بررسی داده های راک ایول در برخی از میادین نفتی دشت آبادان

دشت آبادان در جنوب غرب ایران واقع شده و همچنین شامل نواحی شمالی خلیج فارس می شود. این حوضه رسوبی بعد از فروافتادگی دزفول بزرگترین تجمع نفتی ایران را دارا می باشد. این مطالعه با هدف تعیین خصوصیات ژئوشیمیایی ماده آلی موجود در سازندهای سرگلو، گرو، گدوان، کژدمی، گورپی و پابده و نیز ارزیابی پتانسیل هیدروکربن زایی آن ها به عنوان سنگ های منشاء احتمالی در دشت آبادان انجام شده است. براساس نمودار ون کرولن کروژن نمونه های سازند سرگلو به طور عمده نوع ii تعیین شده است، که بیانگر شرایط احیایی، شرایط احیایی دریایی با فراوانی مواد آلی جلبکی در محیط رسوبگذاری است. سازند سرگلو میادین نفتـی آزادگان و دارخوین با توجه به مقادیر بالای مواد آلی موجود در آن دارای توان هیدروکربنی خوب تا خیلی خوب می باشد و بر اساس نمودار شاخص هیدروژن (hi) به tmax این سازند به عنوان سنگ منشا احتمالی در میدان نفتی دارخوین و آزادگان با رسیدن به مرحله کاتاژنز توانسته اند در مسیر بلوغ حرارتی قرار بگیرد و در تولید نفت شرکت داشته باشد. با توجه به پارامترهای کمیت ماده آلی و بلوغ، سازند گرو میادین جفیر و دارخوین دارای مقادیر toc و tmax بالایی بوده و وارد پنجره نفتی شده اند. این سازند در میدان نفتی آزادگان بدلیل داشتن مقادیر tmax احتمالا نقشی در هیدروکربور زایی نداشته است. در این مطالعه بیشترین میزان محتوای کل کربن آلی (toc) سازند کژدمی، در میادین ماهشهر و هندیجان به ترتیب با میانگین 4/3% و 3/3% تعیین شده است، این مطلب بیانگر پتانسیل هیدروکربن زایی خیلی خوب این سازند در میادین مذکور می باشد. محتوای شاخص هیدروژن (hi) و شاخص اکسیژن (oi) کروژن ماده آلی این سازند را در محدوده کروژن های نوع ii و ii-iii و در برخی از میادین iis تا ii-iii قرار می دهد و بر اساس کیفیت ماده آلی نیز دارای پتانسیل تولید نفت و گاز می باشد. همچنین بیانگر رسوبگذاری سازند کژدمی در شرایط احیایی تا محیط های حدواسط است. در نهایت می توان گفت سازند کژدمی در میادین آبتیمور، جفیر، سپهر، امید، اروند، خرمشهر، ماهشهر و چاه شماره 7 میدان آزادگان با داشتن خصوصیات سنگ منشأ از لحاظ مقدار ماده آلی و حضور در پنجره نفت زایی به عنوان سنگ منشأ در محدوه زایش نفت محسوب می شوند و در مابقی میادین بدلیل پختگی کمتر، سنگ منشأ نابالغ در نظر گرفته می شوند. بر اساس نتایج بدست آمده از سازندهای گدوان، گورپی و پابده میادین نفتی دشت آبادان می توان نتیجه گرفت که بیشترین میزان محتوای کل کربن آلی (toc) سازند پابده، در میادین بندکرخه و آبتیمور با میانگین 12/2% و 46/2% می باشد، این مطلب بیانگر پتانسیل هیدروکربن زایی خیلی خوب این رسوبات است. همچنین بیشترین میزان ماده آلی کل سازند گورپی و گدوان به ترتیب در میدان اروند و سپهر با میانگین 21/1% و 44/1% می باشد. شاخص هیدروژن و شاخص اکسیژن در تمام میادین، ماده آلی موجود در سازندهای گورپی و گدوان را کروژن های نوع iii و کروژن نمونه های پابده را تلفیقی از نوع iii و ii-iii که معرفی می نماید و براساس کیفیت ماده آلی نیز دارای پتانسیل تولید گاز و مقدار جزئی نفت می باشند. در نهایت، سازندهای گرو و سرگلو با توجه به مقادیر نسبتاً بالای مواد آلی و بلوغ کافی به عنوان سنگ های منشأ احتمالی نفت در میادین نفتی دشت آبادان محسوب می شوند و در میادین سهراب، یاران، آزادگان، کوشک و حسینیه بدلیل بلوغ پایین توانایی تولید نفت را ندارند در نتیجه احتمالا سازندهای یاماما و سوله ی عراق مخازن این میادین را شارژ می کنند. همچنین با توجه به اینکه سازند کژدمی نیز از لحاظ بلوغ حرارتی از سازندهای گرو و سرگلو تبعیت می کند، می توان نتیجه گرفت در میادینی که (آبتیمور، سپهر، امید، خرمشهر، ماهشهر) سازند کژدمی در محدوده نفت زایی قرار دارد به احتمال فراوان سازند گرو که از لحاظ عمقی حدود 800-1000 متر عمیق تر می باشد در پنجره نفتی قرار گرفته است