شناخت و بررسی مکاتب حدیثی شیعه از جمله مباحث مهم دانش تاریخ حدیث است. در میان این مکاتب حدیثی، بصره مرکز تضارب اندیشه ها و پیدایش نحله های مختلف بوده است. شناخت چگونگی فعالیت راویان شیعی در آن و بررسی ابعاد گوناگون این فعالیتها و نیز شناخت صبغه حدیثی غالب در این منطقه، کمک شایانی در روشن شدن ابعادی از تاریخ حدیث شیعه در این شهر و تاثیر پذیری این مکتب از دیگر مکاتب حدیثی شیعه و اثر گذاری آن بر دیگر حوزه های حدیثی خواهد کرد. شیعیان بصره از همان دوران آغازین بنای بصره در این شهر حضور داشتند، ولی به دلیل گرایش بیشتر مردم بصره به مذهب تسنن که ریشه در عوامل تاریخی مانند جنگ جمل و خونخواهی عثمان داشت تا پایان حکومت اموی بیشتر تحت فشارهای سیاسی و غیره بوده و فعالیت حدیثی مسنجمی نداشتند. در دوره امام صادق (علیه السلام) با انقراض حکومت اموی و با اوج گیری فعالیت مکتب حدیثی کوفه و ازدیاد رفت و آمد راویان کوفی به بصره، در نهایت، مکتب حدیثی بصره، با اثر پذیری از کوفه، شکل می گیرد. به دلیل موقعیت خاص دوره امام صادق (علیه السلام) تعداد راویان بصره در آن دوره، افزایش چشمگیری پیدا می کند. حضور سه تن از اصحاب اجماع (فضیل بن یسار، ابان بن عثمان و حماد بن عیسی) در بصره، توجه خاص به نقل روایات فقهی و تالیفات فقهی از بارز ترین مشخصه های این مکتب در این دوره به شمار می رود. بعد از دوره امام صادق (علیه السلام) با گسترش فعالیت حدیثی راویان شیعه بصره و تعامل روز افزون راویان کوفه و بصره به تدریج فعالیت آنان از حوزه فقهی، وارد حوزه های غیر فقهی می شود. و به تدریج در قرن سوم فعالیت حدیثی آنان در زمینه تاریخ و ادبیات به اوج خود می رسد. اما از قرن چهارم به بعد با ظهور و رشد مکتب ری و بغداد و تمرکز فعالیت شیعیان در آن دو حوزه مکتب حدیثی بصره افول پیدا می کند. بر اساس گزارشهای رجالی، از میان 218 راوی گزارش شده در حوزه بصره، 64 راوی، صاحب تألیف بودند که نگارش های آنان، بیشتر به فقه، تاریخ و ادبیات و کمتر به کلام، علوم قرآن و تفسیر و علوم حدیث مربوط می شود. کوفه به دلیلِ نزدیکی به بصره بیشترین تأثیر را بر مکتب بصره گذاشته است. از سوی دیگر با توجه به اهتمام فراوان شیخ کلینی و شیخ صدوق به نقل روایات راویان بصری و در اختیار داشتن برخی تألیفات آنان به جرأت می توان گفت که در میان حوزه های حدیثی دیگر، حوزه ری بیشترین اثر پذیری را از مکتب حدیثی بصره داشته است. فراوانی روایات فقهی، گرایش خاص به نقل روایات معرفتی، اهتمام به ادبیات و تاریخ نگاری از جمله ویژگی های شاخص این مکتب حدیثی به شمار می رود. این ویژگی های با قوت و ضعف در دوره های مختلف حیات این مکتب دیده می شود.

در مود فهم قرآن، نظرات متعددی ارائه شده است. عده ای را عقیده بر آن است که قرآن، کتابی نامفهوم است. گروهی در صدد بیان معانی باطنی قرآن کریم برآمده و دست به تأویلات مخرب و لجام گسیخته زده اند. هدف در این نوشتار شناخت عوامل و زمینه های پیدایش فهم های متعدد در طول تاریخ و یافتن نقاط ضعف و انحرافی از یک سو و بهره گیری از شیوه های معتبر در دانش فهم قرآن است؛ تا از این طریق به رأی معتدل و میانه ای در زمینه ی فهم قرآن دست یافت.اختلاف در فهم قرآن که پس از رحلت پیامبر(ص) آغاز شد، در عصر تابعان رشد و گسترش بیشتری یافت. بحث های کلامی به علت فتح کشورهای جدید و برخورد مسلمانان با فرقه های مختلف اوج گرفت و در زمان خلفا، فلسفه ی یونانی به عربی منتقل شد. از این جهت در عهد عباسیان بحث های عقلی و فلسفی رشد کرد و در همین زمان هم تصوف، ظاهر شد و بعضی از مردم به ریاضت و مجاهدت با نفس روی آوردند. در این میان، گروه سومی از مردم به حدیث روی آوردند و فهم قرآن را منحصر در معصوم(ع) دانستند. این در حالی است که در عصر ما بر اثر توسعه ی علوم و دانش های تجربی، و برخورد با فرهنگ غرب به تفسیر علمی و هرمنوتیکی روی آوردند.در پی این تغییر و تحولات، هر گروهی با گرایش فکری خاص خود به تفسیر قرآن روی آوردند؛ گروهی با روایات، عده ای با مباحث کلامی، برخی با مباحث عقلی و فلسفی و عده ای دیگر با صوفی گری به تفسیر قرآن پرداختند. از این رو عوامل داخلی و خارجی متعددی دست به دست هم دادند و اختلاف در فهم قرآن پدید آمد.بررسی شیوه های گوناگون، در فهم قرآن نشان می دهد که بسیاری از مطالب آنان خالی از انحرافات و خطاهای فکری نیست، زیرا در میان آنها تحمیل آرا و افکار، یا تفسیر به رأی نیز به چشم می خورد و این خود خطری بزرگ برای دین اسلام و معارف حقیقی قرآن محسوب می گردد. اگر چه پیشرفت و گسترش مباحث علمی و دینی را نمی توان نادیده گرفت. اگر عوامل اختلاف در فهم قرآن به صورت منسجم جمع بندی شود و از زوایای مختلف و بدون یک جانبه نگری، از سر تعمّق به مسائل، نظری افکنده شود، می توان به شیوه ی صحیح فهم قرآن دست یافت. توجه به مباحثی از قبیل تفسیر به رأی، تأویل، معرفت ظاهری، معرفت درونی، باطن و هرمنوتیک نشان می دهد که شیوه ی صحیح در فهم قرآن در گرو خود داری از تحمیل پیش فرض ها و آراء در فهم قرآن، جاری نمودن قرآن در همه ی زمان ها و مکان ها و توجه به شأن و منزلت والای اهل بیت پیامبر(ص) می باشد.

