ارزشیابی اثربخشی نظام یادگیری الکترونیکی (مطالعه موردی دانشکده مجازی علوم حدیث شهر ری)

امروزه بسیاری از دانشگاه ها و اتحادیه های خصوصی در حال سرمایه گذاری های کلان در طراحی نظامهای یادگیری الکترونیکی هستند، فهم اینکه کدامیک از عوامل یا مولفه ها در اثربخشی این نظامها از دید کاربران یا یادگیرندگان می تواند مهم تلقی شود، به این گونه موسسه ها کمک خواهد کرد تا خط مشی های مناسبی را برای سرمایه گذاری روی عوامل اثر بخش و طراحی مجدد یا حذف عوامل غیر اثر بخش نمایند. پژوهش حاضر با هدف ارایه دیدی نسبتاً جامع از اثربخشی نظامهای یادگیری الکترونیکی به شناسایی عوامل و مولفه های مهم اثرگذار بر اثربخشی نظامهای یادگیری الکترونیکی پرداخته و در این میان دانشکده مجازی علوم حدیث شهر ری را به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار داده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نوع مطالعات پیمایشی بوده است. جامعه آماری آن را کلیه دانشجویان مقطع لیسانس و فوق لیسانس رشته های تحصیلی آموزش مجازی دانشکده یادشده تشکیل می دادند که تعداد آنها در سال تحصیلی 89-1388، 1926 نفر بوده و از این میان تعداد 325 نفر نمونه به شیوه دردسترس انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش "پرسشنامه سنجش ارزشمندی-رضایتمندی از خصوصیات نظامهای یادگیری الکترونیکی" لوی (2006)، بوده است. برای تعیین روایی ابزار یادشده از شیوه های روایی محتوایی، سازه و صوری استفاده و نیز برای تعیین میزان پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. بر این اساس میزان پایایی محاسبه شده برای ابزار مذکور در سازه های ارزشمندی و رضایتمندی به ترتیب: 95/0 و 94/0 بود. نتایج حاصل از تحلیل داده های جمع آوری شده این پژوهش نشان داد که هیچگونه رابطه معناداری میان سازه های ارزشمندی و رضایتمندی وجود ندارد و این دو، سازه های مستقل و متفاوتی هستند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که این دو سازه (ارزشمندی و رضایتمندی) ساختارهای عاملی متفاوتی داشته و تحلیل عاملی هر یک منجر به استخراج عامل های متفاوتی می شود. بر این اساس، نتیجه تحلیل عاملی تأییدی در سازه ارزشمندی منجر به استخراج چهار عامل: پشتیبانی محیطی یادگیرنده ها؛ فناوری؛ پشتیبانی فنی و همکلاسی ها؛ درس و استاد، با واریانس تراکمی حدود5/61% گردید. به علاوه نتیجه تحلیل عاملی تأییدی در سازه رضایتمندی نیز منجر به استخراج عامل های چهارگانه: درس و استاد؛ قابلیت دسترسی؛ فناوری و پشتیبانی فنی؛ یادگیرنده و همکلاسی ها، با واریانس تراکمی حدود 50%، شد. علاوه بر این ها، نتایج بررسی داده ها با استفاده از "ابزار تحلیل ماتریسی حلقه ارزشمندی-رضایتمندی" نشان داد که وضعیت اثربخشی نظام یادگیری الکترونیکی مورد مطالعه (دانشکده مجازی علوم حدیث) در هر یک از ابعاد چهار گانه (فناوری و پشتیبانی، محتوای دروس، استاد، و یادگیرنده) نسبتاً متوسط و در ارتباط با کل نظام نیز وضعیت اثربخشی آن بالنسبه متوسط است. ضمناً، نتایج تحلیل داده ها با "ابزار محک زنی لویس" نیز نشان داد که وضعیت اثربخشی نظام یادگیری الکترونیکی مورد مطالعه، در هر یک از ابعاد چهار گانه (فناوری و پشتیبانی، محتوای دروس، استاد، و یادگیرنده) نسبتاً متوسط و در ارتباط با کل نظام نیز وضعیت اثربخشی آن متوسط و تا حدی خوب است.