نام پژوهشگر: بهزاد سالکی

ترجمه و تحقیق کتاب «مقدمه کوتاهی بر یهودیت» اثر دن و لاوینیا کوهن شربوک
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تبریز - دانشکده الهیات 1389
  ابوالفضل فتحی   بهزاد سالکی

چکیده یهودیت دین یک جماعت قومی خاص و اولین دین زند? جهان است که پیروان این دین برخلاف پیروان دین اسلام و مسیحیت، خودشان را نه جماعت دینی بلکه به عنوان گروهی قومی و نژادی خاص در نظر می گیرند و احساس هویت آنها عمیقاً با احساساتشان در سرزمین اسرائیل پیوند خورده است و از روزگار باستان، این پیوند میان یهودیان و سرزمین موعود در آئین عبادی حفظ شده است. دین یهودی در میان ادیان توحیدی جهان که در تعالیم خود می گویند خدایی واحد، بسیط، متعالی و خالق وجود دارد که سرتاسر عالم را خلق کرده و خدای جهانیان محسوب می شود قرار داشته و در میان آنها از همه قدیمی تر است. یهودیان از طریق کتابهای مقدسشان، که در نزد مسیحیان به عنوان عهد عتیق معروف است، توحید اخلافی را برای جهانیان به ارمغان آوردند که همین أمر بـارزترین خصیـص? اخلاقـی دین یهود و اصـلیترین سهـم آن در تفـکر دینی جـهان مـحسوب می شود. پیروان این دین از سال 70 میلادی با نابودی معبد اورشلیم به دست امپراتوری روم تا سال 1948 که مقارن با تشکیل دولت اسرائیل است اغلب به عنوان اقلیت بیگانه، شوم و نحس در میان ملل دیگر زندگی می کردند. بخش اعظم تاریخ یهود شامل تعقیب، تبعید، تبعیض و شهادت است که همین مسائل تئودور هرتزل را بر آن داشت تا نظری? سیاسی خود را مبنی بر تشکیل دولت اسرائیل جهت خاتمه دادن به تمامی مشکلات پیش روی یهودیان مطرح کند. هدف از ترجمه و تحقیق کتاب حاضر ارائه تحقیقی علمی، بی طرفانه و جامع دربار? یکی از ادیان توحیدی است. این کتاب در بخش‏های آغازین خود به بررسی ماهیت خداوند و اعمال او از نظر یهود می‏ پردازد و پس از بررسی پیمان خداوند با قوم بنی ‏اسرائیل و اجداد آنها، نگاهی دارد به تقسیم ‏بندی ‏های اعتقادی و عملی یهودیان و آن گاه با گذری به کشور اسرائیل، جنبش ‏های صهیونیستی و ضد صهیونیستی، امیدهای مذهبی یهودیان مانند ماشیح و منجی موعود را مرور می‏کند. در بخش‏های بعدی، رابطه و دیدگاه یهود نسبت به دیگر ادیان بررسی شده و پس از آن، عبادات، جشن‏ها، اعیاد و روزه ‏ها را معرفی کرده و سیر اعمال مذهبی مقاطع مختلف دوران زندگی یک یهودی را از تولد تا مرگ مورد مداقه و موشکافی قرار می‏دهد. با توجه به کمبود و قلّت منابع فارسی و آکادمیک در حوزه ادیان بطور اعم و یهودیت و مسیحیت به طور اخص برای مقاطع مختلف تحصیلی، ترجمه و تحقیق در این زمینه از اهمیت فوق العاده برخوردار است. واژه های کلیدی: یهودیت، عبادت، وحی، قوم برگزیده، اعیاد، معبد، کنیسه.

