در این پایان نامه تلاش شده است تا به جلوه های متفاوت انعکاس این دو رود در شعر و نثر فارسی پرداخته شود و تصویر ها داستان های مربوط به این رود که در شعر و نثر فارسی استفاده شده اند پرداخته شده است

واصف باختری یکی از چهره های برجسته ادبیات معاصر افغانستان است کهئ نقش مهمی در شکل گیری شعر نو افغانستان داشته و رویکردش به شعر نو آگاهانه و بنابر ضرورت بوده است. رساله حاضر ÷س از شرح مختصری درباره زندگی و آثار باختری،اشعار وی رااز نگاه ساختاری در سه سطح جداگانه:موسیقایی، ادبی-بلاغی و محتوایی بررسی کرده است. بنابر این پزوهش، می توان گفت باختری برای فرم و زبان شعر اهمیّت ویزه ای قائل است و کارکرد عناصر شعری وی بسیار بالاست، همچنین اشعارش به لحاظ ساختاری در سه حوزه موسیقایی، ادبی-بلاغی و محتوایی در سطح برجسته ای قرار دارد.

نهایه المسوول فی روایه الرسول، ترجمه فارسی کتابی است به نام مولدالنبی یا مولودالنبی به زبان عربی از سعیدالدین محمّدبن کازرونی که توسط عبدالسلام بن حسین ابرقوهی ترجمه و انشاء شده است. این اثر یکی از مهمترین و قدیمی ترین سیره‎های پیامبر اکرم (ص) است که بعد از دو کتاب شرف النّبی و سیره ابن هشام سومین سیره نبوی به زبان فارسی و دارای اهمیّت زیادی می باشد. همان طور که از نام آن بر می‎آید مربوط به زندگی و معجزات پیامبر و چگونگی گسترش دین مبین اسلام و جنگ های آن حضرت است. اهمیّت این کتاب در این است که متنی فارسی متعلّق به قرن هشتم هجری است. جلد نخست آن پیش از این با استفاده از نسخه محفوظ در کتابخانه آستان قدس رضوی، توسط آقای دکتر محمّدجعفر یاحقّی تصحیح و در سال 1366 چاپ شده است. در این پژوهش ابتدا تصحیح جلد دوم آن با استفاده از سه نسخه آستان قدس، شهید علی‎پاشا و ایاصوفیا به شیوه جلد نخست انجام شده و سپس تعلیقاتی برای اعلام تاریخی و جغرافیایی آن فراهم آمده است، همچنین در ترجمه ابیات عربی متن از نسخه دیگری از این ترجمه با نام سیره عفیفی که اشعار عربی را به شعر فارسی ترجمه کرده، استفاده شده است. در مقدمه به معرفی بیشتر نسخه ها و معرفی جنبه‎های ادبی و توضیحات لازم در مورد کتاب پرداخته‎ایم. در پایان، هم فهرست های چندگانه‎ای برای کتاب تهیه شده است(اعلام، اشخاص و قبایل، مکانها، لغات و ترکیبات، بتها، پیامبران و...).

حاشیه نگاری و یادداشت نویسی بر آثار برجست? پیشینیان قدمتی دیرینه داشته و همواره مورد توجه بزرگان و دانشمندان بوده است. این گونه حواشی و یادداشت ها که در بر دارند? مطالب ارزنده و مفیدی بوده گاه به صورت اثری مستقل درمی آمده است. سید محمود فرخ خراسانی به عنوان شاعر، ادیب و محقق حوز? زبان و ادبیات فارسی در دوران معاصر به پیروی از همین سنت دیرینه به حاشیه نگاری و یادداشت نویسی بر تعدادی از آثار و کتب پیشینیان و معاصرین خود پرداخته است. از آنجایی که این حواشی دارای فواید ارزند? ادبی، تاریخی و... هستند جمع آوری و تدوین آنها ضروری می نمود. تلاش این پایان نامه بر این بوده است تا به جمع آوری، تنظیم و نقد و بررسی یادداشت ها و حواشی محمود فرخ بر کتاب های کتابخان? وی که اینک در کتابخان? دانشکد? ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی نگهداری می شود بپردازد تا از این رهگذر بتواند علاوه بر نشان دادن چهر? محققان? محمود فرخ، فواید و ویژگی های برجسته و خاص این حواشی را نیز مورد تاکید و تجزیه و تحلیل قرار دهد.

