قالی، به عنوان اثر هنری ارزشمند و فاخر ایرانی با قدمتی دیرین، در دوران صفویه و قاجار، نقش مهمی در شناساندن فرهنگ و هنر ایران به دنیا داشته و حتی از دوره قاجاریه به بعد، سهم بزرگی در بهبود اقتصاد کشور ایفا نموده است. اما علی رغم چنین دستاوردهایی که هر کدام به تنهایی برای ارزش نهادن و توجه به یک محصول فرهنگی و هنری، کافی به نظر می رسد؛ متأسفانه تا کنون، آنگونه که باید به این مهم پرداخته نشده و اگر هم تا کنون مطالعه ای صورت گرفته، بیشتر حول محور قالی های دوره صفویه بوده که آن هم توسط مستشرقین به انجام رسیده است. بنابراین، با وجود کاستی ها و کمبودهایی که در زمینه بررسی قالی های دو دوره مهم تاریخ قالی بافی، صفویه و به خصوص قاجار وجود دارد؛ در این نوشتار تلاش می شود، ضمن مطالعه و بررسی قالی های این دوران، به ویژه قالی های موزه فرش ایران که همچون گنجینه ای ناشناخته و معرفی نشده می باشند؛ با مقایسه و تطبیق میان نمونه های دو دوره از نظر ساختار طرح و نقوش به کار رفته در آن ها، به فراز و فرودها و تحولات صورت گرفته در این مسیر پرداخته شود. بدین منظور، به بسترها و زمینه های اجتماعی، سیاسی، مذهبی و هنری این دوران به عنوان عوامل موثر بر روند تحولات، توجه شده و مفاهیم و معانی نمادین نقوش نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. رهاورد این تحقیق برای طراح قالی امروز، شناخت و الگوپذیری از ساختار طرح و نقوش قالی های صفویه و قاجار، به عنوان آثار هنری نفیس و فاخر ایران می باشد. چنین آثاری می توانند الهام بخش هنرمند معاصر در جهت خلق آثار بدیع و در عین حال اصیل، به شمار روند. دستیابی به این مهم، از طریق آنالیز طرح های تعدادی از قالی های موزه فرش ایران و توجه به درون مایه ها و مفاهیم نمادین نقوش آن ها تسهیل گردیده است . در این نوشتار، مطالب و تصاویر به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده و در قالب تاریخی، توصیفی و تحلیلی تدوین یافته است.

به تعبیر قرآن، زیبایی طرح، رنگ و نقوش، تجلی حُسن است که ریشه اصیل آن از عالم دیگری بر دل هنرمند پرتو می افکند و همواره او را به سوی نقش های انتزاعی که در آنها سرمشق طبیعی اولیه، غالبا ناپیدا و ناشناخته است، سوق می دهد. این گونه وحدت در کثرت، مظهر توحید الهی ست که به همه آثار هنری عالم اسلامی، مُهر معنویت زده است. هنرمند تذهیب کار با چنین دیدگاه توحیدی، نقش و رنگ را از مبدا الهام و عالم ملکوت (عالم مثال یا خیال منفصل) دریافت می کند. او با پیروی از نمونه های اصلی و نگاره های عرشی که در گذشته ابداع شده (صورت ناب ازلی)، سعی در نزدیکی به حقیقت دارد. هنر صفحه آرایی امروز، در هنر کتابت دوران قدیم ریشه داشته است و به خاطر ارزش و ویژگی های خاص نسخه های دوران پیشین و بالا بردن سطح کیفیت و هویت بخشی به آثار هنری امروز، شناخت و تحلیل آنها به عنوان بخشی از هنر ایرانی- اسلامی ضروری می نماید. خوشنویسی و تذهیب همواره به عنوان دو رکن اصلی در کتاب آرایی به ویژه مزین ساختن قرآن، نقش داشته است و ایرانیان در طول تاریخ خود همواره برای تجسم کمال مطلوب مذهبی و هنری خویش به خط و درکنار آن تذهیب توسل جسته اند. هنر تذهیب و خوشنویسی همواره در خدمت