ترجمه و تحقیق فصل 1 و 2 کتاب jewish mysticim and magic (عرفان یهودی و جادو)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  مرضیه السادات حسنی   طاهره توکلی

عرفان یهود آغاز پیدایش خود سه سنت عرفانی مرکاوا، قبالا و حسیدیسم و نیز دو گرایش عملی و نظری را پشت سر نهاده و به رشد و شکوفایی خود رسیده است.دوره ی کمال و پختگی عرفان یهود در سنت عرفانی قبالا آشکار شده و نیز مطالعات صورت گرفته در عرفان یهود مربوط به این سنت عرفانی می شود. مهم ترین اثر در زمینه این سنت عرفانی زهر است. این سنت عرفانی رابطه ی نزدیکی با سحر و جادو دارد. این مسئله زمانی خود را به وضوح نشان می دهد. که عارف بخواهد به مراحل بالاتر سیر و سلوک عرفانی نایل شود. عرفان مرکاوا بیشتر از دو سنت عرفانی دیگر توجه خود را به افسون های صورت گرفته و طلسم ها و تعویذها و کلمات رمزی معطوف کرده است. بدون شک پژوهش های صورت گرفته در این زمینه تا زمان حاضر بسیار کم است و بایستی دنش پژوهان در این حوزه فعالیت بیشتری انجام دهند. اما امید است این رساله بتواند راه را برای دانش پژوهان آتی هموارتر سازد.

ترجمه و تحقیق کتاب the foundations of mysticism ( فصل 5,4 ) اثر bernard mcginn
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1389
  معصومه کبیری طامه   بهزاد سالکی

تاریخ عرفان مسیحی بدون شناخت ریشه های آن در یهودیت ، فلسفه دینی یهود وبالاتر از همه در تاریخ مسیحیت اولیه قابل درک نیست . کتاب اقای مک گین بهترین راهنما در این زمینه است.این پایان نامه تحقیق وترجمه دوفصل از کتاب مک گین با نام "ریشه های عرفان" است که توسط شرکت کراس رود ( crossroad company) درسال 1999 به چاپ رسیده.همچنین این کتاب اموزه های پدران یونانی (کلمنت اسکندرانی ،اوریگن ،گرگوری نوسایی ، ماکاریوس ،اواگریوس پونتیکوس ،دیونوسیوس و غیره)را از قرن دوم تا ششم میلادی مورد توجه قرار می دهد و دیدگاه های آنهارا در باب عناصر عرفان مسیحی مورد بحث و بررسی قرار می دهد . عناصر عرفانی :کمال مسیحی ،الوهیت ،تامل ومراقبه ،گنوسیس (معرفت باطنی)،لقاء خداوند ، تولد الهی ،تشبه به خداوند،نیایش ایده ال ، خلسه و اتحاد با خداوند.

مفهوم قربانی از میتراییسم تا اسلام
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  پروین صفوی   پرویز عباسی داکانی

مفهوم قربانی در میان تمامی ادیان، نه تنها تحت‏ نامِ یک آیین و مَنسَک، بلکه بعنوان واسطه‏ ای جهت دست ‏یافتن به خواسته‏ های انسانی، تقرّب به معبود و تعالی بشری، همواره در قلب هر دین، نقش خود را به‏ خوبی نشان داده است. قربانی‏های انسانی، حیوانی، گیاهی و پیشکشی های متعدد، به یک خدا یا خدایان و یا ارواح نیاکان، تقدیم می‏گردیده‏ اند. در این پژوهش، ابتدا به طرح کلیّاتی در باب قربانی پرداخته شده، و نیز از اسطوره‏ آفرینش -که همواره با یک قربانی بزرگ آغاز می‏گردد- سخن به میان آمده است. سپس قربانی در میان مردمان ابتدایی، با گرایشاتی چون "توتمیسم" - که رابطه‏ نزدیکی با یک قربانی داشته ‏اند- بررسی گردیده و در ادامه ، جایگاه مهمّ قربانی در میان اقوام سامی، سلت‏ها، توتُن‏ها، قربانی نمادینِ گاو در آیین میترا، برچیدن رسم قربانیِ خونین توسط زرتشتِ پیامبر، نقش مهمّ عملِ قربانی و قربانی باطنی در آیین هندو، چین و قربانی انسان در محراب آسمان، آیین شین‏تو و قربانی قلب در میان آزتک‏ها، مایاها و اینکاها، در فصول بعد مورد بررسی قرار گرفت ه‏ اند. ادیان توحیدی، بدور از رسم قربانی انسان، سه فصل بعد را به خود اختصاص داده‏ اند.در آموزه ‏های موسی(ع) خبری از قربانی کردن انسان نیست؛ اما در میان پیروان آیین یهود چنین انحرافاتی بچشم می‏خورد. آیین قربانی در مسیحیت، همان قربانی نمادین خون و گوشت عیسی مسیح(ع)، در مراسم عشای ربّانی است ؛ و قربانی خود عیسی(ع) است. و اسلام، این آیینِ تمام، رسمِ قربانی را در روز عید قربان، به یادگار ذبحِ عظیم ابراهیم(ع)، از پیروانش می‏طلبد. در پایان، اشاره‏ ای داریم به قربانی‏های خونین امروزی در میان فرقه‏ های شیطانی.

