نام پژوهشگر: محمد جواد سعدی

نقش واژه های قریب المعنا در اعجاز لفظی قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1389
  لیلا اسدی   محمد جواد سعدی

قرآن کریم معجزه پاینده رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) است ؛ برجسته ترین وجه اعجاز آن ، اعجاز بیانی و فصاحت و بلاغت بی نظیر آن است. واژه گزینی قرآن بی بدیل و شگفت انگیز است با ظرافت هایی بسیار دقیق . واژه های ترادف نمای قرآن تأمل برانگیزاند ؛ این مبحثی است که از دیرباز بیان وبنان عالمان زبان عربی را به خود مشغول داشته و ایشان در این خصوص آراء مختلفی را در پیش گرفته اند. براساس این پژوهش هیچ یک از واژه های به ظاهر مترادف نمی توانند به جای یکدیگر بنشینند . ما با تأمل در موارد استعمال این الفاظ در قرآن کریم و نیز با ژرف اندیشی در معنای دقیق لغوی آنها پی می بریم که هیچ دو واژه ای در قرآن کریم نمی توان یافت که کاملاً با یکدیگر مترادف و از بار معنایی یکسانی برخوردار باشند ؛ بلکه فرق های ظریف و دقیقی میان آنها وجود دارد که موجب انتخاب آنها برای آن موضع خاص شده است. و تغییر هر یک از این واژگان نه تنها معنا را دگرگون می کند بلکه آوا و موسیقای قرآن ، تناسب واژگانی قرآن ، هماهنگی و تناسب لفظ با الفاظ قرین خود و ... را نیز دچار تغییر و دگرگونی می کند . واژه گزینی حکیمانه و دقیق آیات قرآن کریم و موارد کاربرد واژه های قریب المعنا در این کتاب مقدس خود یکی از وجوه بارز اعجاز بیانی این کتاب الهی است و رعایت دقیق چنین ظرافت هایی در حیطه توانایی هیچ ادیب و فصیح زبردستی نیست.

ثشسسی تبث?یت احیبم اص ه?بلح مًص آی دس است جٌبط احیبم ضش?ی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  سید محمد صادق سید حسینی   سید ابو القاسم نقیبی

این پژوهش نظریه «تبعیت احکام از مصالح و مفاسد» را با بررسی دیدگاه علمای اهل سنت و شیعه مورد مطالعه قرار داده، هدف آن تتبع در میزان تأثیرگذاری و امکان تأثیرگذاری مصالح و بویژه مصالح مرسله در سیر استنباط احکام شرعی توسط مجتهد است. پژوهشگر برای نیل به این هدف از روش اجتهادی در حوزه اصول فقه اسلامی و در مباحث اصولی اهل سنت و شیعه بهره جسته است. از منظر روش شناسی عمومی، روش این پژوهش، کتابخانه ای بوده است که نگارنده با شناسایی کتب و فیش برداری مطالب مورد مطالعه در حوزه این تحقیق به جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها همت گمارده است. پژوهشگر با پرداخت به مفاهیم کلیدی و اصلی موضوع تحقیق همچون مصلحت و حکم، به تقسیم بندی آن از دیدگاه های مختلف اشاره نموده که در آن از دیدگاه اصولیون و فقهاء اعم از اهل سنت و شیعه بهره جسته است. نگارنده در سیر بررسی نظریه تبعیت احکام از مصالح و مفاسد از مباحث کلامی همچون بحث عقل، حسن و قبح و نیز قاعده مشهور «کلما حکم به العقل حکم به الشرع و کلما حکم به الشرع حکم به العقل» معروف به قاعده ملازمه استفاده نموده است که از مباحث این تحقیق را قسمت اول این قاعده به خود اختصاص داده است. پژوهشگر با تتبع و تعمق لازم در قاعده ملازمه به تبیین مفهوم آن و ریشه های آن در مباحث کلامی بویژه بحث عقل، حسن و قبح که مسأله ای اختلافی بین علماء از جهت عقلی و شرعی بودن آن است، پرداخته و با بررسی ادله قائلین و منکرین آن سعی در اثبات آن نموده است. در ادامه این مبحث که تأثیری مبنایی در مسأله امکان درک مصالح و مفاسد توسط عقل دارد، نگارنده سعی در روشن نمودن جایگاه عقل در درک این مصالح و کاشفیت این درک از حکم شرع در ذیل قاعده ملازمه دارد. محقق با تبیین مفهوم حجیت به بررسی حجیت حکم عقل برای استنباط احکام شرعی در حوزه مصالح مرسله می پردازد و جایگاه حکم عقل را در احکام شرعیه مورد مطالعه قرار داده و آنرا به عنوان یک منبع استنباط که در اختیار مجتهد است و می تواند در حوزه مصالح مرسله کشف حکم نماید مورد بررسی قرار می دهد. پژوهشگر با باخوانی مسأله مصالح مرسله و تعریف آن، امکان شناسایی و تأثیرآن را در استنباط احکام شرعی در فقه امامیه مطرح می نماید.

