نام پژوهشگر: محمد باقر خرمشاد

نقش استبداد حکومتی در سقوط پهلوی دوم (1320-1350 )
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1387
  علی محمدی   محمد باقر خرمشاد

در پایان نامه فوق الذکر کوشش شده است تا علت اصلی سقوط پهلوی دوم را برگرفته از استبداد حکومتی دانسته و این استبداد نیز خواستگاههایی داشته از جمله رانتیر بودن دولت و وابستگی به ابر قدرت غرب یعنی امریکا (زاندارمی منطقه )

سوگنامه ها و ذهنیت سیاسی در ایران مدرن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  لیلا ارژنگی   محمد جواد غلامرضا کاشی

در این پایان نامه تلاش کرده ایم نشان دهیم که سوگ اندیشی یکی از ارکان ساختار ذهنیت جمعی ایرانیان به ویژه در حوزه سیاست است. از این رو به انقلاب های صد سال اخیر ایران - مشروطه 1285 و انقلاب اسلامی 1357 - نظر کرده ایم و با بررسی گفتارهای بسیج گر آن ها سعی کرده ایم تا جایگاه سوگ اندیشی را در ذهنیت حاکم در انقلاب ها ی ایران مورد ملاحظه قرار دهیم. در این راستا از نشانه شناسی بهره جسته ایم تا متون را تحلیل محتوایی کنیم. در این زمینه از نظریاتی که در باب بسیج سیاسی، ایدئولوژی ، ذهنیت جمعی و سوگ وجود داشت؛ استفاده کردیم و پس از آن که تاریخچه سوگنامه و انواع آن را شناختیم و دانستیم که در هر دوره ای چه سوگنامه هایی ارائه می گردیده،به سراغ متون بسیج ساز (شب نامه ها و سخنرانی ها ) رفتیم و در صدد اثبات فرضیه خویش که دال بر تاثیرپذیری ذهنیت جمعی ایرانیان از ساختارهای سوگنامه هاست،برآمدیم.

اندیشه سیاسی سید احمد فردید
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  مجتبی ناصری   ابراهیم برزگر

سید احمد فردید نخستین اندیشمند ایرانی است که با تفکر مارتین هایدگر، متفکر بزرگ دوران ما، عمیقاً آشنایی یافت و کوشید مفاهیم، دیدگاه ها و بصیرت های اساسی تفکر وی را به جامعه ایرانی معرفی کند و از این رهگذر بر فرهنگ و فضای فکری جامعه ما تأثیری ژرف به جای گذاشت. با این وصف، در جامعه ما چالش ها و منازعات نظری بسیار فراوانی حول و حوش شخصیت فردید و نحوه ارزش گذاری تفکر او وجود دارد. دامنه این منازعات از تفسیر های ژورنالیستی در مورد اندیشه های فردید تا تفسیر های فلسفی و تحلیلی گسترده است. عده ای او را سر آغاز آشنایی با اندیشه های فلسفه قاره ای بویژه فیلسوف آلمانی مارتین هایدگر می دانند و خدمات او را حوزه زبان شناسی و ترجمه آثار اندیشمندان مغرب زمین ارج می نهند. برخی اورا فیلسوف انقلابی و نظریه پرداز انقلاب اسلامی ایران می دانند و اندیشه های او را در راستای مبارزه با سرما یه داری و تمدن غرب ایدئولوژیک می خوانند. برخی دیگر ابعاد یوتوپیایی و آخرالزمانی گفتار فردید را برجسته می کنند و او را پیام آور فروپاشی جهان امپریالیسم و برون آمدن جهان تحت سلطه و استعمار از عسرت و ظلمت می دانند. و در نهایت گروهی نیز او را پریشان گو و پریشان اندیشی می پندارند که با مشتی کلمات و عبارات مغلق و تفسیر های بی ریشه از هایدگر زمینه های فکری خشونت و تلقی های فاشیستی از دین و حکومت را فراهم می آورد. فردید نزدیک به نیم قرن خواندن و فکر کردن و درس دادن خود را هایدگری یعنی پیرو «طریقت» هایدگر می دانست. در مورد فیلسوف آلمانی شاید نتوان از کلمه «فلسفه» هایدگر سود جست. جهت آن است که تفکر هایدگر چونان نظامی منسجم نیست که یک بار به وجود آمده و بر محور اصولی مشخصی بسط یافته و به نهایت خود رسیده باشد. لذا نقادان تفکر هایدگر در غرب از فلسفه هایدگر سخن نمی گویند بلکه همه جا از «طریقت» یا طریقت های هایدگر می گویند. مثلاً تحقیق پربهای هانس جورج گادامر، شاگرد، همکار نزدیک و دوست وفادار فیلسوف عنوان «طریقت های هایدگر» را دارد. در میان نقادان، سخن از آن است که برخی آثار منتشر نشده فیلسوف وجود دارد که انتشار و سپس آگاهی بدان ها گردش مجددی را برای اهل نظر نسبت به شناخت هایدگر همراه خواهد داشت. باری فردید خود را هایدگری می دانست. اما در معرفی این چهره پرآوازه فلسفه نوین آلمان، لااقل در حد آشنایی با نام وی یا ایجاد شوق و میل در سر کردن به عالم هایدگری و نیز قلب تفکر وی نقش اول را ایفا کرده است. اما فردید، قبل از پرداختن به اندیشه های متافیزیک غربی، خاصه فلسفه های معاصر و مدرن، با فلسفه اسلامی آشنایی داشته و با مفاهیم الهیات اسلامی / شیعی / عرفانی علقه هایی پیدا کرده بود. او بعداً و تا پایان زندگی اش این علقه ها را در بسط افکارش حفظ کرد و مفاهیم فرهنگ اسلامی را در آموخته هایش از فلسفه ی مدرن غربی دخالت می داد