بررسی تحلیلی فوائد و کارکردهای دین از منظر روانشناسان دین
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه الزهراء - دانشکده الهیات 1390
  بی بی معصومه باغی باغنو   حجت اله جوانی

امروزه دین پژوهی رشته ای نوین به شمار می رود که در بین شاخه های آن، روانشناسی دین مورد توجه بسیاری از متفکران حوزه دین و روانشناسی قرار گرفته است. مسئله کارکردهای دین و آثار ایمان نیز در دو سده اخیر از مباحث جدید حوزه دین پژوهی است، چنانچه جامعه شناسان و روانشناسان به این مسئله پرداخته و دربار? آن دیدگاه های مختلفی ارائه داده اند و از آثار مثبت و سازنده آن سخن گفته اند. روانشناسان دین از جمله زیگموند فروید، کارل گوستاو یونگ و اریک فروم با رویکردی روانشناختی و با توجه به جنبه های روانی و عاطفی انسان به بررسی کارکردهای دین پرداخته اند. هر یک از آنان با توجه به مبانی نظری خود فوائد و کارکردهایی را برای دین ذکر می کنند. که از آن جمله می توان به تسکین رنج های زندگی، وحدت شخصیت، حفظ تعادل روانی و احساس اطمینان و آرامش اشاره کرد. در این میان فروید دین را پندار می داند و برای آن کارکرد منفی نیز قائل است اما یونگ و فروم از تأثیر و نقش مثبت دین به شدت دفاع می کنند.

ترجمه سه فصل اول کتاب به همراه مقدمه و تحقیق mysticism in world religion عرفان در ادیان جهان
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  لیلا جعفر کریمی   بهزاد سالکی

چکیده تاریخ عرفان و دین سرشار از تجارب دینی است که اساس سنتها و عقاید دینی را تشکیل می دهد. فرهنگ، دین و عرفان ویژگی اساسی حیات بشری است. در حال حاضر و با رشد و توسعه دانش و در عصر شک و تردید بشر نسبت به دین، عصری که اعتقاد به دین و بی دینی هر دو ظاهری و سطحی شده اند و می رود که جهان رفته رفته به امور معنوی کم توجه شود، هیچ چیز به اندازه تحقیق و مطالعه در عرفان دارای اهمیت نیست. بی شک جامعه ای با ارتباطات سالم انسانی اداره می شود که پرتویی از عرفان بر اندیشه و اراد? انسان تابیده باشد، و این مهم جز با بررسی و تأثیر عرفان در ادوار و ادیان مختلف ممکن نیست، لذا لازم است در عمق افکار و اندیش? متفکرانی وارد شویم که در شکل گیری عرفان سهم و مشارکتی داشته اند. هدف از انتخاب این موضوع پژوهشی پیرامون حقیقتی روانی و انکار نشدنی تحت عنوان "عرفان" در ادیان جهان می باشد. وصف احوالی غریب برای اقوام و ملل مختلف که در مواجهه با حضوری روحانی فراتر از انسانیت خویش رفته اند. نوشته حاضر فرصتی فراهم آورده است تا تأثیر و تطور عرفان را از آغاز مورد بررسی قرار دهد. در این اثر نویسنده شیوه ای بکار می گیرد که کاملا مبتنی بر ارائه نقل قول هایی متعدد از نوشته های عارفان است و بدنبال آن است تا مشترکاتی را در عرفان های سراسر دنیا جستجو کند. این پایان نامه تحقیق و ترجمه سه فصل نخست از کتاب " سیدنی اسپنسر" با نام" عرفان در ادیان جهان " همراه با مقدمه و تحقیق است که توسط شرکت نیکل در سال 1963 به چاپ رسیده است. کلید واژه ها : دین- عرفان- حیات بشر- تجارب دینی- حضور روحانی- ادیان جهان-

