تحلیل محتوای کتاب فارسی (مهارت های خوانداری) ششم دبستان به منظور بررسی قابلیت پرورش تفکر خلاق

پژوهش حاضر به منظور بررسی قابلیت های کتاب فارسی(مهارت های خوانداری) ششم دبستان در پرورش مهارت تفکر خلاق انجام شد. روش پژوهش توصیفی بود. برای جمع آوری و پردازش داده ها، تحلیل محتوای کمی و کیفی انجام شد و به منظور تکمیل یافته ها از روش مثلث سازی و از سه منبع کتاب درسی، مسئولین و آموزشیاران، اساس نامه و اهداف، استفاده شد. از میان هفده درس کتاب فارسی ششم دبستان، شش درس به شکل هدفمند انتخاب شد. تحلیل متن درس ها بر اساس مولفه های الگوی پرورش تفکر خلاق ویلیامز انجام شد. مولفه های تفکر خلاق در این الگو به دو دسته ی شناختی(روانی، ابتکار، انعطاف پذیری، بسط) و شناختی- عاطفی(کنجکاوی، خطرنمودن، ترجیح پیچیدگی، تخیل) تقسیم می شوند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، مولفه ی انعطاف پذیری که یک مولفه ی شناختی است، با 25.9 درصد، بیشترین نشانه ها را داشت و مولفه ی ترجیح پیچیدگی که از مولفه های شناختی- عاطفی است، هیچ نشانه ای نداشت. همچنین دیگر مولفه های شناختی، ابتکار، بسط و روانی، به ترتیب، 22.2، 17.3 و 8.6 درصد و دیگر مولفه های شناختی- عاطفی، یعنی کنجکاوی، تخیل و خطرنمودن، به ترتیب، 9.9، 9.9 و 6.2 درصد نشانه ها را داشتند. در این بررسی، نشانه های مولفه های شناختی بسیار پررنگ تر از مولفه های شناختی- عاطفی بودند و علی رغم اهمیت جنبه ی عاطفی در پرورش تفکر خلاق، در این کتاب، توجه کمی به این مقوله شده است. بررسی اهداف آموزشی و مصاحبه با مسئولین و آموزشیاران، با یافته های به دست آمده از تحلیل محتوای کتاب درسی همسو هستند. البته در اهداف آموزشی، اشاره ی روشنی به پرورش جنبه ی عاطفی تفکر خلاق نشده است.