ارتباط حصر و قصر و تشبیه مضمر تفضیلی در دیوان حافظ

پژوهش حاضر با عنوان «ارتباط حصر و قصر و تشبیه مضمر تفضیلی در دیوان حافظ»، به منظور بررسی و دریافت چگونگی ارتباط این دو مقوله ی مهم از علم معانی و بیان در دیوان حافظ انجام گرفته است. منابع اصلی تحقیق، کتاب های مهم و برجسته در زمینه بلاغت و به طور اخص معانی و بیان است. علاوه بر این کتب، به دلیل اینکه این پژوهش، درباره ی چگونگی ارتباط یک مبحث از علم معانی با مبحثی از علم بیان در دیوان حافظ است، این دیوان نیز به عنوان منبعی اصلی مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه ی اصلی تحقیق، اثبات این مهم است که استفاده از تشبیه مضمرتفضیلی می تواند به عنوان یکی از روش های ایجاد حصر و قصر در دیوان حافظ به حساب آید و این روش تا کنون مورد توجه و بررسی قرار نگرفته است. علاوه براین مهم، در جریان بررسی ابیاتی که در آن ها تشبیه مضمر تفضیلی وجود دارد، نوع استعاره ی به کار رفته در بیت (مکنیه یا مصرحه) نیز مورد بررسی قرار گرفته است تا بتوان دریافت چگونه ارتباطی بین این دو مقوله از علم بیان وجود دارد. روش تحقیق بکار رفته در این پژوهش، روش توصیفی است و به منظور گردآوری اطلاعات لازم، از کتاب های مختلف معانی و بیان استفاده شده است تا بتوان به اشرافی کامل برحصر و قصر و تشبیه مضمر تفضیلی دست یافت. در نهایت برای تحلیل اطلاعات، روش آمار گیری به کار گرفته شده است. جامعه آماری مورد بررسی، ابیاتی از دیوان حافظ هستند که در آن ها تشبیه مضمر تفضیلی وجود دارد. یافته ی اصلی این پژوهش، اثبات این نظریه است که استفاده از تشبیه مضمر تفضیلی می تواند به عنوان یکی از شیوه های ایجاد حصر و قصر مورد استفاده قرار بگیرد. یافته ی کناری و فرعی نیز این نکته است که، تشبیه مضمر تفضیلی لزوماً همراه با استعاره ی مکنیه نیست. نکته ی آخر این که: پژوهش حاضر بیانگر این است که بین دو علم معانی و بیان می توان راه های ارتباطی زیادی را اثبات کرد یا به وجود آورد که این مسأله بیانگر پویا بودن این دو شاخه از علم بلاغت است. کلید واژه: تشبیه- تشبیه مضمر- تشبیه تفضیلی- تشبیه مضمر تفضیلی- حصر و قصر- استعاره-استعاره مکنیه- استعاره مصرحه- دیوان حافظ