خانواده آرمانی در قرآن و حدیث
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1388
  امیره وفایی   محمد جواد سعدی

«چکیده ی مطالب» خانواده نمونه در قرآن وحدیث خانواده به عنوان کوچکترین و پیشگام ترین بخش اجتماعی زمین را در نوردید و از آن وجود بشریت پدیدار گشت. این اراده پروردگار وحق تعالی بود که ثمره ی زندگی در آغوش خانواده ای بی نظیر بودن را در قالب زندگی نبی خدا آدم علیه السلام و همسر ایشان حواء در معرض نمایش گذاشت. دین مبین اسلام در بسیاری از موارد بر ساخت خانواده ای بی نظیر و نمونه تأکید دارد. این تأکید به صورت صریح وواضح در قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام آمده است. این مسأله به آن دلیل است که ساختار وجودی انسان نمونه و بی همتا، همان هدف تمامی رسالات پیامبران و تلاش بی وقفه جانشینان و اوصیای خدا می باشد و امکان رسیدن به این هدف والا میسر نمی گردد مگر از طریق اصل و هدف بی همتای آن، که همان خانواده ای است که انسان از آن طریق به اهداف والایی که برای وجود خود خواهان است عروج می یابد. و همچنین جامعه نمونه و بی نظیر، پا برجا نخواهد شد مگر از طریق ساختار نمونه و عالی خانواده که البته این جامعه از مجموع نمونه های عالی خانواده تشکیل می گردد. از اینجا و به دلیل اهمیت این بحث، سخن در رساله خود را بر تحرکات و نقاط آغازین ضروری به منظور ساخت وتشکیل این گهواره ی عظیم بشری و عوامل استحکام بخشیدن به آن در شیوه و مکتب اسلامی متمرکز می سازیم. بر این اساس نظام متعالی الهی از حقیقت فطرت بشری و از قاعده ی تکوین و ساختار – زوجیت- در تمامی اعصار و زمان ها آغاز گشته است. همچنین در خصوص دیدگاه خاص اسلام و درباره تشکیل و ایجاد نمونه کامل خانواده که از مراحل اولیه برای ایجاد و تشکیل آن، ومعیارهای لازم برای گزینش اعضای آن آغاز می شود سخن گفتیم. و بر ازدواجی که همانا گام اول برای بنای آن است و اهداف آن و پایه های ارتباطات پا برجا بین ارکان موجود در آن از دیدگاه قرآن وسنّت مروری داشتیم. هنگامی که یک خانواده نمونه و بی نظیر که از زن و مرد نمونه ای تشکیل شده است که بعد از آن پدر و مادر نمونه خواهند شد و فرزندان نمونه خواهند داشت، لذا ما به بیان هرآنچه که در قرآن کریم واحادیث اهل بیت علیهم السلام در خصوص صفات و ویژگی اعضای این خانواده از منظر و دیدگاهی تحلیلی و عمیق می پردازیم. و در پایان، آن حرص عظیمی را که اسلام در خصوص بنای یک خانواده نمونه ابراز داشته است همان هدف بزرگی است که در پی آن بر ساختار یک جامعه نمونه والا مترتب می گردد و آن چیزی که جامعه های بشری از سختی ها و مصائب امروزه در رنج و مشقت از آن به سر می برند همان عدم داشتن این هدف روحانی بزرگ است. و همانا اسلام به همه بشریت طرح کامل این خانواده ی نمونه را تقدیم و رارئه کرده است که همانا آنها اهل بیت نبوت و به ویژه، خانواده ی امام علی و حضرت فاطمه سلام الله علیهما هستند که مصداق کامل این خانواده نمونه در طول تاریخ می باشند. اصطلاحات اساسی : «قرآن، حدیث، خانواده، نمونه، ازدواج»

