به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیکی و زراعی در ارقام هیبرید ذرت (zea mays l.) پژوهشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در تابستان 1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد. سطوح تنش شامل(آبیاری مطلوب، تنش در مرحله کاکل دهی و تنش در مرحله خمیری شدن دانه) در کرت های اصلی و ارقام هیبرید شامل(سینگل کراس647،704 و500) در کرت های فرعی با چهار تکرار قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان داد که تاثیر کمبود آب بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه معنی دار بود و تنش خشکی باعث کاهش عملکرد دانه در دو مرحله تنش نسبت به شاهد در هر سه رقم شد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم 704 به میزان11150 کیلوگرم در هکتار از آبیاری مطلوب به دست آمد. تنش در مرحله کاکل دهی بیشترین تاثیر را بر روی عملکرد داشت و باعث کاهش شدید عملکرد در ارقام مورد مطالعه شد. به طوری که در ارقام 704، 647 و 500 به ترتیب کاهش 56، 39 و 38 درصدی عملکرد دانه را موجب شد. در مرحله کاکل دهی بیشترین کاهش عملکرد دانه مربوط به رقم 704 بود. در صورتی که رقم 500 در این مرحله دارای بیشترین عملکرد دانه بود. همچنین سطوح تنش تاثیر معنی داری بر صفات فیزیولوژیک داشتند. تنش در مرحله کاکل دهی در ارقام ذکر شده در بالا به ترتیب کاهش 8، 22 و 42 درصدی در سرعت فتوسنتز را موجب شد. تنش ایجاد شده در هر دو مرحله باعث کاهش هدایت مزوفیلی در ارقام شد که کاهش آن در مرحله خمیری شدن دانه نسبت به مرحله کاکل دهی به دلیل پیر شدن بافت برگ بیشتر بود. پایداری غشاء سلولی در دو مرحله یکی 30 روز پس از کاشت برای پیش بینی رقم مقاوم و دیگری در مراحلی که به گیاه تنش وارد شد اندازه گیری شد که نتایج تا حدود زیادی با هم همخوانی داشت. علی رغم طولانی تر بودن دوره رشد ارقام 704 و 647 نسبت به رقم 500 و فتوسنتز بیشتر در طول دوره رشد، رقم 500 در شرایط تنش دارای موفقیت بهتری از لحاظ تحمل به خشکی و حفظ عملکرد بود. این برتری مربوط به میزان انتقال مجدد در این رقم و سهم آن در عملکرد دانه می شود. در شرایط تنش خشکی میزان انتقال مجدد در رقم 500 نسبت به ارقام دیگر بیشتر بود و همچنین سهم انتقال مجدد از ساقه در عملکرد دانه در رقم 500 تحت شرایط تنش خشکی نسبت به دو رقم دیگر افزایش داشت.

به منظور بررسی اثر تاریخ، الگوی کشت و تراکم بوته بر عملکرد و شاخص برداشت ذرت دانه ای آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در اردیبهشت ماه سال1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد . در این آزمایش تاریخ کاشت به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل : 15 اردیبهشت و 30 اردیبهشت ، الگوی کاشت در دو سطح شامل : تک ردیفه و دو ردیفه زیگزاگ روی یک پشته و تراکم بوته در سه سطح شامل: 75هزار بوته در هکتار، 82500 بوته در هکتار و 90هزار بوته در هکتار به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تاریخ کاشت درسطح پنج درصد و الگوی کاشت، تراکم بوته و اثر متقابل سه عامل در سطح یک درصد بر عملکرد دانه ذرت معنی دار بود. تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت ذرت نداشت ولی اثر الگوی کاشت در سطح پنج درصد، تراکم بوته و اثر متقابل سه عامل در سطح یک درصد بر شاخص برداشت ذرت دانه ای معنی دار بود. الگوی کاشت تاثیر معنی داری بر روی عملکرد زیست توده نداشت ولی اثر تاریخ کاشت در سطح پنج درصد، تراکم بوته و اثر متقابل سه عامل در سطح یک درصد بر روی شاخص برداشت ذرت دانه ای معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به میزان 15030 کیلو گرم در هکتار، تعداد بلال در بوته 43/1 عدد ، بیشترین وزن هزار دانه به میزان 265 گرم، بالاترین شاخص برداشت به میزان 9/33 درصد و بیشترین طول بلال به میزان 32/22 سانتی متر از تاریخ کاشت دوم (30 اردیبهشت) با الگوی کشت دو ردیفه زیگزاگ و تراکم 75 هزار بوته در هکتار به دست آمد.