تاریخ کار و تلاش همزاد تاریخ بشری است و انسان از آغاز آفرینش تاکنون همـــواره با شیوه های گوناگون و به مدد ابزارهای قدیم و نوظهور، از جلوه های حیات در این جهان خاکی بهره گرفته است و با کار و فعالیت نیازهای اساسی خود را برطرف می سازد. اهمیت کار و تلاش و نقش بارز آن در بنا نهادن جامعه ای آرمانی، در شمار مسلّمات کتاب و سنّت است. جست و جو در متون اسلامی در این زمینه، نشان می دهد که اسلام در پرداختن به مسائل و مباحث مربوط به کار و فعالیت، از همه مذاهب و مکاتب دیگر پیشی گرفته است. روش دین و رهبران دینی این است که مردم مقصد واقعی کار و تلاش را بیابند تا بدین وسیله به هدف والا نائل گردند، زیرا زندگی سعادتمندانه انسان در سایه کار و تلاش شکل می گیرد و یکی از رموز بقای انسان و جوامع بشری کار و تلاش مداوم و سازنده است و عامل اصلی شکل گیری تمدنها فعالیت دائمی و متعهدانه است، بدین جهت ضرورت دارد که رهنمودها و آموزههای پیشوایان دین در این زمینه تدوین و ارائه گردد. در این پژوهش دیدگاه امام علی علیه السّلام درباره کار و تلاش با عنوان «فرهنگ کار در کلام امام علی علیه السّلام» مورد بحث و بررسی قرار گرفته و اهمیت کار و تلاش از دیدگاه امیر مومنان علی علیه السّلام و آموزه های عملی و نظری آن حضرت در این زمینه تحقیق و بررسی شده است. همچنان بخشی از مباحث اختصاص به شرایط کار و کارگر در کلام امام علی علیه السّلام دارد که تعدادی از شرایط و مقرراتی که نقش اساسی و کارآمد در انجام و پیشرفت کار دارند تبیین گردیده است. در ادامه نمونه هایی از فعالیت ها و مشاغل بنیادی و اساسی که در مکتب الهی دارای ارزش ویژه ای می باشند و در سیره و سخنان پیشوای پرهیزکاران، علی علیه السّلام نیز مورد توجه خاص قرار گرفته و دارای نمود و برجستگی قابل توجه بوده و نقش مهم و سازنده در جوامع بشری و پیشرفت آنها دارند و از مسائل زیربنایی اقتصاد جامعه می باشند، بیان شده است. در نهایت برخی از کارهای ناشایست و حرام مانند: ربا (سود نامشروع)، احتکار، قمار؛ شراب؛ تقلب و فریبکاری، نپرداختن حقوق افراد و... بررسی شده است و با توجه به آثار و نتایج زیانبار و ظالمانه بودن آنها، در کلام امیر مومنان امام علی علیه السّلام از آنها جلوگیری شده است.

یکی از ویژگیهای مهم پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع) عصمت آنان است که در سایه آن کارکرد نبوت و امامت معنا و مفهوم پیدا می کند. اصل مساله عصمت تقریباً مورد اتفاق تمام فرق اسلامی است ولی قلمرو و محدوده آن، از جمله مسائل مورد اختلاف می باشد. یکی از علل مهم این اختلاف، روایات گوناگونی است که در دو دسته اثبات کننده و نفی کننده عصمت قرار می گیرند. کتاب کافی شیخ کلینی ـ که از مهم ترین کتابهای حدیثی شیعه است ـ مشتمل بر روایات متنوعی در باب قلمرو عصمت است. در این نوشتار سعی شده است تا قلمرو عصمت معصومین در کتاب کافی پیگیری و بررسی شود. عصمت پیامبر(ص) در سه عرصه دریافت و ابلاغ وحی، اعمال و سهو و نسیان و عصمت ائمه در دو قلمرو عصمت از گناه و عصمت از سهو و نسیان مورد توجه قرار گرفته است. در هر بخش روایات اثبات کننده و نفی کننده (درصورت موجود بودن) عصمت، همراه با تحلیل و توضیح آنها با استفاده از کلام متکلمان، فیلسوفان، مفسران و محدثان به ویژه شروح کتاب کافی ارائه شده است. بخش عصمت پیامبر(ص) از سهو و نسیان، به علت وجود روایات نسبتاً زیادی که به نوعی عصمت حضرت از سهو و نسیان را زیر سوال می برند، حجم زیادی را به خود اختصاص داده است. که در میان اندیشمندان اسلامی نیز با نام «سهوالنبی» مورد بحث های فراوانی قرار گرفته است. می توان شیخ کلینی را همچون شیخ صدوق جزو قائلین به سهوالنبی به حساب آورد که سهو پیامبر(ص) را در غیر دریافت و ابلاغ وحی می پذیرد و آن را با نبوت در تنافی نمی داند. کلیدواژه ها: عصمت، قلمرو عصمت، پیامبر(ص)، ائمه(ع)، گناه، دریافت و ابلاغ وحی، سهو و نسیان، کتاب کافی

چکیده این پژوهش درباره "بررسی تطبیقی دو دین اسلام و حنیف از منظر آیات و روایات" است. نخست، به این سئوال پرداخته شده است که آیا میان این دو دین با هم ارتباطی دارد؟ برای یافتن پاسخ این سئوال، نخست، دین قوم پیامبر(ص) اعم از قریش و عرب مورد بررسی قرار گرفت. هم چنین دین خود پیامبر قبل از بعثت و نبوت ایشان بررسی شد. اهمیت پرداختن به این مباحث از آن رو است که در میان قبایل عرب قبل از اسلام نشانه ها و بقایایی از دین حنیف حضرت ابراهیم دیده می شد و آن ها قبل از ظهور پیامبر اسلام به برخی از احکام و سنن دین حنیف عمل می نمودند. هم چنین عقاید و سنن این دو دین، مورد مقایسه قرار گرفت. از رهگذر این تحقیق روشن شد که دین اسلام احیاگر عقاید و سنن دین حنیف و پاک کننده آن از هر گونه شرک و بت پرستی و مکمل آن بوده است. در این تحقیق روشن شد که دین اسلام، عبارت از صورت منقح و کامل شده عقاید و سننی را که حضرت ابراهیم آورده بود. واژگان کلیدی: حنیف، سنن، جاهلیت.

مسأله اصلی این پایان نامه عبارت است از معیارشناسی غلو در روایات معصومان(ع) که به بررسی اندیشه های غالیانه از لسان معصومان علیهم السلام می پردازد؛ زیرا آنان میزان سنجش درستی ونادرستی هر اندیشه، باور و رفتاری هستند. این پایان نامه مشتمل بر یک مقدّمه (طرح تحقیق) و سه فصل است. فصل اول، شامل سه بخش است که در آن به مفهوم شناسی غلو در لغت و اصطلاح، پیشینه غلو در ادیان گذشته، اسلام و قرآن و اسباب غلو پرداخته شده است. فصل دوم، با عنوان معیارشناسی غلو در روایات معصومان علیهم السلام به بررسی پدیده غلو در موضوعات الوهیت ائمه، نبوت ائمه، علم غیب مطلق و ذاتی ائمه، تفویض، تشبیه، تناسخ و حلول پرداخته شده است. در این فصل از زبان معصومان(ع) نگاه اسلام و تشیع ناب به این صورت تبیین شده است؛ اگر یک عقیده دینی، دینِ حق برخاسته از کتاب و سنت را نادیده بگیرد و پایه های اعتقادی دین حق را با افراط گرایی و تجاوز از حق و تفسیر به رأی خود فراتر از آن چه که هست، نشان دهد و یا آموزه‏های حق نمای خویش را به نام آن دینِ حق جلوه دهد، با این عبور از حق، خود را گرفتار غلو کرده است. معیار غلو از سوی شیعه اثناعشری با استفاده از بیان رسالت و امامت آن است که فردی الوهیت وصفات خداوند مانند رازقیت وخالقیت را به ائمه(ع) منتسب و یا معتقد به نبوت امامان و یا به علم غیب ذاتی و استقلالی معصومان و یا به تشبیه، تناسخ و حلول روح الهی در آدمی باور داشته باشد، به غلو گراییده است که بر اساس بیانات معصومان(ع) تشیع از آن مبرا می باشد. فصل سوم، با عنوان بازشناسی برداشت های انحرافی غالیان از باورهای شیعی، به پنج عقیده اصیل(وصایت، مهدویت، بداء، رجعت و تأویل قرآن) در میان شیعه پرداخته شده و جنبه غالیانه آن ها مورد بررسی قرار گرفته و اعتقاد ناب اسلامی از غیر اسلامیِ افراط گرایانه با دلایل نقلی تبیین گردیده است. کلیدواژه ها: غلو، الوهیت، تفویض، تشبیه، تناسخ، حلول، وصایت، بداء؛