پژوهشی در تواتر وصحت قرائات قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان تهران - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1389
  سید محمد لطیفی   مهین شریفی اصفهانی

موضوع صحت و تواتر قرائات قرآن، ازمباحث مطرح در حوزه? علم القراءات می باشد. سیر تکوین و پیدایی دانش قرائات سابقه ای کهنتر از علم تفسیر و تدوین صحاح و اُصول معتبر حدیثی را می پیماید. مدار اصلی بحث در این پایان نامه ضوابط پذیرش یک قرائت و نیز تواتر و میزان اعتبار و حجّیت آن بوده و ضمن اشاره به مراحل پیدایش قرائات و سیر تدوین و تطوّر آن، معیارهای صحت قرائت با بحث در آراء صاحبنظران، سه ملاک: 1) صحت سند 2) موافقت با وجهی از وجوه زبان عرب 3) موافقت احتمالی با رسمُ الخط عثمانی تشخیص داده شده است. سپس تأثیر کتابت در پیدایش قرائات مورد بحث قرارگرفته، و این نظر که قرائات مختلف بواسطه? عاری بودن مصاحف عثمانی از إعراب و إعجام شکل گرفته، عاری از صحت می باشد. و اگر در مواردی رسمُ الخطِ غیر متکامل و ابتدایی دوره? توحید مصاحف، عامل پیدایش قرائات مختلف بوده باشد، تنها زمانی آن قرائت تلقّی به قبول می گردد که مستند به نقل از پیامبر? باشد. پذیرش این فرض که هیأت جمع عثمانی، مصاحف را عمداً عاری از نقطه و إعراب نگاشتند تا کتابت قرآن، تحمّل قرائات منقول از پیامبر? را داشته باشد، ناقض آرای گُلدزیهر مجاری است که بخش عمده ای از اختلاف قرائات را در پیکره? نوشتاری مصاحف عثمانی می بیند. استتابه? "ابن شنبوذ" و بازگشت او از رأی خود که در قرائت به نقل اعتنایی نمی کرد و عدم پذیرش قرائت "حَمّاد راوِیه" در آیه 144 سوره توبه، این رأی گُلدزیهر را مخدو ش می سازد. تواتر قرائات از پیامبر? ثابت نمی باشد، هر چند می توان در طبقات متأخِّرتر به تواتر سندی قرائات ملتزم گشت. امّا اینکه برخی تواتر قرآن را اثباتگر متواتر بودن قرائات پنداشته اند، اثباتگر مدّعا نیست و اساساً دو مقوله? قرآن و قرائات از ماهیّت متمایز برخوردارند. تواتر حدیث "أحرُف سبعه" نیز نه صراحتاً و نه تلویحاً إشعاری بر تواتر قرائات ندارد، زیرا مراد از حروف هفتگانه، قرائات هفتگانه نمی باشد و منطبق دانستن این دو بر یک معنی بلا دلیل است. در پایان با اتّکا به حُجّیت خبر واحد، اعتبار قرائات صحیح الصدورـ ولو آنکه در زمره? اخبار آحاد باشدـ و احتجاج برآن در استنباط احکام شرعیّه و صحت قرائت قرآن و خواندن نماز با آن نتیجه داده می شود. ولی قرائات شاذّ نه در قرائت قرآن و نه در استنباط أحکام هیچگونه مدخلیّتی ندارد.

