گرشاسب در اساطیر ایرانی

گرشاسب در اوستا بزرگترین پهلوان میباشد. وی در اوستا اعمال پهلوانی زیادی انجام میدهد از جمله کشنده اژدهای سرور، گندرو، پسران پثنه و از بین برنده پلیدیها و یاران پلیدی و پلشتی میباشد. با وجود بزرگی و عظمت گرشاسب . وی توس پری(خن ثئیتی)فریب خورده، مرتکب گناه میشود. گرشاسب به سبب اعمال پهلوانیش به دوزخ نمیرود و بخاطرگناهش به بهشت هم نمیرود بنابراین، پس از مرگ تا رو تن پسین در عالم همتگان میماند. در متون پهلوی اعمال، گناه و نقش گرشاسب در جهان آخرت به تفصیل بیشتری بیان شده است . روان گرشاسب پس از گناه در نزد اهورا مزدا، زرتشت و ایزد آذر محاکمه میگردد و بالاخره به عالم همگان میرود. در پایان جهان ضحاک از بندمی گریزد و به ویرانی جهان و نابودی انسان و چهارپای سودبخش می پردازد . مقدر است تنهاگرشاسب کشنده ضحاک باشد، پس در روزتن پسی نیروی زیاد و گرز معروف خود ضحاک را از بین میبرد و انسان و چهار پا را برای همیشه از گزند ضحاک آسوده میسازد. در متون فارسی نواسطوره گرشاسب ، دچار تحول میشود و شخص گرشاسب ، که در اوستا نامش سام گرشاسب نریمان است به سه شخصیت جدا تبدیل میشود. در منابع تاریخ عمومی بعد از اسلام، معمولا نظرات مختلفی در مورد گرشاسب آمده است که بیشتر یا از شاهنامه و یا از ترجمه خداینا استفاده کرده اند در شاهنامه هر سه شخصیت گرشاسب آمده است که البته بیشتر اع و کارها در وجود سام خلاصه میشود همچنین در شاهنامه به وجود سه نفر بنام گرشاسب اشاره شده است که به نظر میرسد اعمال و کردار یکی از آنها نمایانگر گرشاسب اوستا باشد. در مورد نریمان سخن فردوسی بسیار کوتاه است . کتاب گرشاسب نامه اسدی طوسی تنها بشرح اعمال گرشاسب پرداخته است که چند مطلب آن نوشته های اوستا و متون پهلوی شباهت دارد. درگرشاسب نامه، نریمان برادرزاده گرشاسب و سام پسر نریمان است . کتاب سام نامه که از لحاظ حماسی از بار بسیار کمتری برخورداراست بشرح اعمال س پرداخته است . پهلوانیهای سام در واقع در راه رسیدن به معشوق که دختر خاقان چین است ، صورت میگیرد. در سام نامه، سام فرزندنریمان میباشد.