تاریخ نشان از فهم پذیری متون و کاربرد ابزار و روشهای متفاوت در راستای فهم و تفسیر متون الهی و بشری دارد. تفسیر قرآن نیز با بیان نبوی آغاز شد و در سه سده نخست اسلام، روش غالب آن نقلی یا ماثور بوده است. سیر از نقلی به عقلی در تفسیر، همراه با تغییر رویکرد اجتماعی و فرهنگی، سیر تطور خود را بر اساس مبانی و دلایل متقن طی نمود و با گذشت زمان به ویژه در قرن چهار دهم اجتهاد و بهره وری از عقل در کنار نقل، افزون گشت ـ هرچند در دوره هایی با چالش روبرو گردیدـ و کار کرد های داشته است. این تحقیق به دنبال پاسخ این پرسش است که در چنین فرایندی تفکر اجتهادی چه کارکردهایی داشته است؟ اسلام برخلاف مکتبهای غیر الهی مکتبی است پویا و تامین کننده نیازهای انسان در تمام شئون فردی و اجتماعی. و آنچه به کمال و خاتمیت دین خدشه وارد می سازد، سکوت شارع نسبت به حکم برخی از موضوع های جدید و یا انسداد باب اجتهاد است. ضرورت و اهمیت اجتهاد در تاریخ اسلام گرچه مربوط به زمان غیبت است لیکن در صدر اسلام، دانشمندان با اجتهاد خود کوشیدند تا آیات الهی را تبیین نمایند و مورد تشویق امامان معصوم (ع) نیز قرار می گرفتند. اجتهاد در تفسیر، تلاش برای فهم و تبیین معانی و مقاصد آیات است با اتکای به عقل و توجه به نقل و این حرکتی نو و پویا در تفسیر قرآن است که مفسر را درکشف حقایق آیات و روایات یاری می نماید و آن را از هرگونه آسیبی به ویژه تفسیر به رأی ـ تحمیل پندار و برداشت شخصی بر آیات و روایات ـ محفوظ می دارد. قرن چهاردهم از نظر تاریخ تفسیر، قرنی ممتاز و متمایز است، چرا که احیاگران فکر دینی و مفسران، از پس غفلتی دیرین، قرآن را از طاق نسیان به متن اجتماع آورده و با ذهن و زندگی جدید پیوند داده اند و تحولی شگرف در مسائل سیاسی اجتماعی پدید آوردند. تحول و تطور تفسیر با رویکرد اجتهادی متاثر از عواملی مانند توجه به آزادی اندیشه، نیازهای اجتماعی، پیشرفت علوم در قرون اخیر، تحول در روش تفسیری، بروز ایده های نوین عقلانی، نارسایی تفاسیر نقلی و ... ـ می باشد که کارکردهایی مانند: تبیین اندیشه اجتماعی، احیا و اصلاح معرفت دینی، ایجاد نحله های علمی و تفاسیر جدید، تحول در نظام سیاسی اسلام، تحول در کشفیات علمی قران و برداشت نو از امور اقتصادی را به دنبال داشت.

انسان ها ناگزیر از زندگی اجتماعی و تعامل با یکدیگر هستند و زندگی اجتماعی نیز همواره همراه با تفاوت ها و اختلافاتی است که اگر کنترل نشوند، تکامل بشر را دچار اختلال و یا انحراف می کنند. ادیان الهی، که منطبق بر فطرت انسان می باشند، از این نیاز بشر غفلت نکرده اند و در اسلام نیز، اصل مدارا یک راهکار دینی برای تسهیل روابط اجتماعی است، که از آیات قران مجید و روایات معصومین(ع) می توان اصولی را در مورد آن استخراج کرد که به برخی از آنها اشاره می شود: حق محور بودن مدارا، اصل بودن مدارا در روابط اجتماعی، رعایت حداقل های دینی در هر شرایطی، حق شناس، حق گرا و عاملِ به حق بودن مدارا کننده، توجه به عالم یا جاهل بودن مدارا شونده، و نیز توجه به مومن یا مخالف بودن و توان جسمی و مرتبه ایمانی او. همراه با بحث مدارا دو مفهوم خشونت و تولرانس نیز مطرح می شود، با تکیه بر اصول مدارا می توان مرز مدارا را از خشونت و تولرانس مشخص کرد. از دیدگاه اسلام، مادامی که می توان بدون خشونت و صلابت، عدالت را برقرار کرد، اصل با مدارا و رواداری است؛ در غیر این صورت نوبت به قاطعیت و شدت در برخورد می رسد. آن دسته از احکام اسلام مانند قصاص و جهاد و اعدام مرتد، که ظاهری خشونت آمیز دارند، در واقع آخرین راه برای برقراری عدالت در میان انسان ها هستند. تولرانس نیز اساساً تعهدی نسبت به حقیقت ندارد، در صورتی که مدارا در اسلام ابزاری است برای تعمیق و گسترش حق.

چکیده جعل حدیث، پدیده ای تلخ وشوم است که در تاریخ روی داده و وقوع آن اجمالا مورد اتفاق فریقین است.عالمان شیعه آغاز آن را عصر پیامبر و اغلب اهل سنت، با دلایلی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است، بعد از کشته شدن عثمان می دانند. جعل حدیث انگیزه های گوناگون، شیوه های متعدد و پی آمد های زیانبار و گمراه کننده داشته است و جاعلان، گروه های مختلفی بودند. از جمله، برخی سیاسیون، غالیان، قصه پردازان، طرفداران فرقه ها ونحله ها وزندیقان و اهم حوزه های جعل عبارت بود از حوزه اعتقادات، احکام، اسباب نزول و تایید برخی فرقه ها و افراد. در این میان زنادقه نقش مهمی در جعل حدیث داشتند، آنان به لحاظ نظری در سه اصل اعتقادی مسلمانان یعنی خدا و صفات او، رسالت پیامبران و معاد تردید می افکندند، و به لحاظ عملی از سویی مروج ادیان قدیم ایران بویژه ثنویت، مانوی گری، زرتشتیه و مزدکیه بودند و از سوی دیگر به اباحی گری، خوشگذرانی، توهین به مقدسات، تاویل نصوص وجعل حدیث می پرداختند. عبدالله بن مقفع، ابن ابی العوجا، ابن طالوت، ابوشاکردیصانی، مطیع بن ایاس، سیف بن عمر، از چهره های معروف جاعلان زندیق به شمار می روند. پیشوایان معصوم (علیهم السلام) در مقابله با پدیده جعل و مواجهه با جاعلان به تناسب از شیوه های مختلف استفاده می کردند که اهم آن ها از این قرار است: رد عقاید آنان و بیان عقاید صحیح، روشنگری و اطلاع رسانی در مورد اقدامات جاعلان، افشاگری و معرفی چهره های جاعل، نقد احادیث جعلی آنان، ارائه معیار های کلی برای شناخت احادیث جعلی، پرهیزدادن شیعیان از همنشینی با آنان، اعلام برائت و بیزاری از آنان، لعن و نفرین به آنان، تهدید آنان به عذاب الهی و بالاخره برخورد فیزیکی و یا فرمان به قتل آنها .

