بررسی فقهی و حقوقی مالکیت معنوی (آفرینش های فکری) با تاکید بر آرای امام خمینی (س)

درباره تعریف حقوق مالکیت معنوی بین فقها و حقوقدانان اتفاق نظر وجود ندارد. برخی حقوق مالکیت معنوی را به حقوقی که حاصل فکر و اندیشه انسان است و متعلق آن شیء مادی نیست اما ارزش مادی و اقتصادی دارند، تعریف کرده اند. حقوق مالکیت معنوی در بسیاری از کشورهای جهان سابقه دارد . کنوانسیون های متعددی هم در این زمینه تشکیل شده است که ایران هم به برخی از این کنوانسیون ها (مثل کنوانسیون تشکیل وایپو) ملحق شده است. حقوق مالکیت معنوی از مسایل جدید فقهی است که در میان فقهای سابق در این باره نظری وجود ندارد. اما در بین فقهای معاصر این مسأله به طور جدی مطرح شده و برخی از فقها مانند حضرت امام(س) قایل به عدم مشروعیت این حقوق هستند. و اکثر فقها به مشروعیت این حقوق معتقدند. البته مخالفان هم مطابق حکم حکومتی و مصالح جامعه مشروعیت این حقوق را پذیرفته اند. در سیستم حقوقی ایران هم درباره ی مالکیت صنعتی و هم مالکیت ادبی و هنری قوانینی وجود دارد؛ که قانون مربوط به ثبت اختراع مصوب1304و قانون حمایت از حقوق مولفان،مصنفان و هنرمندان مصوب 1348،قانون ترجمه کتب مصوب 1352 است. وهمچنین قانون حمایت از نرم افزارهای رایانه ای در سال 1379 به تصویب رسید. حقوق مالکیت صنعتی شامل حق اختراع،حق بر علایم صنعتی و تجارتی، نشانه های جغرافیایی و ... می شود. و حقوق مالکیت ادبی و هنری هم حق مولف، مصنف و هنرمند را دربردارد. میان پدیدآورنده و اثری که خلق کرده است دو نوع رابطه ی حقوقی مادی(مالی) و معنوی وجود دارد.که ضمانت اجرای حمایت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورنده هم جنبه حقوقی دارد هم کیفری.ضمانت اجرای حقوقی اینست که مطابق قواعد کلی مسئولیت مدنی هرکس به دیگری ضرری وارد کند باید آن را جبران کندو ضمانت اجرای کیفری هم مواردی مثل حبس و جزای نقدی است.