نقاشان، تذهیب کاران و طراحان بوده و عامل اصلی خلق تزیینات زیبا و ماندگاری از این هنرمندان، در هنر ایرانی- اسلامی می باشد. تکامل نقوش و تزیینات وابسته به قرآن در دوره های سلجوقی، ایلخانی و تیموری سیر قابل توجهی یافتند. تذهیب های قرآنی دوره صفویه تا اوایل قاجاریه در امتداد سده های پیشین با تنوع بیشتر ترکیب بندی و پختگی هر چه تمام تر نقوش و رنگ ها شاخص شد. تزیینات نسخه های قرآنی اوایل دوره قاجاریه متاثر از نوع تکنیک، نقوش، ترکیب بندی و آرایه های تزیینی قرآن های دوره صفویه است. از ویژگی های زیباشناسانه تذهیب های قرآنی دوره صفویه تا اوایل قاجاریه قرارگیری نقوش، رنگ ها و تزیینات در عین صلابت و یکتایی، ساده و خالی از حجم گرایی است. تذهیب های قرآنی این دوران، درخشندگی، جلا و تابناکی عمیقا روحانی دارد که نورانیتی تنزیهی به آثار قرآنی این عهد داده است. در این پایان نامه مبانی و ویژگی های زیبایی قرآن های مذهب دوره صفویه تا اوایل قاجاریه، مورد نظر است که با تحلیل های فنی، کاربردی و نمادین تزیینات نسخه های انتخاب شده و منابع معتبر تاریخ هنر، فلسفه و حکمت هنر اسلامی، عرفان و زیبایی شناسی اسلامی بررسی می شود.

چکیده: هنر ایرانی حاکی از روح پاک و الهی مردمان و هنرمندان بزرگ این سرزمین می باشد. یکی از نمودهای بارز آن هنر کتاب آرایی است که در قالب تولید نسخ خطی و آرایش آن با آثار با ارزش نگارگری صورت گرفته است. این آثار همواره موجب افزایش ارزش مادی و معنوی این کتب گردیده است و بخشی از ذخایر و سرمایه های هنری، فکری و معنایی ملت است که شناخت، حفظ، نگهداری و مطالعه بر روی آنها گامی در جهت احیاء این سرمایه ملی است. کتابخانه مرکزی تبریز یکی از مراکز نگهداری نسخ خطی و کتب چاپ سنگی است که گنجینه پر بهاء هنری را در خود جای داده است . مطالعه حاضر به بررسی زیبایی شناسی و محتوایی نگاره های نسخ خطی و کتب چاپ سنگی موجود در کتابخانه مرکزی تبریز پرداخته و این آثار را از نظر موضوعی و عناصر بصری و زیبایی شناسی مورد بررسی قرار داده است. در این تحقیق از میان آثار موجود دو نمونه نسخه خطی با موضوع یوسف و زلیخا مورد بررسی قرار گرفته و سه نمونه از کتب چاپ سنگی با موضوعات ادبی، مذهبی، تاریخی بررسی شده است. از بین تصاویر و نگاره های این آثار، با توجه به کیفیت ارائه و ماندگاری نگاره ها و اهمیت موضوعی آنها از یک سو و دقت، ظرافت و ارزش نگاره ها و تصاویر از سویی دیگر، از هر نسخه خطی شش نمونه تصویری به عنوان نمونه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که عناصر زیبایی شناسی مانند ترکیب بندی مفهومی، تعادل، تقارن، عدم بعدنمایی، رنگ و نور و مضامین ادبی و مذهبی در این نگاره ها- با وجود محدودیت و درباری بودن این نسخ – با بعد عرفانی و معنایی عمیق تر و عناصر زیبایی شناسی بیشتر جلب توجه می کند. لیکن تصاویر موجود در کتب چاپ سنگی از نظر عنصر خط دارای اهمیت بیشتر بوده، عنصر رنگ در آن به کار نرفته و همچنین استفاده از پرسپکتیو، نور و سایه در آنها دیده نمی شود. در این تصاویر مضامین تاریخی، ادبی و مذهبی با زبان هنر منعکس شده است . واژگان کلیدی: کتابخانه مرکزی تبریز، نسخ خطی، نسخ چاپ سنگی، زیبایی شناسی، مفهوم و مضمون.