بررسی سندی و محتوایی تفسیر عرفانی منسوب به امام صادق(ع)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سمنان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  عبداله احمدبور   قدرت اله خیاطیان

تفسیر عرفانی منسوب به امام جعفر صادق (ع) در میان آثار تفسیری با گرایش عرفانی ، قدیمی ترین اثر می باشد . محققینی چون پل نویا با در نظر گرفتن قدمت این اثر ، سر چشمه بسیاری از اصطلاحات صوفیه را در آن جسته اند و به نوعی منشأ آن ها را آراء امام صادق (ع) دانسته اند . نکته قابل توجه آنجاست که این اثر همان طور که از عنوان آن پیداست اثری منسوب به امام صادق (ع) است و تمام ادعاهای این محققین درباره ریشه اصطلاحات عرفانی و صوفیانه در کلام امام صادق (ع) ، زمانی درست خواهد بود که صحت این انتساب به اثبات برسد . در این بررسی محقق به بررسی سند و محتوای این تفسیر پرداخته است و از این رهگذر درجه اعتبار این اثر را مشخص کرده و میزان صحت این انتساب را سنجیده است و در پایان به این نتیجه نائل شده که انتساب کل این تفسیر به عنوان یک مجموعه و با کیفیت کنونی به امام صادق (ع) صحیح نیست .

دیدگاه مستشرقان در باره ی"منایع و تناقض مفهومی قصه های قرآن" و نقد آن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1392
  ناصر شمس بخش   عبد الهادی فقهی زاده

بیشتر خاورشناسان که نگاهی برون دینی به قرآن و آموزه های آن دارند، از آغاز مبنا را بر پیش فرض «غیروحیانی و غیرالهی بودن قرآن» گذاشته و بخش وسیعی از تحقیقات خود را بر یافتن مصدر قرآن و قصص آن متمرکز کرده اند. آنان قرآن را همانند کتابی بشری تصور کرده و تنها تفاوت آن را با سایر آثار بشری در این می دانند که منبع پیدایش آن نامعلوم است. به عبارت روشن تر یکی از مهم ترین چالش های پیش روی آنان- به دلیل انکار وحیانیت قرآن- یافتن معلمی برای پیامبر- ص- و یا متأثر دانستن آن حضرت از شرایط محیط در انشای قرآن و یا نشان دادن تأثیر سایر کتب آسمانی به ویژه تورات و انجیل بر قرآن و قصص آن است. واقعیت تشابه در بخش هایی از داستان های قرآن و عهدین، گروهی از محققان یهودی و مسیحی را از قرن دوم هجری تاکنون به سوی این نظریه سوق داده که قصه های قرآن از عهدین اقتباس شده است. آنان انگاره ی خود را بر مبانی نظری گوناگونی پی ریزی کرده اند. این مبانی که اهم آن ها عبارتند از: شباهت محتوایی قصص قرآن و عهدین، وحیانی بودن عهدین وآشنایی پیامبر اکرم- ص- با عهدین قبل از بعثت، از نظر آنان انکار وحیانیت قرآن کریم را به دنبال دارد؛حال آنکه شواهد درون دینی (محتوای متفاوت گزاره های تاریخی قرآن و عهدین ، تمایز جلوه های هنری و ویژگی های فنی قصه های قرآن با قصه های عهدین) و دلایل معتبر برون دینی (یافته های باستان شناسان ، مورخان و جغرافی دانان در تایید محتوای قصص قرآن و انکار برخی عبارات عهدین) انگاره اقتباس قرآن از عهدین را مردود می داند. ناهمگونی ظاهری میان برخی آیات زمینه ی طرح بحث تناقض مفهومی قصص قرآن را برای گروهی از خاورشناسان فراهم ساخته است. نا آگاهی از ویژگی های هنری خاص قصه های قرآن، اقسام مختلف آیات مانند مطلق و مقید،عام و خاص و امثال آن و ناآشنایی با روش تفسیر قرآن با قرآن سبب این ادعا شده است.