کالبد شکافی چهار انقلاب رنگی "صربستان، گرجستان، اوکراین و قرقیزستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  زهره دیانی نژاد   محمد باقر خرمشاد

چکیده در اواخر دهه بیست تقریباً انقلابی در جهان نمی توان سراغ گرفت و در واقع انقلاب ایران آخرین انقلاب شناخته شده قرن گذشته بوده است. اما امروزه در ابتدای قرن حاضر شاهد وقوع تحولاتی بوده ایم که از دیدگاه طراحان نظریه انقلاب آرام یا مخملین، شکل دیگری از انقلاب ها صورت پذیرفته است. با حذف خشونت از انقلاب های کلاسیک، به صورت بندی جدیدی از نظریه انقلاب ها دست می یابیم. هر کشوری مجموعه قوانینی را داراست که همگان به آن عمل می نمایند. تکیه کردن بر این قوانین و اقدام به مبارزه در چارچوب قانون، اساس انقلاب آرام است. توده مردم در این تحولات نقش اساسی دارند. انقلاب با هدایت تعدادی از روشنفکران و اندیشه ورزان با توجه به قانون و با کمترین هزینه صورت می گیرد. مردم بر اساس قانون، اقدام به اعتراض بر علیه حکومت وقت می نمایند و مشی عدم خشونت، شیوه مبارزه مدنی آنهاست. زمینه های گوناگونی در بروز انقلاب های آرام نقش داشته اند. از عمده ترین آن ها می توان نابسامانیهای اقتصادی _ که فساد مالی فزاینده جزئی از آن قلمداد می گردد_ را نام برد. نارضایتی از نظام سیاسی حاکم یکی دیگر از زمینه های بروز این تحولات می باشد که موجب کاهش ضریب ایمنی نظام سیاسی می گردد. در این میان نقش گروه های اپوزیسیون به عنوان رابط داخل و محیط خارجی بسیار حساس و مهم بوده است. الگوهایی که در نمونه های انقلاب های آرام مد نظر قرار دارند عمدتاً برگرفته از نظریه پردازی های اندیشمندان غربی است. یکی از مشهورترین این اندیشمندان جین شارپ نام دارد که کتاب معروف او به نام "از دیکتاتوری به دموکراسی" سر لوحه کار گروه های مخالف دولت در کشورهایی بوده است که مبارزه مدنی و بی خشونتی را در دستور کار خویش قرار داده اند. حمایت های مالی و فکری بنیادها و موسسات خارجی نیز از جمله علل و عواملی است که نقشی اساسی و عمده در بروز تحولات و پیشرفت آنها داشته است. آنچه در نهایت پیشبرد انقلاب را به دست مبارزان سرعت می بخشد فقدان کاربرد زور از قدرت حاکم است که این امر ریشه در ناتوانی طبقه حاکم و شیوه مبارزه مدنی مردم دارد. تحولاتی که منجر به وقوع انقلاب رنگی یا آرام می شود با بحث انتخابات و رویدادهای آن شامل تقلب در انتخابات، اختلال در رای گیری، اعتراض به روند برگزاری انتخابات و ... در ارتباط مستقیم است و انتخابات به عنوان نخستین رویداد قلمداد و عاملی شتابزا در بروز بحران خواهد بود.

تاثیر سرمایه اجتماعی برامنیت سیاسی اجتماعی جمهوری اسلامی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  آزاد کوخایی   مصطفی کواکبیان

ندارد

تحلیل ظهور و سقوط سلسله صفویه با رویکردی به نظریه دولت ابن خلدون
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  مهسا ادیبی بیدی   ابراهیم برزگر

چکیده در این پژوهش تلاش می شود تا با بهره گیری از نظریه ابن خلدون ظهور، تحول دولت و سقوط سلسله صفویه مورد بررسی قرار گیرد لذا این پایان نامه در پنج فصل تنظیم شده است که به ترتیب: در فصل اول بیان مشئله، فرضیه ها، مفاهیم، اهداف و روش و سوابق پژوهش مورد بررسی قرار خواهد گرفت که به خواننده کمک می کند تا با روند پژوهش آشنایی پیدا کند. در فصل دوم به بررسی نظریه سیاسی ابن خلدون پیرامون دولت، پرداخته خواهد شد در این فصل تلاش می شود تا یک مدل تحلیل که یک تصویر خلاصه شده از چگونگی تحلیل داده ها در فصول بعدی در قالب نظریه ابن خلدون ارایه شود. در فصل سوم به بیان شرایط و عوامل اثرگذار بر چگونگی قدرتگیری این سلسله به خصوص مفهوم عصبیت پرداخته خواهد شد این که چگونه دو جریان قدرتمند تشیع و تصوف در قالب عصبیت قزلباش در هم آمیختند و شگل گیری این عصبیت جدید همراه با زوال عصبیت حکومت قبلی به اصلی ترین عوامل تشکیل سلسله صفویه تبدیل شد. در فصل چهارم با بهره گیری از مفهوم عمر سیاسی دولت، به بررسی پروسه تکوین دولت در سلسله صفویه در پنج مرحله پیروزی، استبداد، آرامش، خرسندی و مسالمت جویی و اسراف و تبذیر پرداخته خواهد شد. در فصل پنجم به بیان شرایط و عوامل اثرگذار بر سقوط سلسله، در قالب آسیب های وارده در بدنه دولت که در طی پروسه تحول، وارد بدنه دولت شده و با تداوم خود زمینه سقوط را فراهم می کند پرداخته خواهد شد.

