بررسی عمق آبشستگی پایه پلهای واقع بر رودخانه سرباز (جکیگور،سرباز)

پلها، از جمله مهمترین و کاربردی ترین سازه هایی هستند که از دیر باز مورد استفاده بشر بوده و همواره در معرض سیلاب و خطر تخریب قرار دارند. جلوگیری از تخریب پلها، به لحاظ توسعه اقتصادی، مدیریت بحران و گسترش حمل و نقل بسیار حائز اهمیت می باشد. از عوامل تخریب پل ها، آبشستگی در اطراف پایه ها است. آبشستگی در واقع نوعی فرسایش در اطراف پایه پل است، که در اثر جریان های پیچیده گردابی رخ داده و باعث ایجاد یک گودال در اطراف پایه می شود. موارد مذکور مبین ضرورت تحقیق و پژوهش در زمینه آبشستگی و فرسایش می باشد. این تحقیق به بررسی آبشستگی پل جکیگور و فرسایش بستر رودخانه در محدوده پل می باشد. پل جکیگور از پل های بزرگ کشور واقع در استان سیستان و بلوچستان می باشد. بدین منظور ابتدا با جمع آوری آمار و اطلاعات، هواشناسی و هیدرولوژی از ایستگاه های هیدرومتری واقع در محدوده پل، و همچنین برداشت اطلاعات هندسی از مقاطع طولی و عرض رودخانه و مشخصات فیزیکی پل پارامترهای مدلسازی آبشستگی تعیین شد. سپس با توجه به اطلاعات بدست آمده از مطالعات هیدرولوژیکی و هیدرولیکی، نسبت به مدلسازی عددی آبشستگی با نرم افزار hec-ras اقدام و میزان آبشستگی اطراف پایه ها و فرسایش بستر رودخانه در دو حالت سیلاب با آشغال (debris) و بدون آشغال به ازای دبی سیلاب با دور بازگشت های 5، 10، 25، 50، 100 و 200 ساله محاسبه شد. همچنین با در نظر گرفتن درصد های انسداد دهانه، احتمال سرریز شدن سیلاب از روی پل و آبشستگی ناشی از آن بررسی شد. نتایج نشان داد ارتفاع تجمع آشغال در محدوده (2- 5/0) متر تاثیر بسزایی بر آبشستگی دارد و به ازای دبی با دور بازگشت کمتر از 200 سال (با آشغال و بدون آشغال) عمق جریان همواره کمتر از ارتفاع پل می باشد و خطر سرریز شدن سیلاب از روی عرشه و در نتیجه تشدید آبشستگی وجود ندارد. همچنین با توجه به زیر بحرانی بودن رژیم جریان، محدوده پایین دست و بالا دست پل بترتیب در معرض رسوبگذاری و فرسایش قرار دارد. بیشترین فرسایش در محدوده پایه دهم پل می باشد. بطور کلی می توان گفت عمق فونداسیون و ارتفاع پل با ضریب ایمنی بالایی در نظرگرفته شده است. از نتایج تحقیق می توان در انجام اقدامات مدیریتی به منظور ساماندهی بستر رودخانه در محدوده پل و حفاظت از پایه ها استفاده نمود.