تفسیر تطبیقی سوره تحریم از تفاسیر مجمع البیان، المیزان، طبری، الدر المنثور، منهج الصادقین، نورالثقلین، قرطبی، فخر رازی و ابن عربی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1385
  خداداد دانش   محمد جواد سعدی

سوره تحریم از سوره های ممتحنات است بر اساس ترتیب نزول سوره 107 قرآن می باشد. در سال دهم هجرت در مدینه نازل شده است پنج آیه اول سوره ماجرای خانوادگی پیامبر (ص) را بیان می کنند. از این آیات استفاده می شود که ماجرا شدید است چون که: 1- پیامبر (ص) را مورد عتاب قرار می دهند، که در واقع این عتاب به برخی از زنان حضرت است که سر ایشان را فاش نمودند. 2- تعبیر دال تتوباالی الله که در آن التفات از غایب به خطاب بکار رفته مبالغه در عتاب را می رساند. 3- آن زنان با افشای سر، میل به باطل یافتند و از خط مستقیم خارج شدند و بر علیه پیامبر (ص) هم داستان گشتند. انان به نوعی موجب اذیت پیامبر گردیدند. توبه ای پذیرفته می شود که دارای شرایط زیر باشد. گناه را از روی جهالت انجام داده باشد، زود توبه کند. اصرار بر گناه نداشته و از گناه متنفر باشد. صالح المومنین در روایات فریقین امام علی(ع) است. عمده مطالبی که از آیات این سوره استفاده می شود عبارتند از: 1- مومنان در برابر خویش و خانواده شان مسئول می باشد. 2- مسلمانان وظیفه دارند که با کفار و منافقان جهاد کنند. 3- بر اسنان لازم و واجب است که از گناهان توبه کند. 4- زن و مرد از لحاظ رسیدن به مقام قرب الهی یکسان هستند. 5- کلید واژه، تحریم، ازواج النبی اهل، توبه، جهاد، مثل، تفسیر، تاویل، سبب نزول

زنان نمونه در قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1384
  غضنفر موسوی   محمد جواد سعدی

رساله حاضر در موضوع زنان نمونه در قرآن در دو بخش تهیه و تدوین شده است. بخش اول: به تبیین کلیات مربوطه به بحث پرداخته و در چهار فصل بیان شده است . فصل اول: از این بخش درباره طرح تحقیق پرداخته است. فصل دوم: معنی واژه ها و کاربرد قرآنی آنها از قبیل واژه اسوه، مثل، اتباع، عبرت، اقتدا و امام و اینکه هر یک از این واژه های فوق الذکر در معنی نمونه بکار برده شده است و در حد اشاره به معانی واژه های مذبور اکتفا شده است. و نیز به این نکته توجه شده است که منظور ما از اسوه، الگو، نمونه یک چیز است و فرق بین آنها نیست جز اینکه بگوییم اسوه کلمه قرآنی و عربی است و در فارسی به معنی الگو و نمونه به کار برده شده است. در فصل سوم با عنوان نمونه والگو از نظر قرآن و زیر مجموعه های آن بحث شده است و اصلی ترین دغدغه ما در این است که معصوم من حیث اینکه معصوم است بلاشک میتوانند اسوه باشند اما سوال ما اینست که غیر معصوم که احتمال خطا در او است چگونه می تواند اسوه قرار گیرد؟ و ما از این پرسش بطور تفصیل پاسخ دادیم و خلاصه آن این است که غیر معصوم در درجه پایین تر میتوانند اسوه باشند نه در درجه اعلی علین. فصل چهارم: در مورد جایگاه زن قبل از ظهور اسلام در شبه جزیره العرب و بعد از ظهور اسلام و زنده به گور کردن دختران ، و انگیزه های این جنایات .... بصورت بسیار مختصر مطرح گردیده است. بخش دوم: این رساله که مهمترین بحث این رساله را در بردارد درباره زنان نمونه در قرآن پرداخته و این بخش نیز مشتمل بر چهار فصل است در فصل اول نمونه خوبان، مشخصات و علت نمونه بودن زنان نمونه به طور کامل تبیین گردیده است. فصل سوم: درباره نمونه ی بدان، و خصوصیات ناپسند نمونه ای از زنان بد پرداخته است. و فصل چهارم این بخش درباره زنان زشت کردار و خصوصیات و ویژگیهای منفی آنان را به خود اختصاص داده است. و در نهایت با یک نتیجه گیری کلی رساله به پایان رسیده است.

