تحلیل چگونگی پیدایش نگرش اعتراضی در نقاشی انقلابی ایران

پژوهش حاضر تحلیلی است بر چگونگی شکل گیری نگرش اعتراضی در نقاشی معاصر ایران. در تحلیل نقاشی معاصر هم به آثاری که پیش از انقلاب1357 در تضاد با ارزش های مطرح شده از سوی حکومت پهلوی و با نگرش اعتراضی خلق شده اند، و هم آثاری که پس از پیروزی انقلاب متأثر از ایدئولوژی بنیادگرای شیعی خلق شدند، «نقاشی انقلابی» گفته شده است. اما «نقاشی اعتراضی» از «نقاشی انقلابی» متمایز است. گرایش اعتراضی پیش از پیروزی انقلاب 1357 و در دوران سلطنت پهلوی که شرایط جامعه بحرانی می نمود، شکل گرفت. درحالی که «نقاشی انقلابی» پس از انقلاب 1357و همسو با ارزش های حاکم در دوران جمهوری اسلامی شکل گرفت. فرضیه ی این پژوهش مبتنی بر یافته هایی است که نشان از تأثیرپذیری نقاشی های اعتراضی از نیروهای اجتماعی (احزاب و تشکل‎ های سیاسی و ایدئولوژیک) دارد. درواقع «نقاشی اعتراضی» بازگو کننده ی شرایط اجتماع و اعتراض های مردمی به سلطنت پهلوی است که منجر به انقلاب1357 شد. این زمان اولین باراست که نقاشی با اجتماع پیوند می یابد و نقاشان در پی بازنمایی شرایط و رویدادهای جامعه برمی آیند. آشنایی هنرمندان با آموزه های نقاشان مدرن، به آنان فرصت استفاده از زبان و بیان جدید را داد که بر اساس یافته های پژوهش، حاصل آن انتخاب سبک رئالیسم اجتماعی برای بیان نگرش اعتراضی بود. با توجه به آثار منتشر شده ، نقاشان نوگرا در پیش از انقلاب و بحبوحه ی اوج گیری اعتراض های مردمی به سلطنت پهلوی، در خلق آثار خود از دو ایدئولوژی انقلابی کمونیستی- سوسیالیستی و ایدئولوژی بنیادگرایی شیعی بیشترین تأثیر را پذیرفتند. البته ایدئولوژی انقلابی بنیادگرای شیعی موفقیت خود را بیشتر مدیون آثاری است که پس از پیروزی انقلاب و شکل گیری جمهوری اسلامی خلق شدند. آثار هنرمندان نشان می دهد که ایدئولوژی بنیادگرای شیعی در اواخر سال1357 و اوایل 1358 در آثار نقاشان نمود یافت. روش تحقیق بکارگرفته شده در این پژوهش، مبتنی بر بیان توصیفی از اسناد و منابع نگاشتاری( نوشتاری و تصویری) و نیز روش تحلیلی برای اثبات یافته ها و فرضیات مطرح شده می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و بر اساس اسناد منتشر شده از آثار نقاشان انجام شده است.