آشکارسازی تغییرات پناهگاه حیات وحش موته طی سالهای 1351 الی 1385 با استفاده از سنجش از دور (rs) و سامانه های اطلاعات جغرافیایی (gis)

الگوهای منظر از استقرار کاربری و پوشش اراضی در کنار هم به وجود می آیندو حالت پویا دارند. برای درک بهتر پویایی چشم انداز در طول زمان و در راستای برنامه ریزی و مدیریت سرزمین و نیل به اهداف حفاظتی، بررسی تغییرات الگوهای مکانی کاربری و پوشش اراضی بسیار ضروری است. با تهیه نقشه کاربری و پوشش اراضی یک منطقه در طی زمان و بررسی تغییرات آن، علاوه بر شناخت الگوهای چشم انداز، می توان چگونگی تغییرات الگوهای چشم انداز و روابط بین اجزای سازنده آن را بررسی کرد. امروزه با استفاده از داده های ماهواره ای امکان تهیه نقشه پوشش و کاربری اراضی و آشکارسازی تغییرات چشم انداز در طی زمان، فراهم شده است. مشخص نمودن زیستگاههای حساس مناطق حفاظت شده و تعیین چگونگی تغییرات پوشش و کاربری اراضی منطقه، می تواند به مدیران این قبیل مناطق، به اجرای یک مدیریت شایسته، با در نظر گرفتن روند تغییرات گذشته منطقه کمک کند. پناهگاه حیاتوحش موته دارای زیستگاههای مناسبی برای سمداران بزرگ و یکی از مهمترین زیستگاه های آهوی ایرانی است. در این مطالعه، برای بررسی تغییرات کاربری و پوشش های اراضی پناهگاه حیات وحش موته، از تصاویر ماهواره ای مربوط به سنجنده mss سال 1351، تصاویر سنجنده tm سال 1366 و سال 1377 و همچنین تصویر سنجنده liss iii سال 1385 تهیه شد. تصاویر برای فصل بهار و در نیمه اول خرداد که پوشش گیاهی حداکثر تاج پوشش را دارد انتخاب شدند. با توجه به محدودیتهای موجود تصویر سنجنده mss در فصل تابستان انتخاب گردید. برای آماده سازی تصاویر، جدیدترین تصویر با استفاده از نقشه 1:25000 زمین مرجع شد و سایر تصاویر به آن ثبت داده شدند. خطای میانگین مربعات تصحیح هندسی در تمامی موارد کمتر از یک بود. در زمان ثبت تصاویر، و با استفاده از روش نمونه برداری مجدد، قدرت تفکیک مکانی تصاویر به 30 متر تبدیل شد. تصحیح توپوگرافی با بکارگیری dem منطقه و با استفاده از مدل لامبرتی، بر روی تصاویر اعمال شد. در این مطالعه نقشه کاربری و پوشش اراضی، با استفاده از روش طبقه بندی ترکیبی تهیه شد. به این منظور، نقشه درصد تاج پوشش گیاهی با انجام نمونه برداری های میدانی و با استفاده از شاخص گیاهی savi برای هر سال در 4 کلاس تهیه گردید. همچنین با استفاده از تکنیکهای gis و سنجش از دور، لایه های گز و نی ، مناطق مسکونی، باغات و مزارع و زمینهای آیش در منطقه تهیه گردید. کاربری معدن با انجام کلاس بندی مجدد بر مولفه دوم آنالیز pca تهیه شد. لایه شوره زار در مولفه اول pca تهیه گردید. لایه سنگ و صخره نیز با اعمال کلاس بندی مجدد بر روی مولفه اول pca تهیه شد. لایه شیست نیز از نتیجه طبقه بندی نظارت شده بر روی تصاویر تهیه گردید. در نهایت، لایه های تهیه شده با استفاده از تکنیکهای gis با هم ترکیب شدند و نقشه کاربری و پوشش اراضی برای هر تصویر تهیه شد.دقت نقشه های تولید شده بین 80 تا 95 درصد تعیین گردید. به منظور آشکارسازی تغییرات، نقشه های تهیه شده روی هم گذاری شدند. سپس کمیت و کیفیت تغییرات در بین سالهای 1351 و 1366، سالهای 1366 و 1377، سالهای 1377 و 1385 و سالهای 1351 و 1385 مشخص گردید. نتیجه آشکارسازی تغییرات نشان داد که در فاصله سالهای که در سال 1385 نسبت به سال 1351 از مساحت تاج پوشش طبقه دو در اکثر قسمتهای منطهق کاسته شده، و بر سطح تاج پوشش طبقه 4، یعنی پوشش بیش از 40 درصد مخصوصا در مناطق امن و قرق پناهگاه افزوده شده است. همچنین در طی دوره مطالعات سطح معادن 400 درصد افزایش یافته است. همچنین در این دوره سطح مناطق مسکونی از 9 هکتار به 249 هکتار افزایش یافته است. در این دوره، منطقه در سال 1366 در بهترین شرایط پوشش گیاهی بوده که نمودار بارندگی منطقه، یک دوره تر سالی در دهه 70 را نشان می دهد. همچنین در سال 1377 منطقه در بحرانی ترین شرایط خود قرار داشته که با دقت در نمودار بارندگی منطقه، وقوع یک دوره خشکسالی در دهه 80، مشخص است. به طور کلی در دوره مطالعاتی، کاربری های انسانی در منطقه روند صعودی داشته است که باعث کاهش اهمیت زیستگاهی مناطق مختلف برای وحوش پناهگاه حیات وحش موته گردیده است.