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر برخی ویژگیهای فیزیولوژیک و مرفولوژیک، عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه ای(zea mays) رقم ماکسیما، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت بلوک در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل، تنش به صورت قطع آبیاری شامل چهار سطح شاهد یا آبیاری منظم، مرحله رویشی، مرحله خمیری دانه و مرحله قبل از سفت شدن کامل دانه و نیز تراکم بوته شامل سه سطح 65، 75 و 85 هزار بوته در هکتار در سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح تنش بر عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و متوسط تعداد دانه در بلال در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر تراکم گیاهی بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و بر عملکرد زیست توده، تعداد دانه در بلال و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به میزان 12320 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد در تراکم 75 هزار بوته و کمترین عملکرد دانه به میزان 6432 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد در تراکم 85 هزار بوته بدست آمد. بررسی آنالیزهای رشد نشان داد که آبیاری شاهد با شاخص سطح برگ 72/5 نسبت به سایر سطوح آبیاری وتراکم 85 هزار بوته در هکتار با شاخص سطح برگ 32/5 نسبت به دو تراکم دیگر برتری داشت. بیشترین دوام شاخص سطح برگ (18/169 سطح برگ بر متر مربع در روز) و بیشترین تجمع ماده خشک کل (1679 گرم بر متر مربع) به ترتیب از تیمارهای شاهد در تراکم 75 هزار بوته و شاهد در تراکم 85 هزار بوته بدست آمد. نتایج حاصل از مطالعه روند تغییرات سرعت جذب خالص در سطوح مختلف تنش آبیاری نشان داد که تراکم 75 هزار بوته در هکتار در مراحل آخر دوره رشد نسبت به دو تراکم دیگر دارای بیشترین سرعت جذب خالص فتوسنتزی، میزان سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی بود. واژگان کلیدی: شاخص رشد، شاخص برداشت، قطع آبیاری، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر برخی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ (charthamus tinctorius) رقم سینا ، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت بلوک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل ، تنش خشکی به صورت قطع یک دوره آبیاری شامل چهار سطح شاهد ، قبل از تکمه دهی ، بعد از تکمه دهی ، در مرحله پر شدن دانه و تراکم بوته شامل سه سطح 200 ، 300 و 400 هزار بوته در هکتار در سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ، دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح تنش خشکی بر عملکرد دانه ، عملکرد زیست توده (بیولوژیک) و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد و بر شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. اثر سطوح تراکم بوته بر عملکرد دانه و عملکرد زیست توده (بیولوژیک) در سطح احتمال یک درصد و وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به میزان 1989 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد با تراکم 400 هزار بوته در هکتار و کمترین عملکرد دانه به میزان 2/343 کیلوگرم در هکتار از تیمار تنش قبل از تکمه دهی با تراکم 200 هزار بوته در هکتار بدست آمد. بررسی آنالیزهای رشد نشان داد که آبیاری شاهد با شاخص سطح برگ 47/2 نسبت به سایر سطوح آبیاری و تراکم 400 هزار بوته در هکتار با شاخص سطح برگ 04/2 نسبت به دو تراکم دیگر برتری داشت. بیشترین دوام شاخص سطح برگ (7/36 سطح برگ بر مترمربع در روز) از تیمار شاهد با تراکم 400 هزار هکتار و بیشترین تجمع وزن خشک کل بوته (1448 گرم بر مترمربع) از تیمار شاهد با تراکم 400 هزار بوته در هکتار نسبت به سطوح دیگر تنش بدست آمد. نتایج حاصل از مطالعه تغییرات روند رشد در شرایط آبیاری شاهد نشان داد که تراکم 400 هزار بوته در هکتار نسبت به دو تراکم دیگر دارای بیشترین میزان سرعت رشد محصول (81/35 گرم بر مترمربع بر روز) و سرعت رشد نسبی (09/0 گرم بر گرم بر روز) بود.

