بررسی سیر تحول سبک سیمین دانشور در رمان های سه گانۀ سووشون، جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان

سیمین دانشور یکی از برجسته ترین رمان نویسان ایران و نویسندۀ سه رمان سووشون، جزیرۀ سرگردانی و ساربان سرگردان است؛ این رمان ها در مجموع یک سه گانه را تشکیل می دهند که در فاصلۀ زمانی سال های 1348 تا 1380 منتشر شده است. از آنجا که طی این دوران تغییرات بنیادین در شرایط فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران رخ داده است، می توان انعکاس این تغییرات را در نوسانات سبکی نویسنده مطالعه کرد. در این پژوهش نثر سیمین دانشور را در هر اثر بر اساس سبک شناسی لایه ای در سه لایۀ واژگانی، نحوی و بلاغی به طور مستقل بررسی کرده و مباحث ایدئولوژیک را در ذیل هر لایه قرار داده ایم. پس از آن سیر تحول نثر او را در رمان های سه گانه اش در این سطوح بیان کرده و به این نتیجه رسیده ایم که لایۀ واژگانی بیشترین تحولات را در نثر دانشور منعکس می کند. سیر تحول نثر دانشور در این لایه سیری است از پیچیدگی به صراحت. در لایۀ نحوی بارزترین ویژگی نثر دانشور _که در هر سه رمان وی تجلی یافته_ کاربرد زمان ماضی ساده و وجه اخباری افعال است و مهم ترین تحول نثر دانشور در این لایه را باید در نوع و ساختمان جملات دانست. در لایۀ بلاغی، نمادپردازی برجسته ترین و مهم ترین عنصر بلاغی نثر دانشور است که به طور چشمگیر در هر سه رمان او نمود یافته و برترین وسیلۀ او برای بیان عقاید و ایدئولوژی مورد نظرش بوده است.