ترجمه و تحقیق کتاب three faiths- one god a jewish,christian muslim encouter
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  مرضیه حیدری   بهزاد سالکی

این کتاب شامل یازده فصل می باشد که سه فصل آن که حدوداً 83 صفحه می باشد، ترجمه شده است. در فصل اول بحثی در مورد خدا آغاز می شود و این بحث تا فصل سوم ادامه دارد و هر یک از نمایندگان سه دین یهودیت، مسیحیت و اسلام خدای خود را معرفی و اوصاف و ویژگیهای او را بازگو می کنند. در فصل اول فرد یهودی در مورد واقعیت مدرن ایمان یهودی و عمل و روابط بعنوان کلیدهایی برای ایمان، کسب معرفت به خدا از طریق وحی و دعا و نیایش، جنسیت خدا و اینکه او مذکر است یا مونث، خدا و تاریخ و...صحبت می کند. و در ادامه متفکر مسیحی دیدگاه و نظرات خود را بازگو می کند و سپس متفکر مسلمانی باورهای دینی خود را به طور مختصر بیان و آن باورها را با مسیحیت مقایسه می کند. فصل دوم را مسیحی دیگری در باب تعالیم مسیحی درباره خدا آغاز می کند، وی درباره عهد عتیق و عهد جدید توضیح می دهد و می گوید مسیحیت دنباله رو یهودیت است و مسیحیت دین جدیدی نیست، وی در ادمه تأثیر سنت یونانی در مسیحیت را بیان می کند. در همین فصل بعد از پایان رسیدن سخنان فرد مسیحی، یهودی دیگری، پاسخ سخنان متفکر مسیحی را می دهد و دین خود را دینی مجزا از مسیحیت معرفی می کند. در فصل سوم دیدگاه یک مسلمان مورد بررسی قرار می گیرد، مسلمان دیگری در مورد حقیقت خدا، ماهیت خدا، جنسیت خدا، وحدانیت خدا، خدا و تاریخ و...صحبت می کند. و خانم سوساناهشل یهودی با شنیدن سخنان متفکر مسلمان، سوالاتی را مطرح می کند و بعد توضیحاتی در مورد عرفان یهودی، زبان دینی می دهد و در آخر بیان می کند که یهودیت تا حدودی به اسلام نزدیکتر است تا به مسیحیت، سخنان خود را پایان می برد. این کتاب علاوه بر ترجمه دارای مقدمه ای می باشد که به طرح مسئله و ضرورت کار می پردازد

ترجم? کتاب کتب مقدس در ادیان جهان (فصل 1و2) همراه با مقدمه و تحقیق (scripture in the world religions) اثر: هارولد کوارد (harold coward)
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1391
  طاهره لیونا اسدی مقدم   بهزاد سالکی

