نام پژوهشگر: بی بی حمیده سن سبلی

سیمای مسیح در دیوان خاقانی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه مازندران - دانشکده علوم انسانی و اجتماعی 1388
  بی بی حمیده سن سبلی   مسعود روحانی

خاقانی شروانی یکی از بزرگترین قصیده سرایان قرن ششم است. گستره ی اطلاعات او در زمینه ی ادیان قابل تامل است یکی از ادیان مطرح در دیوان او، آئین مسیحیت است. در این پایان نامه، داستان زندگی مریم (ع) و مسیح که در دیوان خاقانی به آنها اشاره شده، با قرآن و کتب تفسیر و اناجیل چهارگانه مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است.این مقایسه و تطبیق با بهره گیری از کتاب هایی چون کشف الاسرار، تفسیر طبری، تفسیر طبرسی، روض الجنان، تفسیر سور آبادی و قصص الانبیاء نیشابوری و اناجیل چهارگانه انجام شده و نگارنده به این نتیجه رسیده که آگاهی و دانش خاقانی از داستان مسیح از سطح آگاهی های عمومی دیگر شاعران بالاتر و ژرفتر است. داستان مسیح، دستمایه ی خاقانی برای مفاهیمی چون نعت پیامبر، مدح، مدح کعبه، باده سرایی، طنز، هجو، سوگند، وصف، خود ستایی، حسب حال، وصف معشوق، مفاهیم عرفانی و مرثیه شده است.او برای تبیین نگرش خود، از شیوه های بیانی چون: استعاره، تشبیه، کنایه و مجاز و آرایه های بدیعی چون: اغراق، ایهام، جناس، حسن تعلیل، سیاقه الاعداد ، مراعات النظیر، موازنه و واج آرایی بهره برده است. محور زبانی داستان مسیح، شامل ترکیبات اضافی و وصفی، صفت مرکب، قید، اسم مشتق، استفهام پرسشی و استفهام انکاری می شود.