شناسایی و بررسی مهمترین عوامل بازدارنده ی اداری- خدماتی موثر بر صادرات غیرنفتی در شمال شرق ایران

توسعه ی صادرات و بین المللی شدن شرکت ها، در یک تقسیم بندی کلی به وضعیت دو عامل وابسته است: الف) محیط داخلی سازمان و ب) محیط خارج سازمان. یک مجموعه از عوامل خارجی موثر بر عملکرد صادراتی سازمان را می توان عوامل «اداری- خدماتی» نام نهاد. به عبارت دیگر یک بنگاه صادراتی پس از بازاریابی، تولید و آماده سازی محصول، در فرایند خروج کالا از کشور (بازرگانی محصول)، با عملکرد نهادها و دستگاه های مختلف دولتی و خصوصی مواجه می شود که در این پژوهش، به شناسایی مهمترین فعالیت های بازدارنده ی این بخش از فرایند صادرات پرداخته شد. در ادامه ی پژوهش، تاثیر «تجربه ی صادراتی» و «اندازه ی سازمان» به عنوان دو متغیر تعدیل گر، در ماهیت و میزان این موانع مورد آزمون قرار گرفت. جامعه ی آماری این پژوهش، کلیه ی بنگاه های صادراتی، مستقر در استان های خراسان رضوی و خراسان شمالی است. روش پژوهش حاضر، توصیفی و پیمایشی- تحلیلی است. به کمک نمونه گیری «تصادفی ساده» تعداد 54 بنگاه صادراتی از کل حجم جامعه ی آماری (350 بنگاه) به منظور انجام پژوهش میدانی برگزیده شدند. به منظور آزمون فرضیات، پرسش نامه ای با رجوع به منابع کتابخانه ای، سازمان های متولی امور اداری- خدماتی صادرات، صادرکنندگان خبره و اساتید دانشگاهی تدوین شد، و ضریب آلفای کرونباخ آن به میزان 84/0 محاسبه گردید. آزمون فرضیات به کمک ابزارهای مختلف آمار توصیفی و آمار استنباطی (پارامتریک و ناپارامتریک) در نرم افزار اس پی اس اس، انجام گرفت. به منظور تکمیل نتایج حاصل از پژوهش، از مصاحبه نیز برای دریافت نظرات صادرکنندگان خبره در خصوص دلایل مانعگری های مطرح شده استفاده شد. با انجام آزمون های مختلف پارامتریک و ناپارامتریک، دو فعالیت «انتقال ارز به کمک بانک» و «حل و فصل دعاوی» بیشترین مانع گری را به خود اختصاص دادند. در ارزیابی نهادها و سازمان ها نیز، «انتقال دهندگان ارز»، و «مراجع حل اختلاف» بیشترین موانع اداری- خدماتی صادرات را نشان دادند. تاثیر تغییر ماهیت و میزان موانع اداری- خدماتی صادرات، با تغییر اندازه ی سازمان مورد تایید قرار نگرفت و مشخص شد با افزایش تجربه ی صادراتی، میزان مانعگری دو فعالیت « انتقال ارز به کمک صرافی ها و ارتباطات شخصی» و «حل و فصل دعاوی» افزایش می یابد.