نقش الگوی مصرف آب بر کمیت منابع تخصیص یافته آب شهری با رویکرد سیستمی (مطالعه موردی: شهر بیرجند)

در سال های اخیر کشور ایران به علت واقع شدن در کمربند خشک جهان، کمبود بارش و خشکسالی های پی درپی، رشد روزافزون جمعیت و تقاضای آب و برداشت بی رویه از منابع آب، با بحران کم آبی مواجه گردیده است. استفاده از روش های مدیریتی صحیح و کارا یکی از راه های مقابله با این بحران می باشد. امروزه مدیریت تقاضای آب به عنوان یکی از راهکارهای اساسی مدیریت در زمینه ی کم آبی در دنیا مطرح گردیده است. این مطالعه با هدف تعیین اثر الگوی مصرف آب بر منابع تأمین کننده ی آب شهر بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی و با استفاده از رویکرد سیستمی و نرم افزار vensim، انجام شد. در این مطالعه ابتدا پارامترهای موثر بر تقاضای آب و ارتباط کمی این عوامل با تقاضا و اثر آن بر منابع آب زیرزمینی شهر بیرجند، با استفاده از نگرش سیستمی تعیین گردید، سپس به تعریف سیاست های مختلف تحت شش سناریوی حاصل از شرایط جمعیتی و اقلیمی حاکم بر منطقه ی مورد مطالعه پرداخته شد. نتایج نشان داد که عواملی مانند جمعیت، درجه ی حرارت، بارندگی، روزهای تعطیل، مناطق مسکونی غیرقانونی، درآمد افراد، گردشگری، نوع جامعه (مسکونی، تجاری و صنعتی و...)، آگاهی افراد جامعه نسبت به مصرف آب، فشار آب (فشار شبکه ی توزیع)، قیمت آب، استفاده از قطعات کاهنده ی مصرف و زمان استحمام از جمله عوامل اثرگذار بر افزایش و یا کاهش میزان تقاضا یا مصرف آب می باشند. همچنین نتایج حاصل از سیاست های اتخاذ شده بیانگر این مطلب بود که بر اساس شرایط موجود منطقه و با ادامه ی این روند تا سال 1420، در تمامی سناریوهای تعریف شده آب زیرزمینی دشت بیرجند نسبت به سال 1392 بالغ بر 200 میلیون مترمکعب با کسری مخزن مواجه می گردد. همچنین از میان سیاست های تعریف شده در این مطالعه، سیاست تعامل دولت و مصرف کننده در کنترل مصرف آب سبب می گردد که با کاهش سرانه ی آب شهری و برداشت آب از آبخوان دشت بیرجند، افت سطح آب زیرزمینی نیز روند کندتری را نسبت به شرایط موجود در منطقه طی نماید.