بررسی هویت بصری و گرافیک محیطی محور چهارباغ عباسی اصفهان از1370-1390

در این پژوهش میان رشته ای که به روش توصیفی - تحلیلی و از نوع کیفی و غیرتعاملی صورت پذیرفته، جمع آوری اطلاعات آن به روش کتابخانه ای و بررسی متون به روش میدانی و به صورت مشاهده ای انجام شده است، و بررسی «هویت بصری» و «گرافیک محیطی» محور فرهنگی تاریخی چهارباغ عباسی پرداخته می شود. «هویت بصری» یعنی ویژگی های دیداری و کیفیت هایی که مشخصه ی چهارباغ اصفهان بوده و آن را بهعنوان خیابانی واجد ارزشهای کالبدی، عملکردی و زیباشناسانه از دیگر خیابانهای ایران و جهان متمایز کند. «گرافیک محیطی» چهارباغ در این پژوهش، شامل تابلوهای مغازه ها، تابلوهای «استند» و ایستگاه های اتوبوس می شود که کارکرد اطلاع رسانی و زیباسازی شهری دارد. تابلوی مغازه ها معرف کاربری تبلیغاتی در عین ایفای نقش کارکردی آن یعنی معرفی کالا و خدمات است، اگرچه بسته به کیفیت ارائه شده، تابلوها موجب افزایش پویایی و سرزندگی در فضای شهری یا اغتشاش و آلودگی بصری می شوند و این بیانگر چگونگی مشارکت مردم در منظر شهری است. هدف این پژوهش، بررسی سازمان دهی فضایی، ساماندهی و ضابطه مند کردن طراحی گرافیک تابلوها برای بازیابی و سرزندگی محور ساختاری چهارباغ و رسیدن به هویت بصری است که شایسته ی این محور است. نتایج پژوهش نشان دهنده ی این است که ساماندهی تابلوهای خدماتی و تجاری ارتباط مستقیم با معماری خلاقانه در نما و بدنه ی خیابان دارد. گذشته از آن، ضعف و ناهماهنگی در طراحی گرافیک، استفاده از طراحان کم تجربه در طراحی بسیاری از تابلوها از سوی نهادهای دولتی، طراحان و تابلوسازان خصوصی و نیز اجرایی نشدن ضوابط و مقررات ناکامل زیباسازی شهری و نبود یک نگاه جامع، «کل نگر» و خلاق، نتیجه ای جز تأثیر نامطلوب و گاه مخرب بر فضای بصری در محور چهارباغ عباسی نداشته است. هویت یک مفهوم نسبی است و بازگشتن به سنت های گذشته بدون آگاهی لازم و پشتوانه های مفهومی و عملکرد امروزی، ماهیت بصری درستی را ایجاد نمی کند. ازاین رو با بررسی موردی یک قسمت از چهارباغ، تغییرات وپیشنهادهای ممکن بر بدنه و نمای چهارباغ با استفاده از قوانین دیداری گشتالت به صورت عملی نشان داده می شود. این در حالی است که قسمت های زیادی از بدنه ی شرقی چهارباغ کاملاً تخریب و با نوسازی به صورت یکریخت و یکسان سازی ارزش های کالبدی و عملکردی و نیز هویت بصری را با چالش های فراوانی روبه رو ساخته است. از دید کارشناسان و صاحب نظران، از یک سو شفاف نبودن بدنه ی تازه ساز، حذفِ نمای مغازه ها و سوق دادن آن ها در یک گذرِ درون گرا و بی توجهی به جانمایی تابلوهای سردر مغازه های آن و همچنین جزییات طراحی نما از سوی دیگر خالی از اشکال نیست. اما تابلوهای بدنه ی غربی در حال حاضر با بافت قدیمی موجود، نیاز به ساماندهی دارد و بازسازی آن در آینده ضروری به نظر می رسد. از این رو چند طراحی قلمِ (تایپ فیس) مناسب برای این موضوع انجام شده است.