ارزیابی پایداری اکولوژیکی سیستمهای تولید گلخانه ای در منطقه سیستان با استفاده از شاخص های مرکب

چکیده پایداری سیستم های تولید محصولات گلخانه ای به دلیل استفاده بی رویه از نهاده های شیمیایی خارجی و نسبت پایین انرژی های ورودی به خروجی در معرض خطر است. هدف از این تحقیق تدوین شاخصی مرکب برای کمی کردن میزان پایداری بوم شناختی نظام های تولید گلخانه ای در منطقه سیستان است. اطلاعات مربوط به نظام های گلخانه ای شامل سنجه های اجتماعی-اقتصادی، تولید محصولات گلخانه ای، زراعی و دامی، کود و مواد شیمیایی، مدیریت بقایای گیاهی، آب و آبیاری، شخم و مکانیزاسیون، مدیریت علف های هرز و تنوع گونه ای با استفاده از پرسش نامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین امتیاز شاخص پایداری در این نظام ها 11/51 است و 2/64 درصد آنها به امتیاز مساوی یا کمتر از 40 دست یافته اند. نتایج رگرسیون گام به گام پس رونده نشان داد که مهم ترین عوامل تعیین کننده شاخص پایداری در نظام های گلخانه ای مورد مطالعه به ترتیب، تنوع گونه ای زراعی، تنوع علف کش و قارچ کش، مدیریت بقایای گیاهی و دسترسی به نهاده ها بودند، در حالی که مصرف کودهای شیمیایی به ویژه کود نیتروژن اثر تعیین کننده ای بر شاخص پایداری نداشت. بررسی نقاط بحرانی نظام های گلخانه ای نشان داد که برای بهبود پایداری آنها، آموزش کشاورزان، کمک به ثبات اقتصادی آنها، اصلاح مدیریت تولید محصول و مدیریت منابع آب از اولویت برخوردار هستند. کلمات کلیدی: کمی کردن پایداری، شاخص پایداری، نظام های گلخانه ای، سنجه