در دوران اسلامی علاوه بر رسالات و کتب مرتبط با تاریخ موسیقی، اطلاعات ارزشمند دیگری را نیز در ارتباط با موسیقی عمدتاً می توان از تصاویر نگارگری ایرانی به دست آورد. در این پایان نامه کوشش بر تجزیه و تحلیل تصاویر، به منظور دست یابی به ناگفته هایی از موسیقی دوره ی صفوی است؛ زیرا در این دوره به دلایل متعدد، جنبه ی علمی موسیقی تا حد زیادی رو به افول نهاد و رسالات و کتب باقی مانده از دوران، پاسخ گوی مسایل پژوهش های امروزین نیستند، بنابراین بسیاری از اطلاعات موسیقایی را می توان از تصاویر به دست آورد. بدین منظور تعداد 111 عدد تصویر، از طریق تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته است. در تصاویر نگارگری ایرانی در ارتباط با دوران تاریخی مورد نظر، مکاتب اصلی شامل مکتب تبریز از 906 تا 956 ه.ق. (در حدود نیم سده)، مکتب قزوین از 956 تا 1006 ه.ق.(در حدود نیم سده) و مکتب اصفهان از 1006 تا 1135 ه.ق. (در حدود بیش از یک سده) هستند. علاوه بر تصاویر نگارگری ایرانی به تحلیل تعدادی تصویر از چند سفرنامه از جمله سفرنامه ی کمپفر نیز پرداخته شده و توضیحات سازها در کتاب او از زبان لاتین ترجمه شده و مورد بررسی قرار گرفته است؛ آنچه بر اهمیت تصویر کمپفر از سازها در این دوره می افزاید، در برداشتن دو جنبه ی تصویر و متن در کنار یکدیگر است که چنین رویکردی در رسالات و کتب تاریخی و تصاویر نگارگری تاکنون دیده نشده است. به طورکلی در تصاویر به مواردی چون شکل سازها، اجزای آنها مانند تعداد گوشی ها و وترها، تزیینات و رنگ سازها، هم نشینی سازها در یک گروه موسیقی، حالت به دست گرفتن سازها، جنسیت نوازندگان، انواع رقص ها و تاریخ حیات برخی سازها مانند چنگ و شدرغو می توان پی برد که در رسالات موسیقی غالباً توضیحی در این باره دیده نمی شود. این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است که فصل اول مروری بر تاریخ نگارگری و موسیقی دوران صفوی است؛ در فصل دوم به تحلیل محتوای تصاویر پرداخته شده و فصل سوم به نتیجه گیری اختصاص دارد.

