بازآفرینی همبستگی اجتماعی از طریق طراحی مجموعه فرهنگی (نمونه موردی بافت تاریخی هم جوار منطقه بین الحرمین شیراز)

مدتی است که روند رشد سریع شهر ها از دغدغه های صاحبنظران دانش شهری و رشته های مربوطه به آن شده است. در این زمینه بارها بحث جلوگیری از این روند، از طریق ارتقا کیفیت زیستگاهی فضاهای مرکزی شهرها در مباحث بهسازی و نوسازی شهری ارائه شده است. هدف اصلی این مباحث توجه به بافت های شهری در محدوده هسته اولیه شهر ها و جلوگیری از فرسوده شدن آن هاست و دلیل آن این است که هسته های مرکزی شهرها همچون سابق، انگیزه زیستگاهی خود را در مقام مقایسه با محدوده های نوظهور شهری، برای ساکنان از دست داده اند و ادامه این روند به رشد لجام گسیخته شهر کمک خواهد کرد. این مطلب را به وضوح می توان از طریق مقایسه عکس ها و نقشه های هوایی ادوار مختلف کلان شهرهای قدیمی ایران همچون تهران، اصفهان و شیراز مشاهده کرد. بی شک وقت آن رسیده است که از طریق اتخاذ رویکرد و راهکار مناسب احیای بافت های شهری روند رشد سریع شهرها را مستهلک نموده و از این طریق بستر حفظ هویت شهر، محیط زیست و محیط طبیعی و اشکال قدیمی کالبدی شهر که هویتی منحصر به فرد را به شهر می بخشند، را محیا کرد. لذا مباحث مربوط به باززنده سازی بافت های فرسوده شهری موضوع تئوری های متفاوتی است که در حوزه علوم مختلف نفوذ پیدا کرده است. یکی از این موارد که دارای اهمیت و بسیار بحث برانگیز است، به عنوان رویکرد بازآفرینی همبستگی اجتماعی شناخته می شود که با استفاده از تغییرات کالبدی غیر مستقیم در بافت به مداخله می پردازد. ظهور ادبیات این رویکرد به نیمه اول دهه 1990 باز می گردد. این پروژه بر آن است که به واسطه الگوی بازآفرینی همبستگی اجتماعی، تا حدودی شأن اجتماعی و کیفیت زندگی و امنیت در محلات تاریخی هم جوار سایت بین الحرمین شیراز (سایت مابین دو بقعه شاه چراغ و آستانه برادران امام رضا) را ارتقا بخشد و با تاثیر غیر مستقیم ارزش زمین های منطقه را چنان افزایش ده که موجب تعویض قشر پایین این منطقه با افرادی از طبقه متوسط رو به بالا را فراهم آورد همچنین پیوند قطع شده این محلات را با دو بنای مذهبی شاخص شیراز و همچنین پیوند اجتماعی و تعامل متقابل بین این محلات را بر قرار سازد. در این راستا با توجه به وجود زمین 5/7 هکتاری سایت بین الحرمین و تراکم و فشردگی بسیار زیاد بافت های اطراف و نوع زندگی و معیشت مردم شیراز (که اکثراً تجربه زندگی در فضا های باز را به زندگی در فضای بسته و متراکم ترجیح می دهند) لزوم فضای تنفس برای این منطقه احساس می شود همچنین این منطقه به دلیل داشتن جاذبه های اصلی مذهبی و توریستی در اطراف خود و نبود فضاهای فرهنگی در این منطقه برای سامان بخشی و جذب گردشگران وجود چنین فضاهایی را طلب می کند. در نتیجه این مسائل مجموعه ای را شکل می دهد که در بستری به صورت فضای عمومی باز (قسمت اعظم مساحت پروژه را اشغال می کند) فضاهای فرهنگی را در خود می گنجاند. در مسیر نیل به اهداف از مطالعات کتابخانه ای و میدانی بهره گیری شده و تحلیل اطلاعات برای استفاده در پروژه صورت گرفته است. بواسطه ارائه و اجرای راهکارهای این پروژه، می توان تاثیرات شایانی را بر شهر شیراز در مقیاس های سایت، محلی و شهری انتظار داشت.