ارزیابی زوال پذیری سنگ آهک های بیستون با تأکید بر سنگ نبشته داریوش

سنگ نبشته داریوش به عنوان یکی از قدیمی ترین سندهای تاریخ و تمدن ایران، بر روی سنگ آهک های بیستون در 30 کیلومتری شرق کرمانشاه نقش بسته است. قرارگیری سنگ آهک های بیستون در پهنه برخوردی زاگرس موجب گسترش شکستگی در این سنگ ها شده است. مطالعات درزه برداری نشان داد که شبکه درزه ها به عنوان مسیرهای هدایت آب باران به سمت کتیبه، نقش اساسی در انحلال و زوال پذیری سنگ های کتیبه دارند. همچنین تراکم درزه ها موجب توسعه کارست به صورت اشکال کارستی مانند کارن، حفرات انحلالی و چشمه های کارستی در منطقه شده است. جهت برآورد تأثیر عوامل هوازدگی بر سنگ های منطقه، آزمایش های تر و خشک شدن، سرد و گرم شدن، ذوب و انجماد و انحلال بر روی سنگ های مورد مطالعه انجام شد. نتایج آزمایش تر و خشک شدن نشان داد، که با افزایش اسیدیته، دوام پذیری و مقاومت کششی نمونه ها کاهش پیدا می کند. همچنین، نتایج آزمایش ذوب و انجماد و سرد و گرم شدن حاکی از ضعیف شدن خصوصیات نمونه ها نسبت به سنگ بکر است. به علاوه، نتایج 20 چرخه آزمایش سلامت سنگ نشان داد، که بیشترین افت وزنی برای محلول های سولفات سدیم و منیزیم به ترتیب برابر با 4 و 17 درصد بوده و نشان از اثرتخریبی بیشتر سولفات منیزیم دارد. همچنین، نتایج آزمایش انحلال، پتانسیل انحلال پذیری بالای سنگ های منطقه را نشان می دهد، که می تواند بیشترین تأثیر را در تخریب کتیبه داشته باشد.