مطالعه ی تطبیقی مدخل های فقه و اجتهاد در دایره المعارف اسلامی لیدن

واژه ی orientalism نخستین بار در سال 1779 م. در انگلستان و سپس در همان سال در فرانسه با مفهوم خاص دانش شناخت شرق به کار رفت. مطالعات اسلامی یکی از شاخه های تخصصی شرق شناسی است مساله ی انگیزه های خاورشناسان در مطالعات اسلامی غربیان جایگاهی خاص دارد. فقه اسلامی یکی از زمینه های مورد علاقه ی مستشرقان است. تخصصی شدن مطالعات اسلامی در نیمه دوم قرن بیستم زمینه ساز تدوین دائره المعارف اسلامی لیدن شد. از جمله دیدگاه های مطرح شده در مدخل های فقه اجتهاد این دائره المعارف ، به کار بردن واژه ی ظن در تعریف اصطلاحی اجتهاد و برابری اجتهاد با قیاس ، اختلاف در مساله ی تخطئه و تصویب و پذیرش اجتهاد فی المذهب که گونه ای از اجتهاد رایج در میان اهل سنت است نمونه دیگری ازاین دیدگاهها است همچنین درباره ی شافعی گفته شده است وی روش استنباط دانش حقوقی را از منابع آن قاعده مند ساخته است که می توان گفت وی تنها بر آنچه دیگران نگاشته اند افزوده است. اصالت فقه اسلامی نیز یکی از مهم ترین مسائل مورد مناقشه ی متشرقان بوده است. ایده ی آنان چنین بوده است ، که نظام حقوقی اسلام از قانون روم و یهود گرفته شده است. آنان وجود نمونه های مشترک میان این نظام های حقوقی را دلیل این اقتباس دانسته اند در صورتی که بررسی موارد متعدد نشان می دهد که قوانین عبادی و احکام حقوقی و جزایی فقه اسلامی با قوانین یهود و روم تفاوت ماهوی دارد.