نعمت های الهی در قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1384
  ذیشان حیدر زیدی   جعفر کریمی قدوسی

جزوه حاضر متشکل است از یک مقدمه که ضرورت شکر در مقابل نعمت ها را برای فرد و جامعه روشن می کند. و مشتمل بر پنج فصل است که فصل اول در باره کلیات وتعریف موضوع است و فصل دوم راجع به مفهوم شناسی نعمت وارکان آن می باشد و در فصل سوم، مصداق هایی از نعمت های مادی و معنوی را بیان می کند و در فصل چهارم در زمینه عوامل جذب نعمت و تغییر نعمت می باشد و درفصل پنجم راجع به وظایف انسان نسبت به نعمت ها است.

مقایسه روشها و گرایشهای تفسیری علامه طباطبایی و ابن عاشور
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1392
  محمود خسروی   رحمت الله عبد الله زآده

تفسیر قرآن به عنوان یک ضرورت از صدر اسلام آغاز شد و در طول قرون متمادی تداوم یافت و ظهور مفسران مختلف با آراء و عقاید متفاوت موجب تنوع و گستردگی قابل ملاحظه ای در این زمینه گردید. بررسی تطبیقی روش ها و گرایش های تفسیری مفسران برجسته هر عصری می تواند نتایج سودمندی ارائه دهد و الگوهای مناسبی را فرا روی پژوهشگران این عرصه نمایان سازد. علامه طباطبایی مفسر برجسته شیعی مذهب در شرق جهان اسلام و ابن عاشور مفسر نامدار اهل سنت در مغرب جهان اسلام در قرن أخیر به شمار می آیند. هر دو مفسر ارجمند از روش تفسیری جامع استفاده نموده اند که بررسی و تحلیل تطبیقی روش ها و گرایش های تفسیری آنها، نشان دهنده وجود نقاط اشتراک و افتراق فراوانی است. اساس روش تفسیری علامه، در المیزان روش تفسیر قرآن به قرآن است که آن را برگرفته از روش تفسیر پیامبر? و اهل بیت? می داند. وی با استعانت از روایات تفسیری، و تدبّر عمیق و گسترده در آیات إحیاگر تفسیر قرآن به قرآن محسوب می شود. ابن عاشور در التحریر و التنویر ضمن بهره برداری از روش تفسیر قرآن به قرآن، اساس روش تفسیری خود را بر اجتهاد قرار داده و با نگاهی به روایات تفسیری، جلوه های بدیعی از تفسیر اجتهادی با عنایت ویژه به گرایش ادبی برجای نهاده است. باوجود اینکه هر دو مفسر از فقهای عصر خویش بوده اند؛ اما گرایش فقهی احاطه کلّی بر تفسیر آنها نداشته است. هر دو مفسر کوشیده اند تا در عرصه مسائل اجتماعی، دیدگاه اسلام را با توجه به تفسیر آیات مرتبط، نمایان سازند. علامه مباحث فلسفی را به صورت مجزا در المیزان تبیین نموده و ابن عاشور نیز در زمینه تبیین اعجاز ادبی قرآن، تمام تلاش خود را به کار گرفته است. این دو تفسیر ارزشمند به دلیل استقصای موضوعات وگستردگی مطالب، همانند دائره المعارف اسلامی حائز اهمیت و شایسته بررسی در حوزه های مختلف می باشند. کلید واژه ها: تفسیر، روش،گرایش، علامه طباطبایی، ابن عاشور، المیزان، التحریرو التنویر

پرتو نبی (قرآن) در شعر دری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1383
  شوکت علی محمدی   محمود سرمدی