مبانی،ماهیت و الگوی رهبری امام خمینی و جمال عبدالناصر
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  مرتضی عباسی   شجاع احمدوند

مبنای رهبری امام خمینی بر توحید استوار است. ایشان به عنوان رهبر دینی بر پیوند دین با سیاست و جامعّیت دین اسلام معتقد است و قدرت سیاسی را تجلی قدرت الهی می داند از نظر ایشان فلسفه اصلی فقه حکومت است. ماهیّت رهبری امام خمینی دینی، انقلابی و قانونی است. ایشان به عنوان رهبر ایدئولوژی پرداز، کاریزما و بسیجگر مطرح است. دین اسلام و مذهب تشیع نوع ایدئولوژی پردازی و سیاستگذاری ایشان را تعیین می کند. مبنای رهبری جمال عبدالناصر بر قوم گرائی، ملی گرائی، سوسیالیسم و دولتی شدن دین، استواراست. ایشان برناسیونالیسم عربی وسوسیالیسم عربی معتقد است و ماهیّت رهبریشان نظامی، قومی و قانونی است. ناصر به عنوان رهبر ایدئولوژی پرداز، کاریزما و بسیجگر مطرح است. ملی گرائی و سوسیالیسم نوع ایدئولوژی پردازی و سیاستگذاری ایشان را تعیین می کند. البته نوع ایدئولوژی پردازی، بسیجگری و کاریزمائی ناصر و امام خمینی فرق می-کند.ایدئولوژی عبدالناصرناسیونالیسم عربی است که به جمهوری عربی انجامید وایدئولوژی امام خمینی اسلام سیاسی است که به جمهوری اسلامی منجر شد.

موانع سیاسی خصوصی سازی در اییران پس از انقلاب
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1388
  فرید قادری   ابوالقاسم طاهری

اجرای سیاست خصوصی سازی، در هر کشوری بسته به راهبردهای کلی، اهداف سیاسی دولت، برنامه های اقتصادی، اهداف خصوصی سازی، امکانات، محدودیت ها و تنگناها با نتایج متفاوتی همراه بوده است. در ایران، همزمان با پایان گرفتن جنگ تحمیلی، اجرای سیاست خصوصی سازی به صورت عملی به اجرا درآمد که یکی از اهداف اصلی آن، کاستن از میزان اندازه دولت و دخالت آن در اقتصاد بود. اما در عمل دستیابی به این هدف به دلیل ماهیت رانتی دولت و فراهم نبودن بستر های لازم برای اجرای سیاست با موانع متعددی روبرو شده است. در این پژوهش، عملکرد دولت در اجرای سیاست خصوصی سازی از طریق ارزیابی میزان سرمایه گذاری سالانه دولت در شرکت های دولتی و تاثیر آنها بر اقتصاد ایران برای ارزیابی خصوصی سازی واقعی در ایران بررسی شده است. همچنین میزان وابستگی دولت ها به درآمد های نفتی و فراهم نبودن بستر های لازم برای اجرای سیاست نیز به عنوان عوامل کلیدی دیگر بررسی شده است.

تأثیر قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران بر کشور پاکستان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  غفور محسنی طاشه کبود   محمد باقر خرمشاد

تحقیق حاضر تحت عنوان تأثیر قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران بر کشور پاکستان شامل یک مقدمه و چهار فصل است که در مقدمه به کلیات تحقیق پرداخته شده که شامل بیان مسئله، سوال و فرضیه تحقیق، سوابق مربوط به تحقیق، اهداف تحقیق، تعریف مفاهیم و مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق می باشد. در فصل اول به چارچوب نظری تحقیق پرداخته شده که به بررسی قدرت نرم و منابع و شاخصه های آن و نظریات مختلف می پردازد. فصل دوم به قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران و شاخصه های آن در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، دیپلماسی عمومی و اطلاعات پرداخته شده است. فصل سوم نیز به بررسی پاکستان و ویژگی های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی این کشور می پردازد. فصل پایانی نیز به تأثیر مولفه های قدرت نرم انقلاب اسلامی بر کشور پاکستان را مورد بررسی قرار خواهد داده و سرانجام در بخش نتیجه گیری به بررسی صحت فرضیه تحقیق پرداخته شده و تحلیل اینکه تا چه حد فرضیه مزبور درست است. در پایان نیز راهکارهایی جهت تقویت قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشور پاکستان ارائه شده است.

دهمین انتخابات ریاست جمهوری در ایران و انقلاب رنگی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  الهه خانی آرانی   محمد باقر خرمشاد

حوادث پس از انتخابات دهم نشان می دهد که مولفه های نظری و عینی انقلاب های رنگی در ایران پیگیری شده است.