این پژوهش در پی این است که ویژگی ها و آموزه های آیین حضرت ابراهیم را مورد بررسی قرار دهد.قرآن کریم برای آیین حضرت ابراهیم ویژگی هایی چون توحیدی بودن، اعتدال گرایی، عقلانیت، برگزیدگی و آسانی و آموزه هایی چون آموزه های اعتقادی، شعائری و اخلاقی را بیان می کند. دین حضرت ابراهیم، دینی توحیدی، به دور از افراط و تفریط و مطابق با فطرت انسان ها است. چنان که احتجاج های آن حضرت بر محور توحید است. خداوند متعال پیوسته پیامبراکرم را به پیروی از این آیین امر می کند، چراکه این آیین از طرف خداوند برگزیده شده است و رویگردانی از آن ناشی از سفاهت است. حضرت ابراهیم قوم خود را با ساده ترین بیان به توحید و معاد توجه داده است. آموزه هایی مانند نماز، زکات، روزه، اعتکاف در این دین مطرح بوده است؛ امّا کیفیت آنها چندان واضح نیست. نماز در این آیین از چنان جایگاهی برخورداراست که، هدف از سکونت فرزندان ابراهیم و تجدید بنای کعبه، برپایی آن عنوان شده است و اهمیّتش تا حدی است که حضرت ابراهیم در مناجات های خود، از خداوند درخواست می کند او و نسلش را از نماز گزاران قرار دهد. یکی دیگر از برجسته ترین آموزه های این آیین، حجّ است، چنانکه آن حضرت مأمور می شود طی یک فراخوان عمومی، مردم را به مناسک حج دعوت کند. سپس از خداوند درخواست می کند کیفیت مناسک را به ایشان نشان دهد. حضرت ابراهیم در دعوت خود همواره به مباحث اخلاقی تأکید کرده است.آموزه های اخلاقی این آیین، شکرگزاری، ذکرخدا،نیکی کردن، دعا،تزکیه نفس، عبرتآموزی، سلام کردن و مهمان نوازی است.

رساله حاضر مشتمل بر پنج فصل می باشد که فصل اول با عنوان کلیات، به منزله مقدمه پژوهش حاضر می باشد، در فصل دوم و سوم، با توجه به این که در عنوان تحقیق، زمینه ها و کارکردهای عاطفی تحکیم خانواده نیز بیان شده بود به دو زمینه نظیر عوامل عاطفی و موانع عاطفی در تحکیم خانواده اشاره شده است. فصل دوم، مباحثی همچون سنخیت در ایمان، تعهّد به میثاق غلیظ، تأمین نیازهای جنسی زوجین، عمل به معروف از ناحیه مرد و قوامیّت وی پرداخته شده و بعد از آن به نقش محوری زن در صالح بودن و قانت بودن و حافظ بودن وی در خانواده اشاره شده است. در فصل سوم اسباب عاطفی گسست خانواده در قرآن تبیین گردیده است و همچنین نشوز و شقاق از مباحثی است که به عنوان مهم ترین عامل شکاف در نهاد خانواده در بخشی از فصل سوم به آن پرداخته شده است که نشوز از جانب مرد یا زن، یا هر دو تحت عنوان «شقاق»، به صورت جداگانه بررسی شده و راه حل های پیشنهادی قرآن برای رفع نشوز و در انتها «اصل حکمیت» به عنوان راه حل برای برطرف شدن شقاقی که در خانواده حاصل شده است به طور کامل تبیین گردیده است. در فصل چهارم بحث اصلی پژوهش، «کارکردهای عاطفی تحکیم خانواده»، عنوان گردیده که شامل سه گفتار است. رعایت اصول اخلاقی در خانواده به عنوان اولین کارکرد عاطفی لحاظ شده که آن اصول مهمی است که در آن عاطفه و اخلاق در هم تنیده شده است. پس از آن حفظ عفاف و حریم خانواده به منزله دومین کارکرد عاطفی خانواده در قرآن که در آن مفاهیمی چون حیا، عفاف و انواع حجاب پوششی، حجاب رفتاری، حجاب گفتاری پرداخته شده است. در بخش آخر، روابط افراد خانواده به ویژه رابطه متقابل فرزندان با پدر و مادر بررسی شده است که در آن مسائلی چون انواع احسان فرزند به والدین و در کنار آن شکرگزاری والدین و اطاعت از آنان به عنوان وظیفه عاطفی فرزندان نسبت به پدر و مادر و در نهایت در ارتباط پدر و مادر با فرزندان مفاهیمی چون تربیت دینی و دعای خیر والدین در حق فرزندان، از جمله مصادیق ظهور عواطف والدین در حق اولادشان ترسیم شده است. کلید واژه ها: خانواده، عاطفه، اخلاق، کارکردهای عاطفی، فرزندان، پدر و مادر، زناشویی.

قرآن کریم تمام آموزه های خود را در قالب معیار های الفاظ بشری و کاملاً قاعده مند و معنا دار، در اختیار بشریت قرار داده است. خداوند در قرآن تمام مفاهیم والای هدایتی را در قالب الفاظ عربی بر پیامبر نازل نمود. این کتاب بوسیله ی اعجاز و اشاره هایی که به صفات خود: دارا بودن محکم و متشابه و تاویل داشتن آیات، کرده، ما را به لایه های معنایی الفاظش آگاه کرده است. از آنجاییکه مخاطبین این کتاب مختلفند و هدفی را که دنبال می کند، دارای مراتب گوناگونی ست، زبان قرآن، زبانی ترکیبی است که شامل زبان عرف عام، عرف خاص، زبان تمثیل، زبان نمادها، می شود. از بیانات مرحوم علامه طباطبایی و مرحوم آیت الله معرفت در این موضوع نیز، پی می بریم که از نظر این بزرگواران زبان قرآن، زبان ترکیبی است. اما با نگرشی نو به این بحث، می توان زبان قرآن را زبانی لایه ای با مخاطبینی خاص دانست که در سه لایه با زبان مخصوصش مطرح گردیده است: ظاهر با زبان عرف عام، باطن با زبان عرف خاص، تاویل بمعنی الاخص با زبان مَن خُوطِبَ به.