رساله با عنوان «پرتو نبی در شعر دری» در یک پیش گفتار و چهار بخش تنظیم شده است: در پیش گفتار، اهمیت و جایگاه این پژوهش و نیز خطر جدا شدن قرآن پژوهی و هنر شعر دری بررسی شده است. در بخش نخست، تأثیر قرآن در گسترش و غنامندی شعر دری، شیوه و پیشینه پژوهش بیان شده است. در قسمت دیگر این بخش، کلید واژه‏ها و دلیل گزینش آن‏ها توضیح داده شده است. ضمن این که تأثیر قرآن در شعر دری از راه ادبیات تطبیقی بررسی می‏شود؛ اما باید گفت گوهر بنیادین قرآن و رویه اعجاز آن از بام ادبیات تازی و دری فراتر است و در گردونه ادبیات ملکی، سنجش پذیر نیست. بخش دوم در مورد تأثیرگذاری زبان تازی در شعر دری است و به دلیل سایه سنگین عربی اندیشی در سرزمین آریان‏ها، دری زبان‏ها و به ویژه در حوزه‏های علمیه، بایسته است که تعامل زبان تازی و دری روشن شود. در بخش سوم، رابطه شعر و قرآن، شاعر از دیدگاه قرآن و قرآن از نظر شاعران بررسی شده است. قرآن با آن که به شدت شعر بودن خود را رد کرده، اما دارای شاعرانه ترین گفتارها و تعبیرها است. این موضوع از نگاه درون متنی و برون متنی نیز بررسی شده است. بخش چهارم، آینه کوچکی است که بازتاب تجلی آفتاب نبی را در مهتاب شعر دری نشان می‏دهد و این پرتو در دو حوزه درون نمایه و برون نمایه تابیده شده است.

روشهای ایجاد انگیزه از نظر قرآن
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1383
  عبدالرحیم اخلاقی   محمد جواد سعدی

این رساله به دنبال پاسخگویی به این سوال است: قرآن برای رسیدن انسان به کمال مطلوبش چه روشهایی را برای ایجاد انگیزه ارایه نموده است؟ همچنین در مورد تعدد و تنوع نیازها و انگیزه های انسان و رجحان و اولویت بندی آنها نیز بحث شده است. در این رساله مبانی انگیزش یعنی مبدأ، معاد و نبوت مطرح شده و با توجه به این سه اصل ثواب و عقاب و محبت به عنوان اصول انگیزش مطرح گردیده است.این تحقیق با عنوان «روش های ایجاد انگیزه از نظر قرآن» در چهار فصل تنظیم شده استفصل اول به کلیات تحقیق پرداخته است. فصل دوم، مباحث نظری و نظریه های انگیزش را مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم به سوال های فرعی پرداخته و نیازها و انگیزه های مادی و معنوی انسان را ارزیابی و بررسی کرده است. در فصل چهارم به روش های موثر در ایجاد انگیزه و زیرمجموعه های آنان پرداخته شده است. روش های بیرونی عبارت اند از: تشویق، انذار و تبشیر، جاذبه رهبری و الگودهی. در روش های درونی نیز به روش بصیرت بخشی و دادن شناخت به انسان ها و روش استفاده از احساسات و عواطف انسانی پرداخته شده است.

شیوه ها و ابزار تسلط شیطان بر انسان از منظر قرآن و روایات
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1384
  برات علی بشارت   محمد جواد سعدی

این پژوهش که به عنوان شیوه ها و ابزار تسلط شیطان بر انسان از منظر قرآن و روایات تحقیق و تدوین یافته است، و هدف در این پژوهش بازشناسی و آسیب شناسی بهتر راه های نفوذ و سلطه شیطان است، که وی از چه راه های برای نفوذ و سلطه خود و از چه ابزاری برای ضربه زدن بر پیکری انسان بهره می برد، و این رساله متشکل از هشت فصل و یک خاتمه است.

بررسی ساختار هندسی سور مسبحات قرآن کریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده علوم قرآنی تهران 1393
  قاسم جعفری   محمد جواد سعدی