به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر برخی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ (charthamus tinctorius) رقم سینا ، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت بلوک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل ، تنش خشکی به صورت قطع یک دوره آبیاری شامل چهار سطح شاهد ، قبل از تکمه دهی ، بعد از تکمه دهی ، در مرحله پر شدن دانه و تراکم بوته شامل سه سطح 200 ، 300 و 400 هزار بوته در هکتار در سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی ، دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح تنش خشکی بر عملکرد دانه ، عملکرد زیست توده (بیولوژیک) و وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد و بر شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. اثر سطوح تراکم بوته بر عملکرد دانه و عملکرد زیست توده (بیولوژیک) در سطح احتمال یک درصد و وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به میزان 1989 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد با تراکم 400 هزار بوته در هکتار و کمترین عملکرد دانه به میزان 2/343 کیلوگرم در هکتار از تیمار تنش قبل از تکمه دهی با تراکم 200 هزار بوته در هکتار بدست آمد. بررسی آنالیزهای رشد نشان داد که آبیاری شاهد با شاخص سطح برگ 47/2 نسبت به سایر سطوح آبیاری و تراکم 400 هزار بوته در هکتار با شاخص سطح برگ 04/2 نسبت به دو تراکم دیگر برتری داشت. بیشترین دوام شاخص سطح برگ (7/36 سطح برگ بر مترمربع در روز) از تیمار شاهد با تراکم 400 هزار هکتار و بیشترین تجمع وزن خشک کل بوته (1448 گرم بر مترمربع) از تیمار شاهد با تراکم 400 هزار بوته در هکتار نسبت به سطوح دیگر تنش بدست آمد. نتایج حاصل از مطالعه تغییرات روند رشد در شرایط آبیاری شاهد نشان داد که تراکم 400 هزار بوته در هکتار نسبت به دو تراکم دیگر دارای بیشترین میزان سرعت رشد محصول (81/35 گرم بر مترمربع بر روز) و سرعت رشد نسبی (09/0 گرم بر گرم بر روز) بود. واژگان کلیدی : تعداد قوزه در بوته ، تعداد دانه در قوزه ، عملکرد روغن

به منظور بررسی تأثیر فواصل آبیاری و زمان برداشت بر عملکرد و اسانس انیسون (pimpinella anisum l.) آزمایشی در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. فواصل آبیاری در سه سطح شامل 7، 12 و 17 روز در کرتهای اصلی و زمان برداشت در سه سطح شامل برداشت در مرحله خمیری نرم (مومی شدن)، رسیدگی فیزیولوژیک (خمیری سفت) و رسیدگی کامل در کرتهای فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تأثیر فواصل آبیاری بر اکثر صفات مورد بررسی شامل تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک چتر شاخه اصلی، تعداد دانه در چترک چتر شاخه فرعی، تعداد دانه در چتر شاخه اصلی، تعداد دانه در چتر شاخه فرعی، وزن هزار دانه، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد چتر در شاخه فرعی، تعداد چترک در چتر شاخه اصلی، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک کل، عملکرد اسانس و درصد اسانس معنی دار (05/0 p ?) بود. لیکن تأثیر فواصل آبیاری بر تعداد چتر در شاخه اصلی، تعداد چترک در چتر شاخه فرعی و شاخص برداشت معنی دار نبود. با افزایش فاصله آبیاری از 7 روز به 17 روز، اکثر صفات مورد بررسی از جمله عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک کل و عملکرد اسانس به طور معنی داری کاهش یافتند و لیکن درصد اسانس افزایش یافت. به طوری که بیشترین عملکرد دانه (07/636 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد ماده خشک کل (?9/1?4? کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (76/23 کیلوگرم در هکتار) از فاصله آبیاری 7 روز و کمترین میزان صفات مذکور از فاصله آبیاری 17 روز به دست آمد. همچنین بیشترین درصد اسانس (47/4) از فاصله آبیاری 17 روز حاصل شد. زمان برداشت نیز تأثیر معنی داری (05/0 p ?) بر برخی از صفات شامل تعداد دانه در چترک چتر شاخه فرعی، تعداد دانه در چتر شاخه فرعی، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک کل، عملکرد اسانس و درصد اسانس داشت. به طوری که با تأخیر در برداشت و در مرحله رسیدگی کامل تعداد دانه در چترک چتر شاخه فرعی، تعداد دانه در چتر شاخه فرعی، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک کل، عملکرد اسانس و درصد اسانس به طور معنی داری کاهش یافتند. ترکیبات اصلی اسانس انیسون شامل آنتول، لینالول، انیس آلدهید، آلفا-ترپینئول، ترپینن، متیل اگنول، متیل کاویکول و اسید انیسیک و بیشترین درصد این ترکیبات مربوط به آنتول بود.

