نام پژوهشگر: زهرا محسن پور سهی

نقش ارتباط آیات سوره ها در شکل گیری اهداف و مقاصد آن از دیدگاه علامه طباطبایی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی تهران 1388
  زهرا محسن پور سهی   عبدالهادی فقهی زاده

عدم توجه به ارتباط میان اجزای کلام گوینده ما را در بازیابی مقصود سخن او ناکام می سازد. فهم کلام خداوند نیز به مانند سایر محاورات،از نگرش مجموعی به تمامی اجزای تشکیل دهنده سخن حاصل می شود. عده ای از دانشمندان علوم قرآنی،در خصوص تناسب آیات وارتباط میان آنها سخن گفته اند وبخش هایی از کتب خود را به واگویی تناسب موجود میان سور اختصاص داده اند که بیشتر ناظر به تناسب پایان یک سوره با ابتدای سوره بعدی یا تناسب میان موضوعات مطرح در سور ومواردی از این قبیل است.در این میان علامه طباطبایی وتفسیر اواز جایگاه ممتازی برخوردار است.زیرا ایشان با فرض حجیّت الفاظ قرآن وتبادر معنای سخن به ذهن مخاطب از طریق همین الفاظ، به تفسیری ارتباط گونه پرداخته است.علامه با تکیه بر اعتقاد به تشخّص هر سوره وبا استمداد از مسیری که پیوند آیات از ابتدا تا انتهای هر سوره ترسیم می کند،توانسته به هدف هر سوره دسترسی پیدا کند.رسیدن به اغراض در تفسیر او طّی فرایندی چهار مرحله ای انجام می شود؛مرحله اول برقراری ارتباط میان اجزای هر آیه که با کمک از ارتباطات نحوی از قبیل فای تفریع،استثناءو...صورت می گیرد. مرحله دوم برقراری ارتباط میان دو آیه مجاور است.در مرحله سوم بر اساس ساختارهای هماهنگ قسم وجواب قسم یا شرط وجواب شرط وگاه بر اساس موضوع ومحتوای یکسان وگاه با کمک از اصول سخنوری،ارتباط میان گروه های آیات را بازگو می کندودر پایان نیز، برآیند موضوعات میان گروه های آیات،شکل دهنده غرض سوره است. در این بین برخلاف عقیده محکم علامه به برقراری ارتباط میان آیات،شاهد بروز نظریه ای از ایشان مبنی بر انحصار تحقّق سیاق واحد،در میان آیات یکپارچه در نزول هستیم.یعنی ایشان سیاق لازم برای پیوندوارتباط میان آیات را،در آیاتی که دفعتا نازل شده اند میسّر می داندوسعی برای پیوند دادن آیات متفرق در نزول را تلاشی بیهوده قلمداد می کند.زیرا اگر آنها با یکدیگر پیوند داشتند،یکجا نازل می شدند.این نظریه از سوی علامه به این جهت از اهمیّت برخوردار است که آیات متفرق درنزول به دلیل عدم تحقق سیاق نمی توانند غرض واحدی را تحقق بخشند واز این روست که ایشان سوره بقره را به علت طیف نزول 23سال آن،فاقد غرض واحد می داند. کلید واژه: علامه طباطبایی، ارتباط میان آیات، غرض سوره،تناسب

نقش ارتباط آیات سوره ها در شکل گیری اهداف و مقاصد آن از دیدگاه علامه طباطبایی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم - دانشکده علوم قرآنی تهران 1388
  زهرا محسن پور سهی   عبدالهادی فقهی زاده

نزول قرآن به عنوان آخرین کتاب آسمانی،سر منشا هدایت تمامی آحاد بشر است که با فهم دقیق آیات وپی بردن به اهداف ومقاصد سوره های آن میتوان به سر منزل مقصود و وصال محبوب رسید. فهم واستنباط مقاصد سوره ها مستلزم فهم تمام آیات درکنار یکدیگر و یکپارچه دیدن پیکره مرتبط ومنسجم آیات ولحاظ کردن زمینه وسیاق آیات در جهت فهم آن است. البته برای رسیدن به این مهم،یعنی ارائه اهداف سوره های قرآن،اندیشمندان وپژوهشگران قرآنی وبرخی مفسران،قدمهای ارزنده ای برداشته اند.تفاسیری بر بستر ارتباط وتناسب آیات از قبیل فی ظلال القران،الاساس فی التفسیر،مجمع البیان نگاشته شده که البته توجه هر کدام از نویسندگان آنها، تا حدودی،در ارائه شکل واحد ویکپارچه ای از ساختار سوره موثر بوده است.از جمله آثار برجسته متاخّران در زمینه ارتباط وپیوست میان آیات وارائه پیکره ای منسجم ومتقن از هر سوره،که در تحقق هدف ویژه و خاص (تشخّص سوره )تلاش نموده است،تفسیر المیزان فی تفسیر القرآن علامه طباطبایی است . ایشان در سراسر تفسیر خود فارغ از بحث های لغوی ، کلامی ،فلسفی و فقهی به ارتباط و پیوند میان آیات توجه خاص مبذول داشته تا جایی که برخی آراء مفسران را براساس حجیّت ظاهر الفاظ رد کرده است.