با توجه به فرصت مناسب و شرایط اجتماعی و سیاسی پیش آمده در دوران امامین صادقین8، این دو بزرگوار بیش از دیگر پیشوایان معصوم: در تفسیر آیات الهی و تشریح حقایق معنوی قرآن کریم و همچنین پرورش شاگردان، زمینه فعالیت و نشر دانش را داشته اند. و با بررسی تاریخ تفسیر، اهتمام دانشمندان اسلامی به قرآن کریم و خلأهای سیر تدوین تفاسیر روشن می‏شود؛ که در آن عصر مفسران نامی بزرگی در صحنه تفسیر درخشیدند که آثار گران بهای آنان در طول تاریخ برای مفسران به عنوان منابع اصیل تفسیری چه در زمینه نقل و چه در باب اجتهاد شناخته شده است، چنانکه ملاحظه می شود برخی از این تفاسیر در دست است و به چاپ رسیده یا به گونه پراکنده در متون معتبر تفسیری مانند تفسیر تبیان، طبری، طبرسی و ابن کثیر و جز آن، باقی مانده است وتعدادی از آن تفاسیر در طی قرون و سال های متمادی از بین رفته است. و آنچه از این تفاسیر که در دسترس می باشد، نیاز به بازنگری دارد. به عنوان نمونه تفاسیری که منسوب به امام باقر و امام صادق هستند همه ی روایات تفسیری آنها مورد وثوق نیستند. و برای تفسیر و تبیین آیات الهی نیاز به دقت دارند. در این راستا، به بیان مختصری از اوضاع و شرایط آن دوران می پردازیم. و در آخر ضمن بررسی تفسیرهای منسوب به امامین صادقین8، به معرفی مفسران آن عصر به ترتیب زمانی نگاشته ایم.

حسن بن عباس بن حریش یکی از راویانی است که تعدادی از علماء به خاطر وجود او در سلسله سندتعداد ی از روایات،آن روایات را نادیده گرفته اند در حالی که عده دیگری از علماء همان روایات را از روایاتی دانسته اند که دارای مضامین بلند و عالی می باشد و پرداختن به شرح و تفسیر آنان را به اهلش می سپارند چون روایاتی هستند که از فهم مردم عادی به دور است و حسن بن عباس بن حریش را ار زجال موثق و مورد اطمینانی دانسته اند که مورد تایید اهل بیت علیهم السلام بوده است.. این دو دیدگاه را بررسی کرده ایم.درباره جایگاه زمانی شب قدر با این که این شب یک شب مشخص است اختلافهایی وجود دارد که آن را یکی از شبهای 19،21،23 و 27دانسته اند.اقوال گوناگون را بررسی کرده ایم و با ذکر دلیل چنین نتیجه گرفته ایم که شب قدری که مورد نظر اهل بیت علیهم السلام بوده است شب 23 میباشد.

غیب در لغت و اصطلاح به چیزی گفته می شود که از چشم ها پنهان است و کسی جز خدا یا به اذن خدا ، از آن آگاهی ندارد؛و از آن جهت که در تحت حواسّ ظاهری نمی گنجد با شهود متفاوت است. طبق تقسیم بندی آیاتی که در مورد غیب صورت گرفت، علم غیب اصالتا وبالذات برای خداست که با اذن الهی، پیامبران و اولیای خدا از آن بهره مند می گردند؛ بر خلاف غیب مطلق که در همه مقاطع وجودی و برای همگان پوشیده است، غیب نسبی ازدیگر اقسام غیب است که در برخی از مقاطع وجودی، بر بعضی از افراد پوشیده نیست. هم چنین وحی ، ملائکه ، قیامت ، ملکوت ، اسماء الهی و رجعت ، علاوه بر این که از هم سان های غیب به شمار می روند از جمله مصادیق آن نیز هستند. ملائکه محافظان غیب اند که از طریق آن ها ، وحی به پیامبران می رسد. قیامت یکی دیگر از مصادیق غیب است که انسان را وا می دارد تا از جهان محسوسات فراتر رفته، به ساحل همیشگی حقیقت برسد.البته پرداختن به شبهاتی که در این بحث جلوه گر می شود ضرورت دارد؛ که به آن ها نیز پاسخ داده شده است.

مراحل فهم حدیث از دیدگاه وی عبارت است از فهم متن حدیث و فهم مقصود اصلی آن که مفهوم مقصود به قراین لفظی و غیرلفظی تقسیم می شود. ابوریه به نقد سندی حدیث اهتمام نداشته است و رویکردی ویژه به نقد محتوایی داشته است. وی به نقل به معنا، ضررها و آسیبهای آن پرداخته است. مبانی نقد متن از دیدگاه وی عبارت است از: مخالفت با قرآن، مخالفت با سنت مقطوعه، اختلاف در متن روایات، مخالفت با عقل، مخالفت با سنن الهی و... است. عبدالرحمن معلمی در کتاب خود، کاملترین اثر را در نقد اندیشه های ابوریه ارائه داده است. معلمی نقد قابل توجهی به مبانی روش فهم حدیث ابوریه ندارد، امّا دیدگاه های وی را در مورد مبانی نقد حدیث به نقد کشیده است. بیشترین نقد معلمی در مورد معیارهای قرآن، سنت قطعی و عقل است.

عنوان این پایان نامه، نقد و بررسی روایات فضایل خلفای سه گانه در صحیح مسلم (باب فضایل) با تأکید بر دیدگاه علامه عسکری( ره) است که شامل پنج فصل می باشد. فصل اول، شامل دو بخش است که بخش اول کلیات تحقیق و بخش دوم آن به ادبیات تحقیق اختصاص داده شده است که به مهمترین واژگان کلیدی در متن می پردازد. فصل دوم، با عنوان علل و انگیزه های جعل فضایل که به بررسی انگیزه های مختلف در جعل فضایل از صدر اسلام تاکنون پرداخته شده است که می توان به مهمترین انگیزه ها از جمله: انگیزه سیاسی، انگیزه فرهنگی، انگیزه مالی و دنیوی و انگیزه خیرخواهانه اشاره کرد. فصل سوم، با عنوان نقد و بررسی روایات فضایل ابوبکر که به بررسی سندی و دلالی تمام روایات پرداخته شده است. فصل چهارم، با عنوان نقد و بررسی روایات فضایل عمر بن خطاب که به جرح و تعدیل راویان حدیث و بررسی محتوایی حدیث پرداخته شده است. فصل پنجم، با عنوان نقد و بررسی روایات فضایل عثمان که به بررسی سندی و دلالی روایات پرداخته شده است. با توجه به اهمیت کتاب «صحیح مسلم» که بعد از قرآن، برای اهل سنت یکی از کتب معتبر می باشد، در این پژوهش سعی شده است با روش توصیفی- تحلیلی، احادیث روایات فضایل خلفای سه گانه در بوته ی نقد و واکاوی قرار گیرد، که مسلم در مدح و ستایش خلفای سه گانه: ابوبکر، عمر بن خطاب و عثمان گردآورده است. بررسی این احادیث دیدگاهی نسبتاً جامع نسبت به صحت و سقم و کیفیت احادیث «صحیح مسلم» به دست خواهد داد. با پژوهش صورت گرفته تمامی سلسله اسنادی که مسلم، حدیث را بدان طرق نقل کرده از لحاظ علم رجال و بررسی دلالی روایات از جهت علم فقه الحدیث به صورت مفصل بحث شده است.