اسناد به عنوان بخشی از یادواره های مشترک مردم جهان، نقش مهمی در حفظ هویت دینی، ملی و فرهنگی گذشته، حال و آینده دارند. اسناد، هویت دینی، ملی و فرهنگی ملت ها را پاسداری می کنند و در حقیقت «حافظه ملی» را تشکیل می دهند. اسناد در واقع هدیه نسل های پیشین به نسل های بعدی هستند و میزان توجه و مراقبت از آن ها، بیانگر و شاخص تمدن کشورها و فرهیختگی ملت هااست. بی شک، در دوره های مختلف تاریخی، اسناد زیادی در زمینه های متنوع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ... وجود داشته اند که متأسفانه بخش اعظمی از آن ها به دلیل بی توجهی و شرایط بد نگهداری از بین رفته اند. به تدریج در دوره های مختلف میزان اهمیت و توجه به این اوراق گرانبها بیشتر شد و با تأسیس و تشکیل آرشیوها خطر نابودی آن ها بسیار کمتر شد. از دوره ی تاریخی قاجار اسناد بسیار زیادی در مجموعه ها و آرشیوهای خصوصی و دولتی موجود می باشد که مطالعه ی آن ها اطلاعات زیادی را از شرایط مختلف حاکم بر دوره ی مزبور در اختیار پژوهشگران می گذارد. برای گردآوری مطالب پژوهش حاضر اسناد دیوانی و شرعی دوره ی قاجار موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در نظر گرفته شده است. بررسی تمامی این اوراق در حوصله و وقت این تحقیق نمی گنجد؛ بنابراین تنها تعدادی که دارای ارزش هنری بیشتر و متنوع تری می باشند در راستای بررسی محتوا و تزیینات مورد استفاده در اسناد، همچنین شناخت جایگاه تزیین و کتاب آرایی در تزیینشان، مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت. اسناد مذکور دارای شاخصه زیبایی شناسی هستند. مضامین و محتوای آن ها حقایق تاریخی، سیاسی، اجتماعی، مذهبی و ... را برای محققان بازگو می کند. همچنین ترکیب و طرح کلی برخی از این اسناد خود منبع الهامی جهت طراحی اسناد حاضر خواهد بود.

ایران عصر صفوی ارتبلط تنگاتنگی با ممالک خاور نزدیک، خصوصاً هند داشته و تأثیری ژرف بر فرهنگ آن سرزمین برجای گذاشته است که این تأثیر در قلمرو ادبیات بیش از سایر حوزه ها است، تا جاییکه ادبیات فارسی اساس فرهنگ هنری مغولان هند گردید و سبک هندی به منصه ی ظهور رسید که به باور اندیشمندان، بیدل چکاد این سبک به شمار می رود. شعر بیدل، عصاره ی شرع و نماد شعر صوفیانه است و چون زبان این نوع شعر از گزاره های رایج روزمره است، ابوالمعانی زبان رمز برگزیده و دیوان شعر او مشحون از استعارات رمزگونه و بارقه های فلسفی است. بنابراین شعر عرفانی او، صبغه ی رمزی دارد و سرشار از عناصر نمادین است. بیدل اندیشمندی است که با سیر درآفاق و انفس و تأمل در همه ی پدیده های هستی، به ویژه سرشت و سرنوشت انسان، فهم و فراست بسیاری برای راهنمایی دارد. بیدل با دقتی بسیار در اشعار خود، انسان ها، حیوانات، گیاهان و سایر عناصر طبیعت را به صورتی نمادین تصویرسازی نموده است. به عبارت دیگر، او با این عناصر نمادین و کلام فلسفی رمز هستی در این دنیای پرکوه و کتل آیینه داری می کند و انسان را به عالم اطلاق سوق می دهد.

هنرمندان همیشه به طبیعت پیرامون خویش به عنوان دستمایه ی آفرینش هنری نگریسته اند. اما این نگاه در همه ی جوامع و همه ی زمان ها یکسان نبوده است. به طور کلی دو نوع نگاه به طبیعت وجود دارد که شامل نگاه تقلیدی و نگاه تنزیهی یا تجریدی می شود. هر کدام از این نگرش ها ویژگی های متفاوتی را در هنر ایجاد می کند. نگاه تقلیدی باعث می شود که اثر حالتی روایت گونه از "آنچه که هست" داشته باشد و نگاه تجریدی به اثر کیفیتی بیانگرانه می دهد. در هنر سنتی ایران نوع نگاه تجریدی هنرمند تأثیر زیادی بر شیوه ی آفرینش هنری دارد و از میان همه ی این هنرمندان بافندگان فرش های عشایری به دلیل ارتباط نزدیک با طبیعت و آفرینش طرح ها و نقش های ذهنی باف