تبیین فلسفه آزادی تربیتی بر مبنای واکاوی «نظریه آزادی هایک» و بررسی تنگناها و افق های آن برای نظام آموزشی ایران

در این پژوهش به تبیین فلسفه آزادی تربیتی و اشاره های آن برای نظام آموزشی ایران با ابتناء بر نظریه آزادی فون هایک پرداخته شده است. بنا به اقتضای سئوالات پژوهش از روش های تحقیق تحلیلی و ارزیابی ساختار مفهوم، استدلال قیاسی (نظری و عملی) و هرمنوتیک انتقادی بهره گرفته شده است. حدود و ثغور آزادی در فلسفه هایک از طریق مفاهیمی چون تقسیم معرفت، نظریه گذرگاه و تعلیم و تربیت به عنوان یکی از مصادیق نظم خودانگیخته بررسی شده است. فلسفه آزادی تربیتی در نظریه آزادی با بررسی چیستی، چگونگی و چرایی آن تببین شده است. هدف اصلی هایک سامان دادن به جامعه آزادی است که براساس محتوای نظریه آزادی خویش برقرار شده باشد. از این رو تربیت شهروندانی که به اصول آزادی آگاهی داشته و در عمل بدان پایبند باشند، برای وی ضروری است. به این خاطر بحث تربیت شهروندی را ذیل موضوعات؛ آزادی فردی، آزادی قانونی، مطرح می کند. با این نگاه تربیت شهروندی آزاد شرط ضروری برای تشکیل جامعه آزاد می باشد. تعلیم و تربیت به عنوان یکی ازمصادیق نظم خود انگیخته: از آنجا که هایک در تمام آثار خود به موضوع نهادهای اجتماعی پرداخته است؛ در مورد نهاد آموزش و پرورش هم معتقد است برای تربیت شهروندان آزاد قانونگذاران لازم است بر اساس نظم خود انگیخته یا بدون دستور به این مهم اقدام نمایند. اشاره های آزادی تربیتی برآمده از نظریه آزادی به ارائه راهکارهایی برای سیاست گذاری، برنامه ریزی درسی، معلمان و فناوری آموزشی پرداخته است. مصاحبه های انجام شده با اساتید تعلیم و تربیت نیز به بررسی افق ها و تنگناهای آزادی تربیتی حاصل از نظریه آزادی در نظام های آموزشی اختصاص دارد. به دلیل آن که نظریه آزادی فون هایک نظریه ای جامع و اخلاق محور است آن قابلیت و توانایی را دارد که در زمینه آزادی تربیتی در نظام های آموزشی مورد استفاده قرار گرفته و موفق باشد؛ اما نباید از تهدیدهایی که مانع از اجرای صحیح و کاربرد موفقیت آمیز آن در نظام های آموزشی و نظام آموزشی ما می گردد، غافل شویم.