نقش انقلاب اسلامی در روند توسعه سیاسی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  مهدی مخبری   محمد باقر خرمشاد

انقلاب اسلامی چه نقشی در روند توسعه سیاسی ایران ایفا نموده است ؟ این پرسشی است که این تحقیق به دنبال پاسخ گویی به آن بوده است. انقلاب اسلامی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران، یکی از گام های بلند ملت ایران در راستای رهایی از استبداد و نیل به آزادی و مردمسالاری و به عبارتی دستیابی به توسعه سیاسی بود. شعارهای اصیل و فراگیر انقلاب اسلامی مانند " استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی " خود، موید این خواست بود. به همین دلیل پدیده ای که دستیابی به این وجه از توسعه یکی از اهداف بلند آن بوده است باید گام هایی در طی این سه دهه در این مسیر برداشته باشد. از آنجا که توسعه سیاسی نیز دارای شاخص های متعددی است، به همین دلیل سه شاخص تمایز ساختاری، مشارکت سیاسی و بسیج اجتماعی برای بررسی دقیق تر نقش انقلاب اسلامی بر توسعه سیاسی برگزیده شد. همچنین برای اینکه تحلیل واقع بینانه تر و به دور از کلی گویی صورت بگیرد، این شاخص ها در طی دوره زمانی 1357 تا 1384 و در حوزه های محدودتری مورد بررسی قرار گرفت. به نحوی که تمایز ساختاری در سطح نهادهای سیاسی حکومتی و دو قوه مقننه و مجریه به طور اخص بررسی شد . مشارکت سیاسی به انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی محدود شد. بسیج اجتماعی نیز در قالب سه مولفه شهرنشینی، آموزش و فضای فعالیت مطبوعاتی به بحث گذاشته شد. در مجموع آنچه از تحلیل شاخص ها استخراج شد ، روند رو به رشد و صعودی اما تدریجی در هر سه شاخص را نشان داد. این امر بیانگر تاثیر مثبت انقلاب اسلامی بر فرآیند توسعه سیاسی در ایران در دوره زمانی 1384_ 1357 بوده است.

جریان شناسی سکولاریسم در ترکیه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1385
  معصومه میرزایی چشمه   ابراهیم برزگر

جریان شناسی سکولاریسم در ترکیه به سه دوره تاریخی تقسیم می شود. دوره اوج که سالهای 1923-1940 را در بر می گیرد. دوران تعدیل نسبی که سالهای 1940-1980 را شامل می شود که با کنار زدن نظام تک حزبی و شکل گیری حزب دموکرات زمینه تعدیل و ضعف نظام دیکتاتوری سکولار فراهم شد و دوران ضعف و افول که از سال 1980 به بعد از زمان به قدرت رسیدن و روی کار آمدن اسلامگراها را شامل می شود.

رابطه اسلام سیاسی با دموکراسی: بررسی تجربه حزب عدالت و توسعه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  سیده لیلی عظیمی   محمد باقر خرمشاد

چکیده ندارد.

تقابل قدرت نرم ایران وامریکا پس از پیروز ی انقلاب اسلامی در منطقه خاور میانه
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1389
  مهدی اخوان خداشهری   غلامرضا خواجه سروی

در تحقیق مذکور در پی پاسخ به یک سوال اساسی بودیم وان اینکه تقابل قدرت نرم ایران وامریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی در منطقه خاور میانه به چه شکلی بوده است.جوابی که در فرایند اجرای تحقیق به روش تحلیلی وتوصیفی در پاسخ به سوال مذکور بدست داده ایم حاکی ازاین امر میباشد که تقابل قدرت نرم دوکشور در منطقه خاورمیانه، در شکل تقابل ارزشهای لیبرال دموکراسی امریکا اسلام سیاسی جمهوری اسلامی ایران نمود پیدا کرده است.ابعاد این تقابل بصورت فرهنگی-سیاسی وهمچنین .یپلماسی عمومی در منطقه مورد بررسی قرار گرفت که نتایج حاصل از ان عبارت بود از افزایش قدرت نرم وبه دنبال ان نفوذ منطقه ای جمهوری اسلامی ایران درمنطقه خاور میانه.

مطالعه تطبیقی روند تحول سکولاریسم به اسلامگرایی در قالب نظم سیاسی(ایران و ترکیه)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی 1390
  حسن صادقیان کمارعلیا   عباسعلی رهبر

مقایسه دو روند تاریخی ترکیه و ایران امکان دهنده مدلی از پویش تاریخی گسست دموکراسی می باشد. ارائه این مدل به معنای آرایش جدیدی از متغیرهای موثر بر تحکیم یا گسست دموکراسی و وزن متغیرها نسبت به یکدیگر است. ثبات سیاسی در ترکیه نتیجه ساختار حاکمیت تساهل‏گرا و رفرمیستی می باشد که روند اصلاح‏طلبی را نمایان ساخت. و عدم ثبات سیاسی در ایران نتیجه ساختار حاکمیت استبدادی و غیر دموکراتیک روندن انقلابی را به عرصه عمل رساند.

ایده حکومت اسلامی امام خمینی(س) و چالش ها و فرصت های اندیشه ای پست مدرنیته
پایان نامه سایر - پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی 1390
  فاطمه شهابی   منصور انصاری