دراین پژوهش به تطبیق شاخص های اخلاق سیاسی دانشجو دربیانات امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری با آیات قرآن کریم وروایات حضرات معصومین علیهم السلام پرداخته شده است. به طورکلی اخلاق به زیرمجموعه های فردی، اجتماعی و سیاسی تقسیم می گرددکه محقق دراین پژوهش سعی نموده تا شاخص های اخلاق سیاسی دانشجو رابیان کرده وسپس آنها رابا آیات نورانی وهدایت بخش قرآن کریم وروایات حضرات معصومین علیهم السلام تطبیق نماید. این تطبیق درجهت بیان این مطلب است که یک دانشجو ازنگاه امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری درحقیقت کسی است که متخلق به اخلاق سیاسی نهادینه شده درفرهنگ اسلامی است واین شاخص های اخلاق سیاسی همان اصول اسلامی هستند که ازلابه لای آیات قرآن کریم وروایات حضرات معصومین علیهم السلام برگرفته شده اند. دراین پژوهش علاوه بربیان کلیات تحقیق، هشت شاخصه سیاسی از قبیل : 1 - آزادی و آزادگی2- عزت 3 - عدالت خواهی ( مهمترین شاخصه جنبش دانشجویی ) 4- حفظ وحدت 5- دشمن شناسی و دوست شناسی ( تولی وتبری ) 6- صبرواستقامت 7- بصیرت وآگاهی سیاسی 8- نظارت وخیرخواهی که شامل فضایل اخلاق سیاسی دانشجو هستند و چهار شاخصه اخلاق سیاسی دیگر از قبیل : 1 - نفاق 2 - خیانت 3 - جاه طلبی 4- بد اخلاقی سیاسی (تهمت، تخریب، تجسس، غیبت ) که شامل رذایل اخلاق سیاسی دانشجو می باشند مد نظر امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری بیان شده است، البته این بدان معنا نیست که تمام اصول وشاخص های اخلاق سیاسی دانشجو دردیدگاه امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری منحصر به همین موارد است لکن این ها گزیده ومختصری از آن اصول وشاخصه هااست که با توجه به اهمیت آنها انتخاب شده ودراین نوشتار مورد بررسی قرار گرفته اند. پژوهنده درجمع آوری این پژوهش علاوه برمتن سخنرانی های امام خمینی (ره) وبیانات مقام معظم رهبری ازسال 1366 تابه حال وهمچنین آیات نورانی قرآن کریم ومنابع تفسیری و حدیثی، ازمنابع اخلاقی نیز جهت توضیح وتبیین شاخصه ها بهره برده است.

در این رساله، قرائت های مختلف تفسیرپژوهان از تفسیر تطبیقی نقد و تحلیل میشوند. این نقد از لحاظ چیستی، مبانی و روش تفسیر تطبیقی است. ضرورت این تحلیل و نقد در شناخت بنیانهای معرفتی و ارکان هرمونتیکی تفسیر تطبیقی است؛ زیرا مطالعات تبیقی همانطور که در حوزه های مختلف گسترش یافته است، در تفسیر هم مورد اقبلا واقع شده است و این مطالعات بدون برخورداری از پشتوانه های معرفتی و روش شناختی مفید و مثمر ثمر نخواهد بود.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

در میان ادیان مختلف جهان، اعم از الهی و غیر الهی هیچ آیین و جریانی را نمی‏توان یافت که به اندازه مکتب مترقی اسلام بر به کارگیری عقل و راه‏های آن، تأکید و ترغیب کرده باشد. ترغیب به عقلانیت و راهروی راه عقل، از ظاهر و باطن دین متعالی اسلام مشهود است به نحوی که تأکید بر بکارگیری راه عقل از لابه لای آیات قرآنی و روایات پیشوایان دین کاملاً هویدا است به شکلی که کم‏ترین کوتاهی در این باره صورت نگرفته است. بسی واضح است که هنگام مراجعه به آیات وحی و احادیث پیشوایان دین، جامع‏ترین و بنیادی‏ترین شکل ترغیب و تأکید بر استفاده از راه عقل را می‏یابیم به گونه‏ای که در آموزه‏های قرآنی، ارتباط با عقل و پذیرش‏های عقلانی، معیار مهم برای سنجش هر کاری به حساب می‏آید. با نگاهی گذرا در آیات کریمه ی قرآن می بینیم در آیات متعددی از قرآن کریم به طور مستقیم و غیر مستقیم توصیه به تفکر، تعقل،... شده است. این آیات اعم است از آیاتی که از ماده ی عقل، فکر، نظر، بصر،... استفاده کرده و آیاتی که به طرق مختلف دیگر، توجه به نگرش عقلانی را مورد تاکید قرار داده است، بطور مثال در برخی از آیات احتجاج های ابراهیم(علیه السلام) را مطرح می کند و در پایان از آن نتیجه می گیرد، در برخی آیات دیگر انتخاب قول احسن را پس از شنیدن سخنان مختلف ارج می نهد و در برخی دیگر از آیات، افرادی را که از فکر و عقل بهره می گیرند با تاکید مورد ستایش قرار می دهد. این در حالی است که در آیات بسیاری کسانی را که از فکر و اندیشه بهره نمی گیرند مورد نکوهش قرار داده است. نکته‏ای که در این جا قابل توجه است و در بخشی از این تحقیق به آن می‏پردازیم، این است که این راه مورد تأکید، کدام راه است و منزلت و جایگاه این راه تا چه حدّ است. پر واضح است که سنجش عقل و تعیین استدلالی منزلت و جایگاه عقل در نظام معرفت دینی، پیش از هر چیز نیازمند تبیین و توضیح کافی این واژه است. پس باید روشن شود مراد از عقل و عقلانیت چیست و عقل مورد نظر قرآن کدام است به این معنی که این همه ترغیب و تأکید قرآن به عقلانیت و نگرش عقلانی چه مسیری را دنبال می‏کند و اساسا دنبال چه مفهومی از عقل است. به تعبیر دیگر عقلانیت قرآنی چه ویژگی‏هایی دارد و با چه معیارهایی قابل سنجش و گزینش است تا بتوانیم به راحتی به آن دست یابیم. این تحقیق در فصل‏های چهارگانه عهده‏دار پردازش و بررسی این سوال و سوالات از این گونه است. لازم به ذکر است که بیان کنیم روش ما در این پژوهش، تحقیق کتابخانه ای است که با روش توصیفی تحلیلی همراه است و امیدواریم با لطف و مدد الهی از عهده آن برآییم.

بی تردید، حدیث، مهم ترین منبع برای استنباط احکام شرعی پس از قرآن کریم است. با این حال، پاره ای از روایات اهل بیت ـ به دلایلی ـ با یکدیگر ناهمگون بوده و تنافی شدیدی میان آنها حکمفرماست. چگونگی برخورد با این گونه روایات در «اخبار علاجیه» بیان شده است. رساله حاضر، عهده دار تحقیق پیرامون این اخبار می باشد. گفتنی است که اخبار علاج نیز به نوبه خود، دچار ناسازگاری درونی بوده و با یکدیگر اختلاف دارند. زیرا راه حلّ های مندرج در آن عبارتند از: تخییر، به معنای جواز عمل به هر یک از دو متعارض؛ توقّف، به معنای جایز نبودن عمل به هیچ یک از دو متعارض؛ ترجیح، به معنای وجوب عمل به خبر راجح. اخبار ترجیح نیز در تعیین مرجّح، و ترتیب میان مرجّحات، مختلف اند. از اینرو، فقه الحدیث، جمع دلالی و رفع اختلافِ این اخبار، از اهداف اصلی تدوین رساله بشمار می آید.در این راستا، نخست، اخبار تخییر مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته اند و پس از احراز تمامیت آن، ناتمامی اخبار توقف در معارضه با آن، به اثبات رسیده است. در نهایت، به بررسی اخبار ترجیح پرداخته و از مرجّحات مطرح در آن، به گونه های مناسب، پاسخ داده شده است.از نگاه نگارنده، بیشتر اخبار ترجیح، در صدد تمییز میان حجّت و غیر حجّت بوده و ارتباطی به مبحث تعارض میان روایاتِ واجد شرایط ندارند؛ برخی اخبار نیز مانند روایاتِ ترجیح به تاخیر در صدور، به عصر حضور ائمه، و برخی دیگر چون مقبوله عمر بن حنظله به مقام قضا اختصاص دارند.

