پتانسیل یابی منابع آب های سطحی دامنه شمالی البرز در شمال دشت بسطام

با توجه به نیاز روزافزون به آب، مدیریت آب های سطحی یک امر ضروری محسوب می شود. امروزه به علت تغییرات زیاد در بارندگی و افزایش جمعیت و نیاز به منابع جدید، موضوع انتقال آب از سرشاخه های مرتفع بسیار حائز اهمیت می باشد. منطقه مورد مطالعه در شمال دشت بسطام واقع شده است. مقدار بارندگی در دامنه شمالی رشته کوه البرز در مقایسه با دامنه جنوبی آن به طور قابل توجهی بیشتر است. در دامنه شمالی البرز کمبود آب وجود ندارد و هر ساله بخشی از آب های سطحی این منطقه به صورت سیلاب به دریا تخلیه می شود. دشت بسطام (واقع در دامنه جنوبی البرز) با افت شدید سطح آب زیرزمینی مواجه بوده و سالانه حدود 80 سانتیمتر افت در این دشت رخ می دهد. بررسی های صحرایی و تصاویر ماهواره ای بیانگر این است که تعداد 15 حوضه در نقاط مرتفع دامنه شمالی البرز در شمال دشت بسطام وجود دارد که می توان آب های سطحی آن ها را با احداث تونل هایی به طول حدود دو کیلومتر به دامنه جنوبی منتقل نمود. برای برآورد حجم رواناب در هریک از حوضه های مورد مطالعه از روش های سازمان حفاظت خاک آمریکا (scs) و استدلالی استفاده گردید. برای برآورد دقیق تر مقدار شماره منحنی (cn) در روشscs و ضریب رواناب در روش استدلالی از روش کمی جدیدی استفاده شده است که در این روش از شاخصی به نام شاخص رواناب استفاده شده است. برای تعیین شاخص رواناب ابتدا سه پارامتر پوشش گیاهی، لیتولوژی و تغییرات شیب در حوضه های مورد مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. این پارامترها با توجه به تاثیرگذاری آن ها بر شاخص رواناب تقسیم بندی شده و به هر طبقه یک امتیاز بین دو تا ده اختصاص داده شد. علاوه بر این با توجه به اهمیت این پارامترها به ویژه در منطقه مورد نظر، برای هر کدام یک وزن لحاظ گردید. سپس نقشه های مورد نظر در نرم افزار arc gis 9.3 تعریف شده تا بر اساس نقشه های فوق الذکر امتیازدهی انجام شده و شاخص رواناب تعیین گردد. با استفاده از مقادیر (cn) و ضریب رواناب در شرایط هیدرولوژیکی مختلف و همچنین ماهیت شاخص رواناب، مقادیر این شاخص با ضرایبی به (cn) و ضریب رواناب تبدیل شده است. در نهایت، با استفاده از روش های scs و استدلالی به طور جداگانه حجم رواناب حوضه های مورد مطالعه برآورد گردید. به این ترتیب که حجم رواناب سالانه در حوضه های مورد مطالعه بر اساس روش های scs و استدلالی به ترتیب برابر پنج و 7/4 میلیون متر مکعب برآورد شده است.