جایگاه ویژه ای دارند. در این پژوهش سعی شده است نوع نگاه بافندگان فرش قشقایی به پیرامون خود و تأثیر آن بر فرش آن ها بررسی شود. در این راه چند نمونه ی شاخص از فرش های قدیم و چند نمونه ی جدید و عوامل موثر بر به وجود آمدن ویژگی های منحصربه فرد آن ها مورد بررسی قرار گرفت. به نظر می رسد که نحوه ی زندگی عشایر و نظام زندگی ایلیاتی، مهم ترین عامل در شکل گیری این ویژگی-هاست. البته امروزه با تغییر ساختار این نوع زندگی، فرش آن ها نیز دست خوش تغییرات زیادی شده است. همچنین تأثیر سلیقه ی بازار و سفارش مشتری بر طرح، رنگ، اندازه و ابعاد فرش مورد توجه قرار گرفت که بر اساس بررسی های انجام شده، امروزه فرش هایی با طرح خلوت، رنگ ملایم و ابعاد کوتاه بیشتر مورد پسند هستند بنابراین بایستی این ویژگی ها را به گونه ای در فرش های تولیدی مورد توجه قرار دهیم که ضمن تأمین سلیقه ی بازار، اصالت ها و ویژگی های فرش اصیل عشایری نیز حفظ شود. روش کسب اطلاعات به صورت میدانی و روش تحقیق تحلیلی می باشد.

کتاب شریف مثنوی که جامع باورهای شریعت، طریقت و حاوی اسرار درونی و حقایق باطنی است، در انتقال مفاهیم ژرف و گسترده در قالب قصه و حکایت به جرات بی مانند است. مولانا که وابسته به مکتب زیباپرستی برپایه هستی شناسی و معرفت شناسی است، جهان بینی اش را براساس اصالت زیبایی و عشق قرارمی دهد. درک این دیدگاه نیاز به سیر و سلوک معنوی و کشف و شهود باطنی دارد. در دوران جدید حس گرایان معرفت های انسان را به حس برمی گردانند و زیبایی های محسوس و طبیعی را اصل قرار می دهند، در مقابل عقل گرایان به برتری معرفت های عقلانی اصالت می دهند. اما در این میان، عرفا براین عقیده اند که با تکیه بر قوه خیال که حضرتی از حضرات خمس و در عین حال یکی از قوای باطنی انسان می باشد، می تواند یک امر محال و ممتنع عقلی به امور محسوس تبدیل کند. همه امور عالم به مدد قوه خیال می تواند در قالب صور محسوس آشکار شود. از طرفی هنر خود نوعی معرفت است و هنرمند، عارفی است که با نگاه شهودی خویش، داده های زیبای محسوس را تغییر می دهد و به رمزهایی درمی آورد سپس آن زیبایی های معقول را به تجربه روحانی ماورای عقلانی پیوند می دهد. این رساله بر آن است تا ضمن بررسی ملاحظات زیبایی شناسی اشعار مولانا به رمزگشایی هر یک از اشخاص و نقش و نگاره های موجود در داستان قلعه ذات الصور و نیز به تاویل این حکایت شورانگیز بپردازد.

هنر پیش از اسلام همواره بر هنر قرون بعد از اسلام تأثیر داشته است. مفرغ های لرستان همواره با نقوشی که مفاهیم نمادینی از مذهب و اعتقادات مردم آن زمان را نشان می داده تزیین شده اند. و تأثیر آن ها بر هنر دوران بعد قابل بررسی است. در این راستا نمونه هایی از مفرغ های لرستان موجود در موزه فلک الافلاک لرستان که از نظر تزیینات غنی تر بوده اند شناسایی وبر اساس نوع کاربرد طبقه بندی شده و ویژگی های مضمونی و تزیینی آن ها بررسی می شود. سپس نمونه هایی از فلزکاری قرون 6-3 ه.ق موجود در بخش اسلامی موزه ملی ایران بررسی و بر اساس نوع کاربرد طبقه بندی می شود. تزیینات آن ها نیز از نظر مضمون و جلوه های تزیینی شناسایی و طبقه بندی می شوند. تأثیر تزیینات مفرغ های لرستان بر تزیینات اشیای فلزی قرون 6-3 ه.ق هدف اصلی این پژوهش است. با تطبیق تزیینات مفرغ های لرستان با تزیینات فلزکاری قرون 6-3 ه.ق شباهت ها و تفاوت های هر دو مورد تطبیق شناسایی و از نقطه نظر مضمون، تکنیک ساخت، نوع تزیینات و کاربرد بررسی می شوند. بررسی ها نشان می دهد که تزیینات جانوری فلزکاری قرون 6-3 ه.ق تحت تأثیر نقوش جانوری در مفرغ های لرستان است اما مفاهیم نقوش تغییراتی داشته اند. تزیینات مفرغ های لرستان طبیعت گرا اما تزیینات اشیای فلزی قرون 6-3 ه.ق انتزاعی هستند.