در این رساله که با عنوان نقد و بررسی احادیث تفسیری امام صادق (ع)در جزء سوم قرآن به تصویب رسیده، روایات تفسیری امام صادق (ع) از تفاسیر روایی شیعه، جمع آوری، تنظیم و ماخذیابی شده است و روایاتی که در کتب تفسیری به طور مرسل نقل گردیده، با مراجعه به مصادر و منابع احادیث تفسیری، مسندسازی شده است همچنین بررسی و نقد سندی و دلالی روایات در ذیل آیات انجام گرفته است و در پایان شرح حال هر یک از راویان به اختصار در فصل جداگانه ای آمده است .

حقوق زنان و نقش و شخصیت اجتماعی آنان که از جمله مسایل مطرح قرن اخیر می باشد، قرنها قبل مورد توجه و تاکید ادیان الهی بوده است که بررسی کتب مقدس این ادیان، برای اثبات مدعا کافی است در همین راستا در این پایان نامه به بررسی مسائلی چون آفرینش زن و شخصیت اجتماعی و تکالیف او، اختیارات او در ازدواج و طلاق و نقش او در محیط خانواده و جامعه، در قرآن و عهدین پرداخته شده و نتایج زیر بدست آمده است . زن در عهدین با توجه به آفرینش طفیلی او، دارای شخصیت مستقلی نیست و در مرتبه ای پایین تر از مرد قرار دارد و تقریبا"از تمامی حقوق و مزایای اجتماعی محروم بوده و هر گونه قدرت انتخاب و آزادی عملی از او گرفته شده است و اما در قرآن کریم، زن آفریده ای مستقل، انتخاب گری آزاد و تصمیم گیرنده ای مختار و با کرامت است که بر خلاف برخی توهمات از تمامی مزایای حقوقی و اجتماعی برخوردار است .

پایان نامه حاضر با عنوان "نقد و بررسی آراء تفسیری و علوم قرآنی صاحب تفسیر نفحات الرحمان" در پنج فصل تنظیم شده است ، در فصل اول به شرح حال مولف و معرفی تفسیر نفحات پرداخته شده، در بخش دوم منابع تفسیر در دو بخش به بحث گذارده شده، در بخش اول از هفت منبع تفسیر قرآن کریم (قرآن کریم، سنت پیامبر (ع) و روایات معصومین (ع)، منقولات صحابه و تابعین، اهل کتاب ، ادبیات عرب جاهلی) یاد شده، و جایگاه این منابع در تفسیر نفحات مورد بررسی قرار گرفته است . در فصل دوم از منابع مورد مراجعه مولف در تدوین تفسیرش یاد شده است ، در فصل سوم مقدمه تفسیر نفحات که مشتمل بر چهل مبحث علوم قرآنی است گزارش و بررسی شده و برخی مورد نقد قرار گرفته است در فصل چهارم از مبانی مولف در تفسیر سخن به میان آمده و به شش مبنا اشاره شده است قابل فهم بودن زبان قرآن، عدم تحریف قرآن، جمع قرآن در زمان پیامبر (ع) و به امر خداوند، واحد بودن قرائت قرآن، عالم بودن راسخان در علم به تاویل قرآن مصادیق راسخان در علم، و در فصل پنجم به بررسی شیوه تفسیری مولف پرداخته شده که مهمترین مباحث این فصل عبارتند از: تناسب آیات و سور، توجه به روایات ، اسباب نزول، طرح بحثهای اعتقادی، اخلاقی، عملی (فقه)، جایگاه اسرائیلیات در تفسیر و...

این رساله با عنوان "عفت کلام در قرآن" در جستجوی پاسخ به پرسشها، و ابهاماتی است که در ذهن نگارنده و برخی دانشجویان وجود داشته است ، و به نظر می رسد پژوهش نوینی در زمینه آشنایی با کیفیت سخن گفتن و یا بعبارت دیگر آشنایی با فوائد و آفات بیان و زبان از دیدگاه قرآن می باشد. این پایان نامه شامل یک مقدمه کوتاه، سه فصل، یک پیوست و چکیده می باشد، در مقدمه اشاره به اهداف و روشها و پیشینه موضوع و معرفی فصلها شده است . در فصل اول ضمن بررسی واژه عفت (لغوی و اصطلاحی) و تعریف "عفت کلام" با استناد به آیات و روایات ، بخشی نیز درباره کلام و بیان تحت عنوان "نقش کلیدی زبان در فرهنگ قرآن و احادیث " اختصاص یافته است . فصل دوم درباره "ادب الهی در تبیین معارف قرآنی" می باشد و دارای چهار بخش است که بخش اول آن شامل مفاهیم و تعاریف درباره ادب ، ادب الهی، معارف و مفهوم ادب الهی در تبیین معارف می باشد و با توجه به مفهوم گسترده ای که از معارف (شامل اصول عقاید، اخلاق و احکام) فهمیده می شود سه بخش دیگر به ترتیب بعنوان ادب در تبیین اصول عقاید (توحید، نبوت و معاد) و ادب الهی در تبیین اخلاق و ادب الهی در تبیین احکام تنظیم شده است و همچنین به هر آیه ای که مورد سوال و یا مبهم بود به پاسخگویی و روشنگری آن پرداختیم. فصل سوم درباره "نقش قرآن در اعتدال بخشیدن کلام و بیان" است که در آن به مباحثی درباره پیشگامی قرآن در اعتدال و اصلاح گفتار، شناساندن آفات زبان و سخن، اصلاح تعبیرات ، شناسایی درد و ضعف جامعه و طرح گفتار درمانی، آموزش شیوه صحیح سخن گفتن و ارائه الگو پرداختیم. در پیوست به معرفی برخی کتب اخلاق و حدیث که در زمینه آفات زبان و بیان است پرداختیم.

پژوهش حاضر در یک مقدمه و دو بخش ارائه می شود که در بخش اول به مباحث کلی پیرامون هدایت از قبیل معنی هدایت و ضلالت ، اهمیت و جایگاه هدایت ، ارکان و عناصر هدایت ، قلمرو هدایت ، اقسام و مراحل هدایت ، دیدگاه قرآن در رابطه هدایت و نفی جبر و اکراه در هدایت مطرح شده و در بخش دوم به شیوه های هدایتی گفتاری و عملی قرآن کریم اشاره شده است .

در این تحقیق روایات تفسیری این امام همام در جز پنجم قرآن ، مورد بررسی قرار می گیرد.

در این پژوهش ، وعده و وعید الهی در قرآن مورد بررسی قرار گرفته و در شش فصل سامان یافته است . 1 -در فصل اول ، معنای لغوی و اصطلاحی وعده و عید و لغات مترادف آن بیان گردیده است . 2 - درفصل دوم ، اقسام وعده و عید و وعیدهای الهی که عبارتند از وعده به پیامبران ، وعده راجع به قیامت ، و وعده و وعید های دنیوی و وعده و وعیدهای مشروط مورد بررسی قرار گرفته است . 3 - در فصل سوم ، به بحث کلامی وعده و وعید الهی پرداخته شده است و علل تخلف ناپذیری و عده های الهی ، فلسفه و حکمت وعده های الهی ، رابطه وعده و وعید با اعجاز و تفاوت وعده خدا با انسان و شیطان نقل گردیده است . 4 - در فصل چهارم ، ویژگیهای وعده و وعیدهای مکی و مدنی و مخاطبان وعده و وعید الهی بیان شده است . 5 - در فصل پنجم ، وعده و وعید های الهی تحقق یافته و نیافته و زمینه تحقق وعده های الهی ذکر شده است . 6 - در فصل ششم ، به بیان جنبه های تربیتی وعده و وعید های الهی پرداخته شده و آثار و نتایج تربیتی وعده و و عید الهی بیان شده است .

