشاری از منطقه پا به عرصه معادلات سیاسی فارس نهاده، و سپس متحد با کریم خان در جنگ خشت شرکت کرده و بدین ترتیب نقش بارزی در شکل گیری سلسله زندیه ایفا نمودند. با سقوط زندیه و کور شدن زال خان خشتی توسط آقا محمد خان، عصر طلایی نفوذ و قدرت خوانین خشت مبدل به ترس و وحشت از قاجارها شد. خوانین خشت بعد از سپری کردن یک دوره از جنگ و ویرانی عصر قاجاری، با آغاز جنگ جهانی اول مرحله جدیدی از تسلط ونفوذ بیگانگان را در کشور و منطقه تجربه نمودند. خوانین خشت در طول جنگ جهانی اول اگرچه در ابتدا هواخواه انگلیس بودند، اما به هنگام اشغال فارس توسط انگلیسی ها، پشیمان شده و به صفوف مجاهدین پیوستند. اما با این حال احتمالا به علت شیوع بیماری آنفولانزا در منطقه نتوانستند آن جور که شایسته است جلوی انگلیس ها راسد کنند و برعکس خان کمارج، تلفات سنگینی بر قوای بیگانه وارد ساخت. با کودتای 1299هـ.ش و بدنبال آن تاسیس حکومت پهلوی و تشکیل ارتش قوی و منظم در کشور، قدرت و نفوذ خوانین از جمله خشت به خطر افتاد؛ رضاخان در پی سیاست ایجاد حکومتی متمرکز و قدرتمند، در صدد محو حکومت خان خانی در کشور بر آمد، لذا در راستای این هدف، بسیاری از خوانین جنوب و منجمله خان خشت، جان خود را از دست دادند. با فرا رسیدن شهریور 1320 و سقوط رضاخان، خان خشت همگام با خوانین و عشایر فارس بر ضد حکومت مرکزی در نهضت جنوب شرکت کرد. و سرانجام در آستانه انقلاب اسلامی، مردم خشت با فعالیت های ضد رژیم خود موجبات اعلام حکومت نظامی را در خشت فراهم آوردند و با پیروزی انقلاب اسلامی در 22بهمن 57، قدرت و نفوذ خوانین، برای همیشه از منطقه رخت بر بست و مردم با شور و شوق زائد الوصفی برای دفاع از ارزشهای انقلاب در جنگ تحمیلی شرکت کرده و 175 شهید را تقدیم این مرز و بوم کردند.