امکان سنجی اقلیمی کشت زعفران در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش ahp

به طور یقین بخش کشاورزی بیشترین ارتباط و تأثیرپذیری را از شرایط محیط اطراف و به خصوص اقلیم دارد، به گونه ای که ویژگی های اقلیمی(پتانسیل ها و محدودیت های اقلیمی) در بلند مدت، منجر به تعیین الگوی کشت و توجیه پراکنش گونه های گیاهی مختلف شده است. در واقع همه محصولات، نیازهای آب و هوایی خاصی را طلب می کنند و تولید آنها زمانی افزایش می یابد که آب و هوا مساعد پرورش آنها باشد. زعفران یکی از مهمترین محصولات صادراتی ایران است که با صدور آن همه ساله ارز قابل توجهی وارد کشور می شود. از طرف دیگر، افزایش مصارف صنعتی_ غذایی و دارویی آن موجب افزایش قیمت زعفران و توسعه سریع سطح زیرکشت گردیده است. این پژوهش به منظور بررسی محدودیتها و توانمندیهای اقلیمی کشت این محصول در استان آذربایجان غربی انجام شده است. در این راستا، ابتدا اطلاعات هواشناسی(حداقل، حداکثر و میانگین دما، حداقل مطلق دما، دمای خاک در عمق10و20 سانتیمتری و بارش) مربوط به 7 ایستگاه سینوپتیک در بازه زمانی(1388- 1368شمسی) جهت مطالعه ویژگی های اقلیمی استان، و اطلاعات داده های مکانی مانند لایه های ارتفاع، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، منابع آب و منابع خاک جهت مطالعه ویژگی های طبیعی استان مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه براساس شرایط و نیازهای زعفران، معیارهای موثر در کشت این محصول مشخص گردید و سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (ahp) با توجه به اهمیت و ارزش هر معیار بر معیار دیگر، به مقایسه زوجی بین معیارها در محیط نرم افزار (expert choice) پرداخته شد. سپس وزن نهایی هر معیار محاسبه گردید. وزن های نهایی بدست آمده در محیط (gis/arc map) بر تک تک لایه ها اعمال گردید و در نهایت نقشه نواحی مستعد کشت بدست آمد. نقشه نواحی مستعد کشت در پنج اولویت و سطح کیفی طبقه بندی شد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که مناطق شمال شرق استان و جنوب دریاچه ارومیه در اولویت اول توسعه کشت قرار گرفته اند. با نزدیک شدن به نوار غربی استان از اولویت کشت کاسته شده است.