در این پژوهش به دنبال راهی برای خروج از بن بست بوجود آمده، در زمینه طراحی قالی معاصر هستیم؛ چرا که این رشته گرفتار تکرارهای بیهوده و بدور از خلاقیت شده است. برای این منظور بخشی از کار به روش کتابخانه ای و گردآوری مطالب و بخش دیگر به صورت تحلیلی انجام شد. در ابتدا به صفویان و شرایط سیاسی و فرهنگی و هنری آنان پرداخته شد و سپس به تحلیل مشکلات و ارائه ی راه حل و تجزیه و تحلیل نمونه های دوره ی صفویه پرداخته شد و در نهایت راهکارهای عملی مرتبط با این موضوع ارائه می شود. با استفاده از این روش ، موفق به ارائه ی راه حل هایی جهت خلق آثار نو در طراحی سنتی و زیر مجموعه ی آن ، طراحی قالی شده ایم. رسیدن به این مهم، تنها با شناخت درست و دقیق نمونه های دوره ی صفویه از یک طرف و جبران فقر فرهنگی هنرمندان این هنر از طریق مطالعه در زمینه های گوناگون فرهنگی و هنری امکان پذیر خواهد بود. و تنها با رسیدن به این مرحله از شناخت است که می توان اصول و قواعد اصیل و کارآمد در این هنر را شناسایی و بکار ببریم و سایر قوانین غیر اصولی و نادرست را کنار بگذاریم. واژگان کلیدی : قالی صفویه ، طراحی سنتی ، ابداع ، خلاقیت ، تجزیه و تحلیل .

یکی از مهم ترین موضوعاتی که در فرهنگ و هنر هر قوم و کشوری با نمادهای متعدد بازتاب می یابد، جلوه های اعتقادی و دینی آن سرزمین است. از شاخصه های هنر اسلامی ایران، ارتباط بین هنر و اعتقادات، باورها وآدابی است که ریشه در مذهب شیعه دارد و در متون ادبی و مذهبی و هنر های مختلف به طور گسترده بازتاب یافته است. در قلمرو هنر اسلامی و در قلب هنر شیعی حضرت علی(ع) جایگاه ویژه ای دارد. فرهنگ و ادبیات رسمی و عامه ی مردم آکنده از اشارات و تعبیرات و نقل و حدیث از مولاعلی(ع) است. نقاشی های عامه نیز به عنوان جلوه ای از فرهنگ و هنر عامه سرشار از تصاویر با مضمون حضرت علی(ع) می باشد. این پژوهش به معرفی تصاویر حضرت علی (ع) در نقاشی های عامه و نقش فرهنگ و ادبیات عامه در شکل بخشی به این نوع از نقاشی ها می پردازد و درصدد است با روش انجام تحقیق تاریخی، تحلیلی و توصیفی بررسی کند آیا همانطور که بین ادبیات رسمی و نگارگری پیوند وجود دارد بین فرهنگ و ادبیات عامه ی مذهبی و نقاشی های عامه ی مذهبی نیز این پیوند وجود دارد؟ اگر این چنین است جایگاه حضرت علی(ع) در میراث مکتوب و تصویری عامه چیست؟ و آیا می توان ویژگی های مشترکی بین آثار نقاشی با مضمون حضرت علی(ع) پیدا کرد که قواعد زیبایی شناسانه ای منطبق بر فرهنگ عامه ی مذهبی داشته باشد؟ نقاشیهای عامه به ویژه در دوران قاجار از آن جهت که توسط نقاشانی پدید آمده که از درون عامه ی مردم بوده اند بیشترین تأثیرات را از فرهنگ و ادبیات عامه و شفاهی به ویژه در انتخاب مضامین داشته است. در این میان مضامین مربوط به حضرت علی(ع) جایگاه ویژه ای دارند؛ این آثار از نظر زیبایی شناسانه دارای ویژگیهای مشترکی است که نشان دهنده ی خاستگاه مشترک آنها یعنی باورها و اعتقادات مذهبی است.

