یکی از مفاهیمی که در چند دهه ی اخیر توجه بسیاری از روانشناسان را به خود جلب نموده است،بررسی تأثیر شیوه¬های رواندرمانی در کنترل بیماری¬های جسمی است.از جمله این مداخلات رواندرمانی میتوان به رفتار درمانی شناختی و واقعیت درمانی اشاره کرد.هدف پژوهش حاضر،بررسی مقایسه¬ای اثر بخشی دو رویکرد واقعیت درمانی با شناختی - رفتاری به شیوه¬ی گروهی بر مبتلایان به دیابت است.فرضیات مطرح شده: 1- واقعیت درمانی در افراد مبتلا به دیابت در مقایسه با درمان- شناختی و نیز در مقایسه با گروه کنترل به طور معنا داری تاثیر بیشتری بر سازگاری دارد. 2- واقعیت درمانی در افراد مبتلا به دیابت به طور معنا داری بیش از درمان شناختی - رفتاری و نیز مقایسه با گروه کنترل در افزایش سلامت عمومی مؤثر است. 3- واقعیت درمانی در افراد مبتلا به دیابت به طور معنا داری بیش از درمان شناختی - رفتاری و نیز در مقایسه با گروه کنترل در افزایش تبعیت از درمان مؤثر است. ابزار مورد استفاده: پرسشنامه¬های سازگاری بل (فرم بزرگ سالان)،سلامت عمومی و چک لیست گزارش پرستاری بود.آزمودنیها 36 نفر از زنان مبتلا به دیابت بودند که در محدوده¬ی سنی 20 تا 45 سال با حداقل تحصیلات دیپلم قرار داشتند. نمونه آماری به صورت در دسترس انتخاب شده و به دو گروه آزمایشی (تحت آموزش با دو رویکرد واقعیت درمانی و شناختی - رفتاری ) ویک گروه کنترل تفکیک شدند.داده های بدست آمده از پیش آزمون و پس آزمون از طریق تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی توکی، تجزیه تحلیل شد.با توجه به نتایج بدست آمده فرضیه اول ودوم پژوهش با سطح اطمینان 99درصد تایید و فرضیه دوم رد شد.در نهایت قابل استناد است که واقعیت درمانی در افزایش سازگاری و تبعیت از درمان تجویز شده در افراد مبتلا به دیابت اثر گذار است.