نقش شهر باکو در تحولات مشروطه ایران

باکو، مهم ترین شهر مسلمان نشین منطقه قفقاز در اوایل قرن 19 هجری از حاکمیت سیاسی ایران جدا گردید. با این حال علاقه میان مردم این شهر با ساکنین ایران و به ویژه آذربایجان تا سالیان طولانی همچنان ادامه یافت. حفظ این علاقه در دوره مشروطیت به خوبی نمود پیدا کرد چرا که تاریخ ایران در این دوره شاهد ابراز علاقه منسجم روشنگران و آزادی خواهان باکو نسبت به سرنوشت سیاسی ایران می باشد. در این میان مردم آذربایجان به دلیل وجود اشتراکات معنوی و پیوندهای خانوادگی با مردم باکو، رفت و آمد زیادی به آن منطقه داشته و بیش از مردمان دیگر مناطق ایران تحت تأثیر فضای فکری حاکم بر آن قرار گرفتند. به طور خلاصه، کمک های مالی، نظامی، راهنمایی های سیاسی و انتشار و پخش جراید روشنگر در ایران، روش ها و ابزارهایی بودند که تأثیرگذاری باکو و آزادی خواهان آن شهر را بر تحولات مشروطه ایران میسر نمود. با بهره گیری از چنین کمک هایی بود که علی رغم خفقان و استبداد حاکم بر ایران، اندیشه مشروطه خواهی تداوم یافت، منطقه آذربایجان قیادت جریان مشروطه را به دست گرفت، اذهان عمومی بیش از پیش آگاه تر گردید و در نهایت بار دیگر نظام مشروطه در ایران استقرار یافت.