گلیم در زندگی روستایی، عشایری و گاه شهری مردمان جیرفت نه تنها به عنوان زیرانداز بلکه به عنوان یک تن پوش هم استفاده می شود، ضمن آن که برای رفع نیازهای دیگری از قبیل کیسه، خورجین، رختخواب پیچ، جل اسب و گاه تزئین دیوارهای چادر عشایر، پرده و روتختی و حتی سفره نیز مورد استفاده قرار می گیرد. تجزیه و تحلیل نمونه ها، مبتنی بر بررسی عوامل زیبایی شناسی همچون اندازه، بافت، مواد اولیه مصرفی، طراحی و رنگ است. همچنین تاریخچه ای از شهرستان جیرفت، گلیم و ابزار آلات گلیم بافی نیز بیان گردیده است. با توجه به در دسترس بودن پشم در شهرستان جیرفت، گلیم بافی یکی از هنرهای دستی قابل توجه این منطقه به حساب می آید. در جمع بندی ای کلی، می توان به این اصل رسید که تمامی این نقوش و رنگ ها به نوعی در پیوند با سنت، گذشته، باور و زندگی روزمره ی طراحان، بافندگان، استادکاران و هنرمندان این فنون بوده اند و ایشان را متأثر از زیبایی و گوناگونی خود کرده اند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و مطالعه ی علمی و روشمند طرح و نقش ها و رنگ های گلیم جیرفت، به روش میدانی و کتابخانه ای و به شیوه ی تحلیلی-توصیفی- تاریخی صورت گرفته است

چکیده فلاسفه مسلمان قائل به وجود سه عالم عقل، خیال و ماده هستند و برای هر یک، احکامی برمی شمرند. نگارگران ایرانی نیز در آثار خود به عالمی غیر از عالم مادی نظر دارند. بررسی احکام مربوط به هر عالم و تبیین احکامی که نگارگر ایرانی در ساخت اثرش منعکس می کند، به شناخت بیشتر در مورد جایگاه نگارگری ایرانی و سهم دنیای مورد نظر نگارگر در آثارش کمک می کند. در این پژوهش جایگاه خیال به عنوان یک عالم و قوه ای از قوای باطنی در مقایسه با عوالم ماده و عقل و سپس بررسی احکام این عالم در نگاره های شاهنامه تهماسبی تبیین شده است. بنابراین در انتخاب نگاره ها اولویتی وجود ندارد و نتایج بحث قابل تعمیم به همه ی تصاویرِ آن می باشد. با توجه به بررسی های انجام شده در پایان این پژوهش به روش تحلیل کیفی و با تحلیل ?? تصویر، تصادفاً گزیده شده از میان ??? نگاره، می توان گفت، نگارگر ایرانی در مسیر یادگیری هنر خود توسط استاد علاوه بر یادگیری فنون هنرش، به تدریج با عالمی ورای این عالم محسوس خو گرفته و به طور آگاهانه احکام این عالم را در هنرش منعکس می سازد. واژگان کلیدی: احکام خیال، شاهنامه تهماسبی، عالم عقل، عالم ماده، عالم خیال، نگارگری ایرانی