امکان سنجی ایجاد تعاونی های گردشگری در ایران- مطالعه موردی بندر انزلی

گردشگری یکی از بزرگترین صنایع جهان است که برای بسیاری از کشورها منبع مهمی برای تولید درآمد، شغل و ثروت است (unep, 2002). توسعه پایدار گردشگری رویکردی است که در جهت حداکثر کردن منافع اقتصادی- اجتماعی و حداقل کردن اثرات زیست محیطی به کار گرفته می شود (نتو، 2002). با علم به اینکه منابع محدود هستند و نیازمند حفظ شدن جهت استفاده آتی هستند، پایداری تبدیل به چارچوبی راهنما برای توسعه شده است. از یک سو، مشارکت، عنصر کلیدی توسعه پایدار و گردشگری پایدار به شمار می رود و از سوی دیگر، آگاهی از این نکته که می بایست جوامع محلی در فرآیند تصمیم گیری ها مشارکت داشته باشند روز به روز در حال رشد است. شکلی از مشارکت که امروزه در گردشگری در حال رواج است تعاون می باشد. هدف این تحقیق، انجام مطالعات امکان سنجی در رابطه با تعاونی های گردشگری بندر انزلی است که شامل شناسایی عوامل موثر در شکل گیری و رشد تعاونی های گردشگری، شناسایی عوامل موثر در ترغیب جامعه محلی و آگاهی از وضعیت بندر انزلی به لحاظ سرمایه اجتماعی لازم برای گسترش تعاونی های گردشگری می باشد. تحقیق حاضر به صورت پیمایشی و با ابزار پرسشنامه در بازه زمانی 1389-1388 انجام گرفته است. پس از تکمیل پرسشنامه ها، نتایج با استفاده از آزمون نسبت استخراج گردید. نمونه آماری تحقیق، خبرگان گردشگری و امور تعاونی و اعضای تعاونی های گردشگری بندر انزلی هستند. برای پرسشنامه خبرگان، تعداد 30 پرسشنامه به روش نمونه گیری تصادفی ساده و برای پرسشنامه اعضای تعاونی ها، تعداد 70 پرسشنامه به روش نمونه گیری چند مرحله ای مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشان می دهد که خبرگان بازگشت مستقیم سود به اعضا، همسویی منافع اعضا و انتخاب مدیران توسط اعضای تعاونی را مهم ارزیابی کرده و اعضای تعاونی ها تشکیل سرمایه از طریق سرمایه های خرد اعضا، بازگشت مستقیم سود به اعضا، همسویی منافع اعضا، حل مسائل از طریق همکاری و کمک های متقابل وکمک به ایجاد اشتغال را موثر می دانند. خبرگان معتقدند گسترش تعاونی ها از طریق اشتغالزایی و کمک به توزیع عادلانه ثروت در اقتصاد مقاصد گردشگری موثر است اما اعضای تعاونی ها بر این باورند که گسترش تعاونی ها از طریق اشتغالزایی و کمک به افزایش رفاه مردم در اقتصاد مقاصد گردشگری موثر است. خبرگان و اعضای تعاونی ها در رابطه با راه های جلب مشارکت مردم برای فعالیت در قالب تعاونی ها، نظرات مشابهی داشته اند و معتقدند آموزش عمومی تعاون در سطح جامعه، تبلیغ تعاون از طریق رسانه ها، حمایت دولت از تعاونی ها و معرفی واحدهای نمونه تعاونی ها در جلب مشارکت مردم برای فعالیت در قالب تعاونی ها موثرند. در بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در منطقه نیز مشخص گردید که از میان سه شاخص مورد بررسی (اعتماد، همکاری و مساعدت و فعالیت های اجتماعی)، تنها شاخص فعالیت های اجتماعی در منطقه از وضعیت مطلوبی برخوردار است.