اثرات نامتقارن تکانه های قیمت نفت بر رشد اقتصادی در ایران، رویکرد star

هر عاملی که موجب بروز اختلال در عرضه و یا تقاضای نفت در بازار شود، به ویژه اینکه عوامل مذکور غیرقابل پیش بینی بوده و در کوتاه مدت غیرقابل تعدیل باشند، به عنوان شوک یا تکانه ای بر بازار نفت قلمداد می شوند. این اختلال ها در بیشتر موارد به تغییر (کاهش یا افزایش) در قیمت نفت منتهی می شوند . اکنون اگر این اختلالها به طور گسترده بر وضعیت اقتصادی کشورها به گونه ای اثر بگذارند که اقتصاد داخلی آنها دچار نابسامانی گسترده شود، این شوک به بحرانی در اقتصاد آنها مبدل می شود. این شوکها به دلیل عامل تعیین کنندگی قیمت در دو طرف عرضه و تقاضای بازار انرژی، آثاری بر رفتار تولیدکنندگان و مصرف کنندگان انرژی داشته است که بحران شدید کوتاه مدت، میان مدت و گاهی بلندمدت را برای آنها ایجاد کرده است. با وقوع شوک های نفتی سال های 1973 و 1979 با رکود اقتصادی درغرب، انرژی به عنوان یکی از عوامل مهم رشد اقتصادی ، اهمیت خاصی پیدا کرد و مطالعات گسترده ای برای شناخت عوامل و میزان تأثیر افزایش قیمت انرژی بر رکود اقتصادی، انجام گرفت. رابطه برگشت ناپذیری بین قیمت نفت و تولید ناخالص ملی، از بحران سال 1986 به بعد در بازار نفت رخ داد، بدین صورت که افزایش قیمت نفت در سال های 1973 و 1979 تقاضا را کاهش داد، اما با کاهش قیمت نفت در سال 1986 ، تقاضا به همان اندازه افز ایش نیافت و این رخداد سبب شد که محققان بر روی عدم تقارن قیمت نفت تحقیقات گسترده تری انجام دهند. برای کشورهای صادرکننده ی نفت، درآمدهای حاصل از فروش نفت، منبع بسیار مهمی از درآمدهای مالی و ارزی دولت ها را تشکیل می دهد. وابستگی این درآمدها به قیمت نفت در بازار جهانی و به عبارتی برونزا بودن آن را می توان دلیلی بر بروز نااطمینانی و بی ثباتی در سیاست گزاریهای اقتصادی دانست . بنابراین می توان گفت که هرگونه نوسان و بی ثباتی در بازار جهانی نفت به بروز عدم تعادل و حتی بحران منجر می شود مگر آنکه سیاست های صحیحی در مواجهه با این نوسانات از سوی دولت ها اتخاذ شود . با توجه به تاثیر تکانه های قیمت نفت بر رشد ستانده کشورها ، بررسی مکانیزم اثرگذاری تکانه های قیمتی نفت بر اقتصاد ، به عنوان یک ابزار سیاستی مفید حائز اهمیت می باشد. نرخ رشد پایین و گاه منفی کشورهای غنی از منابع طبیعی عامل بوجود آمدن نظریات نفرین منابع در ادبیات و متون اقتصادی گردید. از مهمترین این نظریات می توان به بیماری هلندی، رانت اقتصادی، نوسانات درآمد نفتی، بی توجهی به سرمایه انسانی و ... اشاره نمود که در فصل دوم به طور مفصل به این موارد پرداختیم و سپس مکانیزم های تبدیل موهبت منابع به شومی منابع و کارکرد این مکانیزم ها که در نهایت منجر به پایین ماندن رشد اقتصادی این کشورها می شود را مورد بررسی قرار دادیم.. مطالعات زیادی پیرامون اثرات تکانه های نفتی بر فعالیت های اقتصادی کشورها انجام شده است. با مرور این مطالعات در فصل سه می توان نتیجه گرفت در اکثر مطالعات انجام گرفته عدم تقارن اثرگذاری تکانه های نفتی بر رشد اقتصادی کشورها مورد تایید است. نکته قابل توجه اینکه مطالعات کمی اثرات نا متقارن تکانه های نفتی بر متغیرهای اقتصادی با استفاده از روش انتقال ملایم پرداخته اند. از این رو در این تحقیق برای پر کردن این خلاء مطالعاتی و نیز با توجه به کارایی آن از این روش استفاده گردیده است. در فصل 4 به توضیح روش های آماری مورد استفاده در این مطالعه، پرداخته شد. از این رو بیان مدل های غیر خطی از جمله مدل انتقال ملایم مورد توجه قرار گرفت. همچنین در این فصل با معرفی متغیرهای وابسته و مستقل، ابتدا ایستایی متغیرها بررسی شد و در ادامه آزمون های اولیه مربوط به غیرخطی بودن الگو مانند آزمون مکلیود-لی صورت گرفت. پس از آن به منظور برآورد الگوی اصلی، متغیر انتقال تعیین شد و آزمون غیرخطی بودن الگو بر روی متغیرها انجام و تابع انتقال برآورد شد. با توجه به نتایج آزمون ها در نهایت الگوی انتقال ملایم لجستیک lstar برآورد شده و نتایج به دست آمده به تفصیل ارائه گردید. در زیر به تحلیل نتایج بدست آمده می پردازیم و در ادامه پیشنهادات و راهکارهایی ارائه شدند.