در طول تاریخ، خدا به وسیله پیامبران از آدم تا خاتم ، با بشر سخن گفته است. پیامبران پس از فهم وحی و سخن خدا، مأمور بودند که با مردم براساس ظرفیت فهمشان صحبت کنند و کلام خدا به گونه ای به مردم القا شود که همه آنها بتوانند از آن استفاده کنند. ازاین رو، کتاب های آسمانی باید سطوح معنایی مختلفی داشته باشند تا برای همه مردم قابل استفاده باشند. ازآنجا که پیامبران کلام واحدی را با توجه به شرایط زمان و مکان، به صورت های گوناگون و با سطوح مختلف بیان کرده اند، به یقین در کتاب های آنان اشتراکات فراوانی وجود دارد. بنابراین، همه پیامبران، کتاب های پیشینیان را تصدیق و تأیید می کردند. هارولد کوارد، نویسند? این کتاب ارزشمند، که اینجانب افتخار ترجم? فصل اول و دوم آن را به کمک اساتید محترم و به عنوان پایان نام? خود داشتم، ادیان جهان و کتب مربوط به آنان را مورد بررسی و تحقیق قرار داده است که اینجانب تلاش خود را نمودم تا حق مطلب رابه طور کامل و بدون هیچ تصرفی ادا نمایم. در فصل اول به بررسی ماهیت و عملکرد کتاب مقدس در آیین یهود، موسی و تورات مکتوب، خاخام ها و تورات شفاهی، تفسیر کتاب مقدس، تورات در ارتباط با دیگر کتب مقدس و نقش آن در زندگی یهودیان خواهیم پرداخت. در فصل دوم ماهیت و عملکرد کتاب مقدس در آیین و زندگی مسیحی، عیسی و سنت شفاهی، شکل گیری کتب مکتوب عهد جدید و مجموعه قوانین آن، لوازم و روش های نوشتن، نسخه ها و ترجمه های انجیل، معانی مستتر در هر پاراگراف، تفاسیر و دیدگاههای متفاوت از تفاسیر سنت مسیحی و ارتباط کتاب عهد جدید با دیگر کتب مقدس را مورد بررسی قرار خواهیم داد. کلید واژه ها: وحی – کتب مقدس – آیین یهود – تورات مکتوب – خاخام ها – تورات شفاهی – تفسیر – آیین مسیحی – سنت شفاهی – عهد جدید -

بررسی میزان تاثیر دیدگاه های ابن عربی بر اندیشه شاه نعمت الله
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1393
  علی زوی کلاتی   عبدالرضا مظاهری

یکی از آن عارفان بنامی که، عرفای دیگر از وی تأثیر گرفته اند و چراغ اندیشه و تفکر او را به دست گرفته اند، شیخ اکبر معروف به ابن عربی است. به علت گسترده بودن اطلاعات ابن عربی دربار? فلسفه، کلام،تفسیر،عرفان و حدیث است که عرفای اسلامی پس از وی به شدت تحت تآثیر افکار او قرار می گیرند و دارای مبادی، اصول می گردد. او خود معتقد است که کلام او از عالم امر نازل می شود پس دارای یک نظام واحد است و همانند قرآن بعضی از آن بعضی دیگر را تفسیر می کند. ولی این نظام واحد برای کسی روشن می شود که نسبت به مباحثی همچون عالم احدیت، واحدیت، اسماء و صفات حق، وحدت وجود، حضرات خمس، اعیان ثابته، و انسان کامل آگاهی داشته باشد.و به حق تنها عارفی که از تعلیمات ابن عربی در اندیشه و آراء خود استفاده نموده است و بهره ها جسته، شاه نعمت الله ولی است که حکمت از طریق فصوص الحکم برقلب و جان وی راه یافته است.رسال? پیش رو که در باب بررسی میزان تاثیر پذیری اندیشه های شاه نعمت الله ولی از اندیشه های ابن عربی می باشد در چهار فصل تنظیم شده است که به قرار زیر است : فصل اول مربوط به کلیات می باشد . در این فصل به موضوعاتی همچون سوالات پژوهش، فرضیه های پژوهش، اهداف پژوهش، جامعه آماری ، حجم نمونه، روش تحقیق ، مدل تحقیق و... اشاره شده است . روش تحقیق به کار گرفته شده در این رساله روش توصیفی تحلیلی بوده و حجم جامعه آماری جهت بررسی 1362 صفحه می باشد . در فصل دوم به زندگی نامه و آثار شاه نعمت الله ولی و ابن عربی اشاره گردید. از جمله مباحث مهمی که در این فصل ذکر شده است ، اشاره به چهارچوب کلی عرفان ابن عربی و سلسله شاه نعمت اللهی می باشد. در فصل سوم که تجزیه و تحلیل اطلاعات می باشد، اندیشه های ابن عربی وشاه نعمت الله ولی در دوازده مورد (وجود، اسما و صفات ، اعیان ثابته ، تجلی ، تشبیه و تنزیه ، جبر و اختیار ، وحدت وجود ، قلب ، انسان کامل ، عقل اول ، عشق ، رمز و تمثیل) مورد بررسی قرار گرفت . در فصل چهارم نیز که نتیجه گیری کلی رساله ذکر گردید. کلید واژه ها: ابن عربی ، شاه نعمت الله ولی ، عرفان، وجود، انسان، عشق،اعیان