در میان عالمان بزرگواری که عمر با برکت خود را صرف هدف متعالی کرده اند ، می توان از عالم عظیم الشان مرحوم محمدباقر مجلسی یاد کرد که کتاب یک صد و ده جلدی بحارالانوار او در میان ده ها کتاب و رساله علمی ایشان در موضوعات متنوع اسلامی ، بیش از همه می درخشد. از آن رو که این کتاب ، جامع اخبار و آثار محسوب می شود، رساله حاضر نیز براساس روایات آن جمع آوری شده است، هر چند محدودیت این رساله اجازه نگاه جامع و گسترده به همه این کتاب شریف را فراهم نیاورده و تنها ده جلد اول آن را حوزه بررسی قرار داده است. آن چه مدنظر این رساله است، نمونه هایی از پیوند وثیق کلمات و بیانات شریف حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) با آیات نورانی قرآن کریم است

تربیت کودک از دیدگاه قرآن و سنت و روانشناسی موضوعی است که مورد تحقیق قرار گرفته است و سعی شده که تا حد امکان ابعاد مختلف تربیت کودک به صورت سنجش و مقایسه از دیدگاه روانشناسی و اسلامی مورد پژوهش قرار گیرد.

رساله حاضر ، پژوهشی در مورد صدقه می باشد و از منظر قرآنی ، به بحث در باره آن پرداخته است، گرچه به تناسب ، نقش صدقه در لغت ، فقه و روایات نیز مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین صدقه مرادف، با انفاق فی سبیل الله و به قصد قربت و رضای خدا دانسته شده است، که به دو معنای اصلی و گسترده استعمال گردیده است، معنای اصلی بخشش مالی به قصد قربت ، و معنای گسترده ، احسان و معروف می باشد.

این پایان نامه ، تحت عنوان شخصیت حضرت ابراهیم (ع) در قرآن و عهدین برآنست که مقایسه ای تطبیقی بین قرآن و عهدین، صورت دهد. لذا نگارنده ، شخصیت حضرت ابراهیم (ع) را در قالب یک مقدمه و چهارده فصل ، به ترتیب : نام ابراهیم (ع) ، اوصاف حضرت ابراهیم (ع) ، تبار، زمان ولادت و زادگاه ، آیین و شریعت حضرت ابراهیم (ع)، چگونگی ولادت حضرت اسماعیل (ع)، ذبیح الله اسماعیل یا اسحاق؟ ، چگونگی قربانی فرزند، احتجاجات و مناظرات حضرت ابراهیم (ع)، احیای مردگان ، هجرت ، بنیان گذاری کعبه و مقام امامت حضرت ابراهیم(ع) ، مورد بررسی و تحلیل قرار داده است .

این مجموعه در برگیرنده اعلام ((اشخاص، قبائل، اماکن)) کتاب گرانبهای نهج البلاغه می باشد که با استفاده از شروح مختلف نهج البلاغه و کتب دیگری مثل دائره المعارفها و تراجم و کتب رجالی، شرح حال اشخاص و قبائل و اماکن مختصرا بیان و آدرس خطب و یا نامه و حکمتی که درباره آنها مطرح شده است در ابتدای بحث ذکر گردیده تا افراد با مراجعه به آن خطب و رسائل و حکم بتوانند با نحوه و چگونگی ارتباط آن اعلام با حضرت علی(ع) آشنا شده و از سخنانی که درباره آنها ایراد فرموده اند، مطلع شوند بنابراین سعی شده است که به طور خلاصه بیوگرافی هریک از اعلام مطرح شود. لذا این نوشتار شامل شش فصل می شود که در فصل اول شامل چهار بخش به ترتیب بخش اول: اصحاب و یاران امام علی(ع) بخش دوم: فرماندهان و کارگزاران امام علی (ع) فصل سوم: دشمنان و مخالفان امام علی (ع) و فصل چهارم: سایر افرادی که به نحوی نام آنها در نهج البلاغه آمده است، می باشد که خود شامل چندین گفتار می شود.فصل دوم این رساله درباره قبائل و اقوامی که نام آنها در نهج البلاغه ذکر شده است، صحبت می کند، فصل سوم دربرگیرنده اماکن و جاهایی است که در نهج البلاغه ازآنها نام برده شده است. فصل چهارم از اختلاف نسخ نهج البلاغه و فصل پنجم درباره کتابنامه های نهج البلاغه صحبت می کند و در فصل ششم فهرست موضوعی این مجموعه آورده شده است. امید آن داریم که این مختصر مقال مقبول درگاه ذات احدیت قرار گرفته و برای همگان مفید و سودمند باشد.

پژوهش حاضر درصدد پاسخ به سوالات زیر است: 1- آثار فردی و اجتماعی کار چیست؟ 1- کار به غیر از تامین معاش چه آثار و برکاتی برای شخص کارگر و جامعه در بردارد؟ 3-اخلاق کاری چیست؟ چگونگی انجام کار ، احکام اخلاقی و ارزشی آن ، بایدها و نبایدهای کار چیست؟ . چون هدف اصلی دین اسلام هدایت انسانها به صلاح و فلاح آنان در دنیا و آخرت است و کار و مسائل مربوط به آن نقش مهمی در رستگاری انسان دارد، لذا قرآن و سفیران این مکتب توجه خاصی به تبیین خطوط این مساله داشته اند.

وحدت موضوعی سوره ها از موضوعات بدیع علوم قرآنی است که در حوزه اسلوب قرآن توجه محققان را به خود معطوف ساخته است. مفهوم این نظریه آن است که پیوندی منطقی و مفهومی ، میان تمامی آیات هر یک از سوره های قرآن الزامی است ، هر یک از سوره ها براساس تبیین موضوعی خاص و غرضی واحد سامان یافته اند و به رغم گسستگی های ظاهری ، انسجام و پیوندی عمیق میان آیات نهفته است تا آنجا که فهم صحیح قرآن در گرو دستیابی به موضوع اصلی سوره هاست. این پژوهش تئوری یاد شده را نقد و بررسی می کند.در حوزه اسلوب قرآن پنج رای متمایز از سوی قرآن پژوهان مطرح شده است. این آرا عبارتند از: 1-وحدت و انسجام موضوعی تنها بر مجموعه ای از آیات حاکم است که در یک مرحله نازل شده اند. 2- اقتضای اعجاز قرآن از هم گسیختگی آیات آن است. 3-زبان قرآن گفتاری است نه نوشتاری . پی جویی اتساق و اتصال موضوعی در کلام ، تنها در زبان نوشتاری امری صحیح و مطلوب است. اما در زبان گفتاری پیوند کلام در گروی آگاهی به قراین حال و مقام است. 5-سوره های قرآن مشتمل بر موضوعات متنوعی است ، تنوعی که در اسلوب قرآن به وضوح خودنمایی می کند. در این تحقیق سومین رای از آرای یاد شده نقد و بررسی می شود و ضعف و کاستی دلایل آن به تفصیل بیان خواهد شد.