با رشد اندیشه پست مدرنیته در اقصی نقاط جهان نمی توان منکر حضور و تأثیر آن در محافل علمی، آکادمی و حتی زندگی روزمره ایرانیان شد. با ورود اندیشه پست مدرنیته به ایران، چالش ها و فرصت هایی برای ایده حکومت اسلامی امام خمینی(س) به وجود آمد. در نتیجه پرداختن به این بحث از لحاظ عملی و نظری لازم و دارای اهمیت بود. در بخش نظری این پژوهش با بررسی مبانی هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی امام خمینی و اندیشه پست مدرنیته در جهت شناسایی این چالش ها و فرصت ها برآمدیم. در پژوهش حاضر از روش توصیفی – تحلیلی بهره گیری شده است. که در بخش توصیفی آن اندیشه پست مدرنیته و مولفه های آن از یک سو، و ایده حکومت امام خمینی از سوی دیگر بررسی شده است. و در بخش تحلیلی آن چالش ها و فرصت های اندیشه ای پست مدرنیته برای حکومت امام خمینی(س) مورد تبیین قرار گرفته است. یافته های پژوهش: اندیشه پست مدرنیته چالش هایی چون رد اسلام به عنوان یک روایت کلان، بحران مشروعیت، نفی واقعیت، آزادی بی حدو حصر را برای ایده حکومت امام خمینی به همراه داشته است. و از طرف دیگر با داشتن مولفه هایی چون بازگشت به سنت و دین برخلاف دوران مدرن، حمایت از خرده روایت ها، نفی عقلانیت محض فرصت هایی را برای ایده حکومت امام خمینی فراهم کرده است. که با استفاده از این فرصت ها و امکاناتی که اندیشه پست مدرنیته در اختیارمان می گذارد، می توان به بازسازی ایده حکومت امام خمینی در دوران حاضر با توجه به شرایط زمان پرداخت.

جامعه شناسی سیاسی نظام انتخاباتی در جمهوری اسلامی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1391
  ابوذر رفیعی قهساره   محمد باقر خرمشاد

نظام های انتخاباتی از جمله مهمترین نهادهای حقوقی و سیاسی در هر کشور می باشند. تحقیقات و پژوهش های متعدد و بیشماری که طی سالهای اخیر، توسط محققان و پژوهشگران علوم سیاسی در مورد نظام های انتخاباتی در کشورهای مختلف صورت گرفته است، به خوبی نشان می دهد که نهاد نظام انتخاباتی بر بخش های مختلف حیات سیاسی در یک کشور تاثیرات عمیق و پایداری می گذارد. یکی از مهمترین حوزه هایی که به شدت تحت تاثیر نظام های انتخاباتی است، شکاف های اجتماعی می باشد. متاسفانه، علیرغم اهمیت بسیار زیاد نظام های انتخاباتی، هنوز تحقیقات و مطالعات جامع و کاملی در کشورمان در مورد نظام های انتخاباتی و پیامدهای سیاسی هر یک از انواع مختلف نظام های انتخاباتی صورت نگرفته است. این پژوهش به سه بخش کلی تقسیم می شود: در بخش نخست تلاش خواهد شد تا انواع مختلف نظام های انتخاباتی و ویژگی های هر یک از این نظام ها را مورد ارزیابی قرار گیرد. بخش دوم مقاله نیز به بررسی نوع نظام (های) انتخاباتی به کار رفته در انتخابات مجلس در سال های پیش و پس از انقلاب اسلامی در ایران می پردازد. بخش سوم نیز به ارزیابی پیامدها و اثرات نظام انتخاباتی به کار رفته در انتخابات مجلس در سال های پس از انقلاب بر احزاب سیاسی، شکاف های اجتماعی، میزان مشارکت در انتخابات، و رابطه نمایندگان و رای دهندگان اختصاص یافته است.

مسلمانان و روند همگرایی سیاسی و فرهنگی در اروپا(مطالعه ی موردی هویت جمعی مسلمانان مهاجر ساکن در شهر های پاریس و بروکسل)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده علوم سیاسی 1392
  سید حمزه صفوی همامی   سید محمد طباطبایی