تبیین دیدگاه امام خمینی (س) در خصوص تجربه ی عرفانی با توجه به مباحث مطرح شده در بخش اول کتاب «عرفان» هپولد
پایان نامه سایر - پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی 1388
  محمد ونایی   محمود یوسف ثانی

رساله ی حاضر مشتمل بر دو بخش است: بخش تحقیق و بخش ترجمه. بخش تحقیق، علاوه بر سیر اجمالی در کتاب و معرفی نویسنده و برخی آثار او، در سه فصل با عناوین «تجربه ی عرفانی از نظر عرفان پژوهان معاصر»، «فطرت از نظر حضرت امام خمینی (ره)» و «نسبت تجربه ی عرفانی و فطرت (در آراء حضرت امام خمینی(ره))» فراهم آمده است. در فصل دوم، آراء حضرت امام خمینی(ره) در خصوص فطرت به طور مبسوط ذکر گردیده و در فصل سوم به مقایسه ی این آراء و تجربه ی عرفانی پرداخته شده است. کتاب «عرفان: پژوهش و منتخب آثار» توسط اف. سی. هپولد یکی از عرفان پژوهان معاصر به رشته تحریر درآمده است. وی پس از معرفی کلی عرفان در قسمت نخست، به ذکر منتخب آثاری از عرفای ادیان مختلف در قسمت دوم کتاب می پردازد. روش نگارنده در بخش تحقیق، روش توصیفی - تحلیلی است و سعی بر آن بوده تا حتی الامکان آراء مطرح در هر دو حوزه ی «تجربه ی عرفانی» و «فطرت» مورد بررسی قرار گیرد. در بخش ترجمه، کوشش شده است تا در عین تقید به متن، به انتقال صحیح مفاهیم به زبان فارسی توجه شود.

ترجمه و تحقیق چهار فصل از کتاب "کتاب مقدس در ادیان جهان" تـألیف هارولد کوارد
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تبریز - دانشکده الهیات 1388
  به یان رفیعی   بهزاد سالکی

متون مقدس دربردارنده ی مبانی عقیدتی و آیینی ادیان بزرگ می باشند. بنابراین هر گونه تلاش در جهت شناخت ادیان، مستلزم شناخت کتب مقدس، نحوه ی شکل گیری و تثبیت، و همچنین روش های تفسیر آنها می باشد. برخلاف تصور کنونی از متون مقدس به عنوان متونی مکتوب، اغلب آنها در آغاز متونی شفاهی بوده اند و به طور شفاهی انتقال یافته اند، و بعدها به دلایلی از جمله ترس از تحریف یا از بین رفتن به صورت مکتوب درآمده و تثبیت شده اند. هر یک از ادیان بزرگ مخالفانی داشته اند و این مخالفان در صدد یافتن تناقضاتی در متون مقدس بوده اند. این تناقضات گاه چنان شدید هستند که حجیت و اعتبار متون مقدس را زیر سوال می برند. از طرف دیگر، همانند بسیاری از متون دیگر و شاید بتوان گفت بیش از هر متن دیگری، می توان معانی مختلف و متعددی به متون مقدس نسبت داد. برای مقابله با این تناقضات و اطلاق معنای موثق به متون مقدس، عمل تفسیر شروع می شود. تفسیر با ظاهری نشان دادن این تناقضات و از طریق ربط دادن مجموعه ی رسمی ثابت متون مقدس به شرایط متغیر ادوار جدید، به حفظ اعتبار و حجیت متون مقدس کمک می کند.