بررسی نقش ترغیبی زبان ادبی در غزلیات حافظ شیرازی با تکیه بر نظریه ی ارتباط یاکوبسن

پایان نامه
چکیده

رومن یاکوبسن، ادیب و زبان شناس ساختارگرا در نظریه ی ارتباط خود شش نقش برای زبان قایل شده : 1.عاطفی 2.ترغیبی 3. ارجاعی 4. فرازبان 5. همدلی 6. ادبی. به اعتقاد او هر هنرمندی با انتقال پیام از مجراهای این شش نقش با دیگران ارتباط برقرار می کند. جهت گیری پیام درنقش ترغیبی به سوی مخاطب است و گوینده می کوشد تا با کاربرد جمله های امر و نهی و منادا با مخاطب ارتباط برقرار کند. از این رو، نقش اصلی جمله های مذکور ترغیبی است و البته بعضی از جمله های خبری نیز دارای نقش ضمنی ترغیبی اند. با توجه به ویژگی های زبانی و محتوایی غزلیّات حافظ شیرازی، نقش ترغیبی را در غزلیّات وی با تکیه بر نظریه ی ارتباط یاکوبسن می توان در سه محور مورد بررسی قرارداد: 1. ساختار 2. درون مایه ها 3. مخاطبان خطاب های ترغیبی. بررسی ساختار جمله های ترغیبی در غزلیّات حافظ شیرازی بر اساس جمله های: دوجزیی، سه جزیی، چهارجزیی بیانگر این مطلب است که در بیشتر ابیات اجزای اصلی و فرعی مانند: نقش-های نهادی و متممی و مفعولی و مسندی و قیدی هر کدام به نحوی در انتقال پیام ترغیبی شاعر تأثیر گذارند. شبه جمله ها و مناداها نیز از دیگر ساختارهایی هستند که پیام های ترغیبی را منتقل می کنند. درون مایه های نقش ترغیبی در غزلیّات حافظ به سه گروه عمده تقسیم می شوند: 1. دینی- عرفانی 2. فرهنگی 3. سیاسی- اجتماعی. حافظ با طرح درون مایه های دینی و عرفانی شنونده را به تحصیل موضوعاتی چون عشق، معرفت، ترک دنیا و کسب فضایل اخلاقی بر می انگیزد. در درون مایه های فرهنگی شاعر به ترغیب موضوعاتی چون شادمانی و خردورزی می پردازد و در درون مایه های سیاسی- اجتماعی در ابیات دارای نقش ترغیبی شاعر به مبارزه با ریا و برقراری عدالت از سوی حاکم تأکید دارد. در بخش مربوط به مخاطبان خطاب های ترغیبی، به بررسی انواع مخاطبان پیام های ترغیبی و موضوع این خطاب ها پرداخته شده است. شاعر به نسبت گستردگی حوزه ی مفاهیمی که ترغیب می کند، مخاطبان متفاوتی نیز دارد که در این ترغیب ها نوع نگرش خود را نسبت به مخاطبان متفاوتش منعکس می کند.

منابع مشابه

بررسی نقش عاطفی زبان ادبی در غزلیّات حافظ شیرازی با تکیه بر نظریّه ی ارتباط یاکوبسن

در نظریه ی ارتباط یاکوبسن 6فاکتور وجود دارد. در این پایان نامه سعی شده است بر روی نقش عاطفی بحث شود چراکه در دستور زبان برای جمله و نقش عاطفی ساختار و چهارچوب مشخصی وجود ندارد. ببررسی این نقش بر روی 50غزل از حافظ با در نظر داشتن صنایعی مانند تشبیه، استعاره، مجاز و ... صورت گرفته است.

تحلیل زبان ادبی قرآن با تکیه بر نقد نظریه جدایی زبان ادبی از زبان عادی

رسالت جهانی قرآن در هدایت بشر مستلزم به کارگیری زبانی است که بتواند با همه آنها سخن بگوید. این امکان را زبان ادبی فراهم می‌کند. از این‌رو، مقاله حاضر با روش تحلیلی- استنتاجی بر ادبی‌بودن زبان قرآن تأکید می‌کند و بر اساس نظریه جدایی‌ناپذیری زبان ادبی از زبان عادی، به تحلیل ماهیت و اقتضائات زبان ادبی آن پرداخته و بر خلاف رویکرد تفسیر بیانی معاصر، ویژگی‌های دیگری برای زبان ادبی قرآن تعریف می‌کند؛ ...

متن کامل

ساختار منسجم غزلیات حافظ شیرازی

شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده می‌گرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بی‌اعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک می‌کردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دورۀ معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمرده‌اند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی دربارۀ عوامل پیدایش این تصورها، ...

متن کامل

بینامتنیت قرآنی در غزلیات حافظ شیرازی

در این پژوهش برآن‌ایم تا از دیدگاه بینامتنیت قرآنی، غزلیات خواجه راز را مورد  نقد و بررسی قرار دهیم. در حقیقت بینامتنیت قرآنی در سخنان این شاعر و عارف بزرگ، در اشکال مختلفی جلوه‌گر شده است. وی از واژگان و عبارات قرآنی به وفور در کلام خویش استفاده نموده است. این پژوهش با هدف نمایاندن بینامتنیت قرآنی در اشعار حافظ و با بررسی چگونگی استفاده حافظ شیرازی از آیات نورانی وحی در غزلیا...

متن کامل

بینامتنیت قرآنی در غزلیات حافظ شیرازی

در این پژوهش برآن‌ایم تا از دیدگاه بینامتنیت قرآنی، غزلیات خواجه راز را مورد  نقد و بررسی قرار دهیم. در حقیقت بینامتنیت قرآنی در سخنان این شاعر و عارف بزرگ، در اشکال مختلفی جلوه‌گر شده است. وی از واژگان و عبارات قرآنی به وفور در کلام خویش استفاده نموده است. این پژوهش با هدف نمایاندن بینامتنیت قرآنی در اشعار حافظ و با بررسی چگونگی استفاده حافظ شیرازی از آیات نورانی وحی در غزلیا...

متن کامل

بررسی مصادیق زبان تمثیل در غزلیات حافظ

 حافظ غزلسرای بنامی است که تاریخ، نام پر آوازه­اش را نه تنها در جرگه­ی شاعران، که در صدر کارنامه­ی عرفان جهان ثبت کرده است. غزلیات او شرح ایام و لیالی عمری است که در مکاشفه­ی محبوب و سیر خرابات عرفان گذشته است. پس می­توان گفت او را عارفی، کامل، نه غزل‌سرایی مشهور، و عارف مسلک باشد. وی از مجموعه گران­بهای میراث تجربه­های عارفانه به خوبی بهره گرفته و به ظریف ترین شکل ممکن آن­ها را در اشعار غنایی ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023