نام پژوهشگر: اعظم حسین زاده صلاتی

بررسی و تحلیل عناصر داستان در آثار منثور «مصطفی رحماندوست»
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهرکرد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  اعظم حسین زاده صلاتی   مسعود فروزنده

این پایان نامه به «بررسی و تحلیل عناصر داستان در آثار منثور "مصطفی رحماندوست"» اختصاص یافته است. هدف از انتخاب این موضوع، بررسی اجمالی ادبیات کودکان و شناخت سیر تاریخی آن در جهان و ایران، معرفی "مصطفی رحماندوست" به عنوان یکی از تواناترین شاعران، نویسندگان و مترجمان آثار ویژه ی کودکان در سال های پس از انقلاب اسلامی، هم چنین بررسی جامع عناصر داستان در داستان نویسی و تحلیل پانزده اثر برگزیده ی رحماندوست بر اساس این عناصر، بوده است. بدین منظور به شیوه ی کتابخانه ای - اسنادی، آثاری در خصوص ادبیات کودکان، شیوه های داستان نویسی و عناصر داستان مورد مطالعه قرار گرفت. سپس از میان تعداد زیادی اثر منثور از رحماندوست، پانـزده داستانِ وی انتخاب و عناصر داستان نویسی در این آثار بررسی و تحلیل شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق، شامل معرفی عناصر داستان است و این که، گرچه در آثار ویژه ی بزرگسالان به عناصر داستان توجه نشان داده می شود، اما این عناصر در شکل گیری یک داستان خوب برای کودکان نیـز، تأثیر به سـزایی دارد، زیرا می تواند یکی از عوامل ایجـاد اشتیاق در کودکان برای خواندن کتاب و پی گیری حوادث آن باشد. رحماندوست به عنوان نویسنده ای پر تلاش در حیطه ی ادبیات کودکان، به عناصر داستان در آثارش توجه داشته و با نوشتن داستان هایی با پیرنگ قوی، به کمک شخصیت پردازی و انتخاب زاویه دید مناسب برای بیان داستانش، به کودکان این امکان را داده که از خواندن داستان لذت ببرند. وی علاوه بر نویسندگی، در زمینه ی سرودن شعـر برای کودکان نیز فعالیت دارد که این امر بر سبک داستان های او اثر گذاشته و باعث شده که گاه داستان های وی آمیزه ای از نظم و نثر باشد، البته در بیشتر موارد، حتی بخش های منثور نوشته های او نیز، مسجع و آهنگین است. شخصیت داستان های بررسی شده، شامل انسان و حیوان، و بیشتر از نوع تمثیلی هستند. هم چنین، اکثر اشخاص این داستان ها، شخصیت هایی ایستا، ساده و مثبت دارند. معدود شخصیت های منفی ارائه شده نیز، در انتها، نتیجه ی اعمال بد خود را می بینند و اشخاص مثبت، پاداش رفتار خود را دریافت می کنند. تمامی این داستان ها از زاویه دید دانای کل روایت شده اند و راوی، اعمال، رفتار و گفتار شخصیت ها را برای خواننده بازگو کرده است. در این داستان ها از طریق نکوهش اخلاق بد، به شیوه ی غیرمستقیم، درونمایه های تربیتی، اخلاقی و اجتماعی مطرح شده و هدف نویسنده، بیان این گونه مسائل، در قالب داستان برای کودکان بوده است.