اندیشمندان معاصر غرب با اعتقاد به اینکه جنگ و خونریزی نتیجه مستقیم نظام غیرعادلانه حاکم بر روابط بین الملل است، ملی گرایی، انحصارطلبی و سایر اشکال جدایی ملت ها را منشأ اختلافات و نابسامانی های بین المللی می دانند. تنوع قومی، ملی، مذهبی و فرهنگی که حاصل مجاورت مهاجران در جوامع اروپایی است، چالشی در مقابل همگرایی محسوب میشود. از یک سو حرکتهای نژادپرستانه و از سوی دیگر تبلیغات وسیع اسلامستیزانه مشکلی مضاعف برای مسلمانان مهاجر میباشد. از این رو دستیابی به هویت مشترک حداکثری برای مسلمانان مهاجر در مقابله با مشکلات پیشرو یک فرصت محسوب میشود. هدف این مطالعه، شناخت اهداف همگرایی مسلمانان مهاجر در شهرهای بروکسل و پاریس و میزان واگرایی و طرد مسلمانان مهاجر در دو شهر مذکور میباشد. همچنین شناسایی تاثیر هر یک از هویتهای چهارگانه )قومی، ملی، مذهبی و جهانی( مسلمانان مهاجر بر همگرایی و طرد ایشان در جامعه اروپایی. فرضیه اصلی این تحقیق عبارت است از: روند همگرایی اروپایی با طرد مسلمانان، منجر به تعارض مسلمانان با فرهنگ جمعی اروپایی شده است. روند همگرایی اروپایی با جذب مسلمانان، منجر به همزیستی مسلمانان با فرهنگ جمعی اروپایی شده است هویتهای چهارگانه مسلمانان رابطه معناداری با همگرایی، واگرایی و انسجام درونی ایشان دارد. از روش پیمایشی در جامعه آماری مسلمانان مهاجر دو شهر پاریس و بروکسل استفاده شده است. حجم نمونه این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران برای هر شهر برابر با 483 نفر تعیین گردید. یافتهها نشان میدهد: کلیه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته همگرایی، رابطه معنادار دارند. بیش از همه هویت دینی و هویت جهانی با افزایش همگرایی رابطه دارد. درحالیکه هویت ملی نیز با همگرایی ارتباط معنادار دارد. انسجام درونی، هویت قومی و واگرایی نیز مطابق انتظار با همگرایی رابطه معکوس دارند. یعنی با افزایش هویت قومی و انسجام درونی و طرد پاسخگویان، همگرایی کاهش مییابد و برعکس. همچنین انسجام درونی با هویت جهانی رابطه معکوس دارد. درحالیکه با سایر مقیاسها رابطه متوسط و مستقیم دارد. هویت قومی با هویت ملی و هویت دینی و واگرایی دارای رابطه معنادار و مثبت میباشد. هویت جهانی همانگونه که مورد انتظار است با همگرایی رابطه معنادار و مثبت و با واگرایی و طرد رابطه منفی و معکوس دارد. مطابق نظریه جرج هربرت مید پذیرش و همگرایی در روابط موجب رفتار مشابه و جذب هویت جهانی میشود درحالیکه طرد جنبه واکنشی و منفی دارد و با جذب هویت جهانی رابطه آن معکوس است. هویت ملی با واگرایی و همگرایی رابطه معنادار دارد درحالیکه شدت ارتباط آن با واگرایی بیش از همگرایی است. یعنی مطابق نظر کاستلز هویت ملی میتواند به عنوان هویت مقاومتی برجسته شود. هویت دینی با همگرایی و طرد دارای رابطه معنادار میباشد. به نظر میرسد در جوامعی که همگرایی مناسب و احتمالا آزادی مذهبی بیشتری وجود دارد مسلمانان تمایل بیشتری به حفظ هویت دینی خود دارند درحالیکه در هنگام طرد، هویت مذهبی کاهش مییابد. این مسئله اشاره شفاف به اسلام ستیزی در غرب دارد چرا که جذب و طرد ایشان به نوعی وابسته به هویت دینی میباشد. برای انجام رگرسیون متغیرهای تحقیق را وارد مدل نمودیم. با استفاده از روش اینتر، مدل معنادار به دست آمد. نشان داد که در کل مدل، مقیاسها و معرفهای هویت قومی، ملی، دینی و جهانی توانسته است 88 درصد از واریانس همگرایی را r مقدار 2 )e( تبیین کند. کمیت خطای مدل نشان دهنده مقدار واریانس متغیری است که متغیرهای متقدم مدل آن را تبیین نکرده اند. با مجذور کمیت خط 0 است به عبارت دیگر 22 درصد از واریانس همگرایی را مدل تبیین نکرده است. مطالعات میدانی و نظرسنجی و منابع کتابخانهای موید این است که الگوی هویت مقاومتی کاستلز که در این پژوهش به کار گرفته شده مدل قابل اتکایی برای تبیین هویت مسلمانان اروپایی دارد و نسبت به فشار، انزوا و بیگانه پنداری مسلمانان از طرف جامعه اروپایی انسجام درونی آنان بیشتر شده و واگرایی آنان با جامعه اروپایی افزایش مییابد.همچنین با توجه به داده های بهدست آمده از پیمایش انجام شده می توان گفت که رویکرد توازی و همزیستی هویتی که ملهم از اندیشه های گیدنز میباشد، با واقعیت مطالعه شده ونتایج همخوانی دارد. یافته های این پژوهش حاکی است که در هویت یابی مسلمانان اروپایی، علاوه بر عوامل کلانی چون ساختارها و نهادهای مدرن، ویژگی های عامل یا عاملیت فرد مسلمان و زیست دینی او، ضمن ساختن و پرداختن هویت شخصی او، بهطور مستقیم در ایجاد و اعتلای بعضی از تأثیرات اجتماعی جهانی نیز اثرگذار بوده است. در واقع در هویت یابی مسلمان اروپایی، هویت های خرد و کلان فرد، هم زمان بر او وارد شده و نمودهایی از ظهور همزمانی های فرهنگی و هویتی اسلامی اروپایی پدیدار شده است.

حکومت مندی در فلسفه تاریخ سیاسی مطالعه موردی ایران
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1392
  روح اله اسلامی شعبجره   محمد باقر خرمشاد

این پایان نامه ابتدا حکومت مندی را به صورت بسیار تخصصی بررسی کرده و شیوه های اعمال کردن و محدود کردن قدرت، یعنی فکر کردن در باب حکومت و حکمرانی، در سه دوره متافیزیک، فیزیک و اطلاعات را واکاوی می نماید. بعد از بررسی حکومت مندی در فلسفه تاریخ سیاسی متعارف علم سیاست سه گانه فرمول حکومت مندی به عنوان چارچوب تئوریک پژوهش شکل می گیرد. سپس با استفاده از روش پدیدارشناسی این سه گانه حکومت مندی بر فلسفه تاریخ سیاسی ایران تطبیق داده می شود. به این معنا که حکومت مندی متافیزیکی دوران ایران باستان تا ابتدای مشروطه را در بر خواهد گرفت و رساله های بسیار مهمی چون عهد اردشیر، نامه تنسر، سیاست نامه خواجه نظام، نوشته های سعدی و رساله دیپلماتیک ابن فرا بر اساس فرمول به دست آمده کالبد شکافی می شوند تا مبنای حکومت مندی ایران از عهد باستان تا در آستانه دوره معاصر به دست آید. سپس نحوه تبلور حکومت مندی در ایران معاصر با بررسی زوال ها، طراحی ها و اجراهای حکمرانی متفاوت به خصوص با بررسی رساله های ناصرالدین شاه، محمد علی فروغی و ایت اله نائینی واکاوی می گردد. سپس در پدیدار ذهنیت ایرانی گذار از حکومت مندی مکانیکی فیزیکی به اطلاعات از طریق نقد حقوق بشر، فرصت ها و چالش های عصر اطلاعات و در نهایت ورود مقوله الاهیات به حکومت مندی مورد بحث قرار می گیرد. در نهایت حکومت مندی جمهوری اسلامی ایران در دو بعد سیاست داخله و خارجه تحلیل می گیرد. هدف این پایان نامه درآوردن چارچوبی تئوریک از حکومت مندی و تداوم فلسفه تاریخ سیاسی آن از عهد باستان تا کنون می باشد که بتواند استانداردی جهت طراحی، اجرا و ارزیابی عقلانیت سیاسی در ایران محسوب گردد.