اهمیّت احیا و نشر میراث مکتوب فرهنگ و تمدّن اسلامی بر همگان آشکار است، و یکی از ضروری ترین حوزه های کار و تحقیق دانشجویان زبان و ادب فارسی همین تصحیح و احیای نسخ خطّی این مرز و بوم است. رساله ی « زبده البیان فی علم الابدان » که ابوبکر عبدالله بن احمد بن محمّد اسفرزی آن را به سال 806 هـ . ق در موضوع طبّ سنتی تألیف کرده، یکی از همین آثار ارزشمند و گمنام است. اکنون به مدد الهی کار تصحیح این رساله ی نفیس و منحصر به فرد ـ به عنوان پایان نامه ی تحصیلی دوره ی کارشناسی ارشد ـ به پایان رسیده است. در این پایان نامه، علاوه بر تصحیح و ارائه ی متنی منقّح از رساله ی زبده البیان، و نوشتن تعلیقات، مقدمّه ای نیز در خصوص معرّفی نسخه، پیشینه ی تاریخ پزشکی ایران، تطوّر و تکامل متون طبّی فارسی و زبده نویسی در طب نگاشته شده، و در پایان فرهنگ مفردات طبّی این رساله و فهرست های لازم تهیّه شده است.

تفسیر روض الجِنان و روح الجَنان اثر گران سنگ دانشمند و عالم قرن ششم هجری، ابوالفتوح رازی، است؛ قرنی که دوره ی پختگی و کمال نثر فارسی نام گرفته است. به طور قطع، تألیف این اثر در ایران موجب شده است که متـأثر از فضای فکری، فرهنگی و زبانی ایران آن روزگار باشد. یافتن رگه هایی از تاریخ، فرهنگ و زبان قوم ایرانی در تفسیر ابوالفتوح رازی موضوع اصلی این پایان نامه است. دراین تحقیق، عناصر نشان دهنده ی فرهنگِ ایرانی مثل اسطوره های ایرانی، مسائل مربوط به گویش، اشعار فارسی، ضرب المثل ها و داستان های برگرفته از فرهنگ ایرانی، طبقه بندی شده و برمبنای این طبقه بندی، نتایجی به دست آمده که میزان دانش و احاطه ی مفسر بر جوانب فرهنگ ایرانی نشان می دهد.

همزمان با انقلاب مشروطه و رشد آگاهی¬های نوین حاصل از آن، زمینه برای ایجاد نگرش و نگارش واقع-گرا فراهم شد. هدف این پژوهش آن است که زمینه¬های شکل¬گیری و روند تکوین رمان رئالیستی فارسی را طی سال¬های 1300 تا 1332 بررسی کند. به این منظور، ابتدا زمینه¬های شکل¬گیری رمان رئالیستی فارسی در تعامل با روزنامه¬نگاری و سفرنامه¬نویسی بررسی شده است. سپس تکوین رمان رئالیستی در دو ساحت محتوا و تکنیک¬های داستانی، بررسی شده و موانع واقع¬گرایی و حرکت تدریجی مولفه¬های داستانی به سمت عینیت نشان داده شده است. پس از بررسی مولفه¬های ساختاری، نسبت درونمایه آثار داستانی با تحولات اجتماعی و سیاسی، به بحث گذاشته¬ شده است. در این پژوهش، نشان داده¬ایم که هرچند رمان رئالیستی به¬عنوان ژانری نوپا از ادبیات غرب نشأت گرفته، اما شرایط شکل¬گیری و تکوین آن در بستر نظام ادبی فارسی فراهم شده است. رمان واقع¬گرا در تلاقی با نظام¬های نوشتاری مختلف، مانند سفرنامه¬نویسی، روزنامه¬نگاری و سنت ادبی کلاسیک، شکل گرفته و با الگوهای روایی آن¬ها درآمیخته است. محتوای رمان واقع¬گرا از همان ابتدای پیدایش، معطوف به مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه ایرانی بوده و علاوه بر بازتاب مسائل اجتماعی، گاه نقشی فعال در تعیین و ترویجِ مناسبات اجتماعی و سیاسی جدید، برعهده داشته است.

کردارشناسی فرامرز در اساطیر و حماسه‎های ملّی ایران، تحلیلی بر کردارهای پر رمز و راز و شگفت فرامرز در اساطیر قوم ایرانی است.

تاریخ بیهقی علاوه بر امتیاز تاریخی، دارای ارزش ادبی است. با ریخت¬شناسی این کتاب، به ارزش¬های ادبی آن بیشتر می توان پی برد. این پایان¬نامه ضمن بیان مختصری دربارة علوم روایت¬شناسی و ریخت¬شناسی، با مشخص کردن روایات تاریخ بیهقی به بررسی ریخت¬شناسانة این کتاب بر اساس طرح ریخت¬شناسی پراپ، با بیان سه موضوع کارکرد، شخصیّت و حرکت پرداخته است. بنا بر این پژوهش، می¬توان گفت تاریخ بیهقی از لحاظ ریخت¬شناسی، قابل تطبیق با سایر آثار ادبی در حوزة روایت و داستان¬نویسی است ضمن آن که ساختار خاص خود را مانند هر اثر ادبی دیگر دارد.