امکان سنجی حوزه های اکوتوریسم شهرستان تالش به منظور برنامه ریزی گردشگری پایدار

به منظور اجتناب از پیامدهای نامطلوب گردشگری، توسعه آن باید اندیشیده شده باشد. یکی از اولین اقدامات جهت حصول به این مهم، شناسایی مکان های مناسب برای توسعه گردشگری و برنامه ریزی زمین است که در نهایت به الگوی بهینه توسعه مقصد گردشگری منجر خواهد شد. شهرستان تالش به دلیل برخورداری از جاذبه های کم نظیر طبیعی همچون کوهستان، جنگل های انبوه، رودخانه، روستاهای ییلاقی-تاریخی، آبشارها، چشمه های طبیعی و همچنین سواحل زیبای دریای خزر، از منظر اکوتوریسم دارای پتانسیل های بسیار مناسبی است؛ اما متأسفانه عدم مدیریت صحیح گردشگری و توسعه ناپایدار آن، با روندی فزاینده منجر به نابودی این منابع منحصر به فرد گردیده است. لذا در این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی پهنه های مستعد توسعه اکوتوریسم بر آن شدیم تا با شناسایی بهترین مکان ها برای توسعه گردشگری، ضمن حفاظت از این منابع ارزشمند، به ارائه راهکارهایی جهت توسعه پایدار گردشگری در شهرستان تالش بپردازیم. بدین منظور با توجه به ابعاد توسعه پایدار (زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی)، در مرحله اول این تحقیق با بهره گیری از ابزار gis و با استفاده از مدل اکولوژیکی اکوتوریسم و با در نظر گرفتن ابعاد زیست محیطی، پهنه های مستعد توسعه اکوتوریسم متمرکز و گسترده شناسایی شدند. یافته ها حاکی از آن است که 279 کیلومتر مربع از اراضی شهرستان، مستعد توسعه اکوتوریسم متمرکز طبقه 1، 127 کیلومتر مربع، مستعد توسعه اکوتوریسم متمرکز طبقه 2، 658 کیلومتر مربع، مستعد اکوتوریسم گسترده طبقه 1 و 883 کیلومتر مربع، مستعد اکوتوریسم گسترده طبقه 2 می باشند. همچنین بخش مرکزی شهرستان تالش، بیشترین سهم از پهنه های مستعد توسعه اکوتوریسم متمرکز و گسترده را به خود اختصاص داد. سپس در مرحله دوم، جهت تکمیل یافته های حاصل از مدل اکولوژیکی اکوتوریسم، با به کار گیری سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis) و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)، پهنه های مناسب توسعه اکوتوریسم در شهرستان تالش، با در نظر گرفتن ابعاد اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی به ترتیب اولویت مشخص شدند. بر اساس یافته های پژوهش حاضر، بخش مرکزی با برخورداری از مساحت 554 کیلومتر مربع از مجموع پهنه های با درجه بسیار مناسب و مناسب، اولویت اول را جهت برنامه ریزی توسعه گردشگری به خود اختصاص داده است و پس از آن به ترتیب بخش های کرگانرود، اسالم و حویق در اولویت های بعدی قرار دارند. در نهایت بخش مرکزی هم از نظر بعد زیست محیطی و هم اقتصادی و اجتماعی – فرهنگی به عنوان اولویت اول برای برنامه ریزی و توسعه اکوتوریسم شناخته شد.