علل ثبات و بی ثباتی سیاسی درایرانِ بعد از جنگ (1368-1392)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1392
  محمدتقی پوریان   ابراهیم برزگر

ثبات سیاسی لزوماً حذف امکان تغییرات مهم اجتماعی و سیاسی نیست بلکه ناظر بر فقدان نسبی برخی حوادث سیاسی «بی ثبات کننده» است که به صورت تغییر در ساختار قدرت و تغییر در حکومت از طریق اقدامات مسالمت آمیز یا خشونت آمیز خودنمایی می کند. در نگاهی دیگر مسائل ثبات و بی ثباتی سیاسی به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول ناظر بر شاخص های نابسامانی سیاسی- اجتماعی بوده و دسته دوم متوجه مدیریت اجرایی کشور است. از این رو چنانچه ثبات و بی ثباتی سیاسی به لحاظ موضوع قابل بررسی باشد، تأثیر عوامل مختلف بر فرآیند آن مدنظر قرار می گیرد. بنابراین مسأل? محقق این است که: وضعیت ثبات و بی ثباتی سیاسی ایران را در سال های 1368 تا 1392 مطالعه و مهم ترین عوامل موثر بر آن را مورد بررسی قرار دهد و از این رهگذر مدلی برای تحلیل آن ارائه نماید. بر این اساس سوال اصلی تحقیق حاضر عبارت است از اینکه: جمهوری اسلامی ایران درمقطع یاد شده از لحاظ ثبات/ بی ثباتی سیاسی چه وضعیتی داشته و چه عوامل کلیدی در بروز این وضعیت ها موثر بوده اند؟ برای پاسخ به سوال فوق فرضیه اصلی تحقیق عبارت است از: «ایران در مقطع ربع قرن بعد از پایان جنگ تحمیلی، شش دوره متمایز را از لحاظ ضریب ثبات/ بی ثباتی سیاسی پشت سر نهاده و اصلی ترین عوامل در تدارک این فراز و فرود به ترتیب وزن عبارتند از: مشروعیت سیاسی، جامعه پذیری سیاسی، حزب گرایی و گسست های متراکم یا متقاطع در بین گروه های اجتماعی». محقق برای ورود به بحث، تعریفی از ثبات سیاسی ارایه نموده است که «ثبات سیاسی در واقع حفظ مشروعیّت نظام است که با انطباق خواست های شهروندی با کارویژه های دولتی تحقق می یابد و انسجام ملی برای سامان سیاسی – اجتماعی در قالب فعالیت جناح های سیاسی از ضروریات آن محسوب می گردد. چنانچه عکس این حالت در جامعه ای اتفاق بیفتد نظام سیاسی حاکم بر آن به درجه ای از بی ثباتی سوق پیدا می کند». این تحقیق با استفاده از روش ترکیبی شامل روش کیفی (منابع کتابخانه ای) و روش کمی (تحلیل محتوا و دلفی )، از فیش های مطالعاتی و سه راند پرسشنامه دلفی به عنوان ابزارهای گردآوری بهره برداری نموده است. روایی و اعتبار ابزار اندازه گیری نیز از نوع صوری و محتوایی بوده که با استفاده از مقایسه نتایج مربوط به اجرای ابزار سنجش (پرسش نامه دلفی) با حاصل کار دیگران تعیین گردید. محقق برای تحلیل توصیفی و استنباطی از آزمون های خی 2، فریدمن و ضریب کندال بهره برداری نمود. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد؛ الف) با اتخاذ نوعی فناوری سیاسی می توان به مطالعه چگونگی وضعیت ثبات سیاسی در ایران بعد از جنگ و بررسی دلایل اثرگذار بر این وضعیت پرداخت و علم سیاست را در خدمت مدیریت ثبات سیاسی قرار داد. ب) امکان فرموله نمودن مطالعات سیاسی به مثابه فیزیک سیاسی وجود دارد یعنی با کمّی کردن مفاهیم کیفی می توان میزان ثبات و کاهش ثبات سیاسی را اندازه گیری و شدت و ضعف آن را سنجید و میزان اثرگذاری هر یک از دلایل ساختاری و کارگزاری مربوط به آن را مشخص نمود. ج) محور اصلی ثبات سیاسی، ارتقای مشروعیت برای حفظ نظام است. در جمهوری اسلامی ایران ایفای نقش دو سویه مردم و حاکمیت برای حفظ و استمرار مشروعیت تنها از طریق زیرساخت های اصولی و عقلانی و نیز جامع نگری کارگزاران امکان پذیر است؛ بنابراین دستیابی به این دو عنصر مستلزم کاربست صحیح روش های جامعه پذیری سیاسی و جناح بندی سیاسی میسّر خواهد بود و چنین شرایطی ضمن جلوگیری از گسست اجتماعی، ضریب ثبات سیاسی در جامعه را افزایش می دهد. البته در این راستا سهم رهبری به عنوان هدایت کننده کارگزاران در حفظ ثبات سیاسی کشور برجسته بوده که همواره در شرایط خاص فصل الخطاب جناح بندی سیاسی نیز قرار می گیرد.