موضوع تناسب و ارتباط میان آیات یک سوره و هم چنین آیات پایانی یک سوره با آیات آغازین سوره ی پسین، از دیر باز تا کنون، محط بحث در بین دانشمندان علوم قرآنی و تفسیر پژوهان بوده و دیدگاه های گوناگونی ابراز شده است. در پژوهش حاضر که به بررسی ساختار هندسی و کشف روح حاکم و ارتباط منطقی آیات و سور مسبحات قرآن کریم می پردازد، با مبنا قرار دادن دیدگاه تناسب در آیات موضوعی یک سوره و وجود حد جامع به عنوان جان و روح سوره، به کشف این ارتباط از بعد مشترکات لفظی و معنوی اهتمام می ورزد. مشترکات لفظی و بلاغی سور یاد شده، بسیارند به گونه ای که به تناسب تعداد آیات این سوره ها با آیات سوره های دیگر، بیشتر بکار رفته است. این چنین تصویر سازی های بلاغی، بی روح و ایستا نبوده بلکه جاندار و پویا هستند و در عین حال هم آهنگ و هم نواخت. مشترکات معنوی یا موضوعات محوری در این سوره ها عبارت است از: رسالت پیامبر اکرم (ص)، جایگاه رفیع قرآن کریم به عنوان معجزه ی الهی، تجلی دو صفت عزیز و حکیم حول واژه ی تسبیح. مشرکات لفظی و معنوی مذکور در به هم پیوستگی، انسجام و نظام بندی آیات این سوره ها در کنار هم و هم چنین خود این سور در کنار یکدیگر، نقش بسزایی دارند تا آنجا که نخستین وظیفه ی مفسر، قبل از ورود به تفسیر آیات، کشف روح حاکم بر سوره است تا در پرتو آن قدرت دستیابی به مقاصد و جزئیات سوره برای وی حاصل شود

نقد و بررسی رابطه اختلاف قرائات با نظریه تحریف قرآن (با تاکید بر دیدگاه بلاشر)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور مرکز - دانشکده الهیات 1393
  محمد مهدی اله وردیها   محمد جواد سعدی

ازهمان آغاز دعوت نبوی، آیات آسمانی قرآن مورد هجوم دشمنان و ناآگاهان، قرار داشته است و می‏گفتندمقصود قرآن چیست؟(ماذاأَرادَاللَّهُ بهذامَثَلاً) (بقره: ۲۶)ویا با دانش ویقین به انکار وحی، می‏پرداختند، (وَ جَحَدُوا بها وَ اسْتَیْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا)(نمل: ۱۴) ویا این که، اصل نزول وحی را نفی می‏کردند و می‏گفتند؛ خداوند چیزی نازل نکرده است (وَمَا أَنْزَلَ الرَّحْمَٰنُ مِنْ شَیْءٍ)(یس: ۱۵) ودر نهایت، دست به تحریف سخن خداوند می‏زدند(یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ)(نساء: ۴۶) ما می‏بینیم، در حوزه وحی قرآنی، اختلاف قرآئت می‏تواند، بستر خوب و دستاویزمناسبی برای مشوّش جلوه دادن نصِّ قرآن باشد، چرا که گاه آن را مساوی با تحریف قرآن دانسته وگاه آن را ناشی از جواز نسخ دانسته ویا دلیل بر نقص وکاستی قرآن ویادستبرد افراد در آن ویا دخالت آنان در متن قرآن تلقّی کرده اند، بلاشر نیز، هم چون دیگر مستشرقان، به این معنا دامن می‏زند، وخود به نوعی، در سردر گمی گرفتار آمده است، وما دراین جا، با دقّت در سخن‏های او، که در کتاب در آستانه قرآن بیان کرده، ریشه‏ها وزمینه‏ها وعوامل این جریان، واختلاف قرآئت‎ها را، مانند اختلاف لهجه‏ها وگویش‏ها وابتدایی بودن خطّ و نوشت افزارها‏ی ساده آن روزگار و... بررسی نموده ودر یک تحلیل منطقی روشن می‏شود، که هیچ کدام از این موارد و زمینه‏ها و علّت‏ها و ویژگی‏های یاد شده، نمی‏توانند، موجبات سستی و کاستی و تحریف در متن قرآن را فراهم نمایند و در نهایت این که براساس دیدگاه شیعه و تواتر قرائت موجود، نزول قرآن تنها، بریک قرائت بوده، واختلاف قرائت هاوادّعای تحریف قرآن بی پایه و اساس است وهیچ گونه خدشه‏ای بر ساحت مقدّس قران وارد نیست و قرآن موجود، مو به مو، همان وحی و کلام خداست، که از جانب خداوند به وسیله جبریل امین، بر حضرت محمد(ص) پیامبر خاتم(ص) فرود آمده است.