مورد پژوهی مهدوِیت جدید
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1389
  عباس نعیم دوست   مصطفی ملکوتیان

این پژوهش در پی پاسخگویی به این پرسش بوده است که گرایش به مهدویت و مهدویت خواهی در دوره ی دولت های نهم و دهم در چه شکل و صورتی نمود و بروز پیدا کرده است. فرضیه تحقیق به این مطلب اشاره داشت که نومهدویت گرایی شکل گرفته دارای مشخصاتی چون فاز سیاسی پررنگ و حداکثری و همچنین وارد شده در تئوری پردازی های نو و ضمناً انتخاب شده بعنوان فلسفه ی سیاسی حکومتی نیز ظاهر گشته است. تحقیق حاضر در فصل کلیات که به طرح و معرفی موضوع هزاره گرایی و مهدویت و امام زمان، هم آنچه در بین مسلمانان می باشد و هم دیدگاه خاص شیعی آن، از زوایای مختلف از جمله منابع دینی، نظر شخصیت های فلسفی و سیاسی و غیره پرداخته است. این تحقیق در فصول اولیه به دنبال پایه هایی از نومهدویت در دوران انقلاب و دوران جنگ بود و شاهد به چالش کشیده شدنش در دوران بعدی شد.در عین حالی که رگه هایی از مهدیت دوران جنگ نیز در این نوع مهدویت دیده می شود اما تمام آن نبوده و نیز شکل این همانی را ندارد. اواخر تحقیق، با بررسی مهدویت در دوره ی معروف به مهدویت جدید، با تحلیل گفتمان حاکم بر فضای دولت آقای احمدی نژاد و همچنین مهدویت در فضای خارج از عاملان سیاسی دوره ی وی و توجه به مصادیق مهدویت خواهی، به آزمون فرضیه ی این تحقیق پرداحته و فرضیه تحقیق در شش فصل توسط مستندات و مدارک و شاخص های علمی مورد تایید قرار گرفت.

الگوهای تعاملی اسلام و ناسیونالیسم در ایران معاصر و تاثر آن بر منافع ملی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده حقوق و علوم سیاسی 1392
  عبدالله گنجی   ابراهیم برزگر

چکیده: دراین پژوهش تلاش شد تا رابطه اسلام و ناسیونالیسم در ایران که در دو قرن اخیر به سیاست و حکومت پیوند خورده اند در قالب سه الگو مورد بررسی قرار گیرد که این سه الگو عبارتند از: 1ـ غلبه ناسیونالیسم بر اسلام (1320 ـ 1285) 2ـ تفکیک اسلام و ناسیونالیسم (1357 ـ 1320) 3ـ سازگاری اسلام و ناسیونالیسم (ادامه دارد ـ 1357) . علاوه بر آن تأثیر هر الگو بر منافع ملی در هنگام استقرار در حکومت مدنظر قرار گرفت و علاوه بر احصاء شاخص های دوازده گانه منافع ملی، تلاش شد چگونگی تحقق آنها توسط هر الگو مورد بحث و بررسی قرار گیرد. شاخص های مذکور عبارتند از: 1ـ حفظ تمامیت ارضی 2ـ استقلال سیاسی 3ـ وحدت ملی 4ـ ملت سازی 5ـ ایدئولوژی 6ـ اقتدار ملی 7ـ غرور ملی 8ـ انطباق و سازگاری هویتی 9ـ قدرت و نفوذ منطقه ای 10ـ قدرت بسیج گری 11ـ توسعه 12ـ قدرت گفتمان سازی در پایان مشخص گردید که الگوی سازگاری اسلام و ناسیونالیسم در تأمین منافع ملی با شاخص های مذکور موثرتر بوده است. علاوه بر احصاء نتایج با روش های ترکیبی و به جهت اتقان بیشتر، نتایج حاصل از پژوهش مجدداً با روش دلفی در معرض قضاوت اساتید این حوزه قرار داده شد و مورد تائید قرار گرفت. هدف غایی از این پژوهش پیداکردن راهی برای ایجاد تعادل بین دو خواستگاه ودو اندیشه اسلام و ناسیونالیسم در ایران بود و نتیجه حاصل نیز نشان داد که بهترین الگو از الگوهای سه گانه، ایجاد سازگاری بین اسلام و ناسیونالیسم است و حذف هیچ یک از صحنه سیاسی ـ اجتماعی ایران امکان پذیر نمی باشد. این دو، هویت ملی، دینی و سیاسی ایرانیان را تشکیل داده است و تلاش برای حذف هر کدام منجر به ایجاد شکاف های هویتی خواهد شد. در پایان پژوهش، قابلیت تعمیم پذیری الگوی برتر مورد بررسی قرارگرفت که این الگو در کشورهایی مانند پاکستان و مصر قابل تعمیم است.ـ