به منظور بررسی تاثیر سیستم کشت مخلوط ذرت دانه ای و سویا بر کاهش زیست توده علف های هرز آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو عامل در سه تکرار با استفاده از روش افزایشی با نسبت اختلاط (20% سویا + 100% ذرت)، (30% سویا+ 100% ذرت)، (40% سویا + 100% ذرت)، (50% سویا + 100% ذرت)، (60% سویا + 100% ذرت)، (70% سویا + 100% ذرت )، تک کشتی ذرت و تک کشتی سویا و عامل کنترل علف هرز در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال زراعی 89 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه ذرت به میزان 12830 کیلوگرم در هکتار از نسبت (50% سویا + 100% ذرت) با کنترل علف هرز و بیشترین عملکرددانه سویا به میزان 2383 کیلوگرم در هکتار از تیمار تک کشتی سویا با کنترل علف هرز به دست آمد. بررسی تراکم نسبی گونه های علف هرز نشان داد که علف هرز سوروف((echinochloa crus-galli با 60/54 درصد تراکم، علف هرز غالب مزرعه بوده و علف های هرز تاج خروس رونده (amaranthus blitoides)، سلمه تره ( chenopodium album)، پیچک وحشی (convolvulus arvensis)، دم روباهی (sativa vividis) و تاج خروس ریشه قرمز (.amaranthus retroflexus l) به ترتیب در رده های بعدی قرارداشتند. کمترین مقدار زیست توده علف های هرز از کشت مخلوط (60% سویا + 100% ذرت) به میزان 22/65 گرم بر متر مربع به دست آمد و کلیه تیمارهای کشت مخلوط افزایشی در کاهش زیست توده علف های هرز نسبت به تک کشتی دو گیاه بهتر عمل نمودند. مقادیر نسبت برابری زمین بیش از یک (34/1) در نسبت اختلاط (50% سویا + 100% ذرت) مزیت کشت مخلوط نسبت به تک کشتی را نشان داد.

به منظور بررسی تاثیر تراکم گیاهی و هرس ساقه اصلی بر عملکرد و اجزای عملکرد کدوی تخم کاغذی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، در سال 1389 انجام شد.عامل تراکم گیاهی در سه سطح شامل8000، 12000 و16000بوته در هکتار و هرس ساقه اصلی نیز در 3سطح شامل( عدم هرس ساقه ،هرس ساقه اصلی پس از تشکیل 14 و 18 گره) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی بطور معنی داری (05/0 p?) تحت تاثیر هرس ساقه اصلی قرار گرفتند. بیشترین عملکرد میوه (2/142تن در هکتار) و دانه در هکتار (3219 کیلوگرم در هکتار) از تیمار هرس ساقه پس از تشکیل 14 گره و کمترین میزان صفات مذکور به ترتیب در مقادیر (9/ 111 تن درهکتار) و (2775 کیلوگرم در هکتار) از تیمار عدم هرس ساقه بدست آمد. تاثیر تراکم گیاهی نیز بر اکثر صفات مورد بررسی از جمله عملکرد دانه و میوه معنی دار (01/0 p?) بود. بیشترین عملکرد دانه در هکتار (9/3753 کیلوگرم در هکتار) از تراکم 16000بوته در هکتار و کمترین آن از تراکم 8000 بوته در هکتار بدست آمد و همچنین بالاترین عملکرد میوه (4/175 تن در هکتار) مربوط به تراکم 16000بوته در هکتار و کمترین عملکرد میوه (4/93 تن در هکتار) مربوط به تراکم 8000 بوته در هکتار بود. تاثیر هرس ساقه اصلی و تراکم گیاهی بر محتوای روغن دانه معنی دار نبود و لیکن عملکرد روغن بطور معنی داری (01/0 p?) تحت تاثیر تراکم گیاهی قرار گرفت. بطوریکه بیشترین عملکرد روغن (1599 کیلوگرم در هکتار) از تراکم 16000 بوته در هکتار به دست آمد.

لوبیا چیتی گیاهی حساس به تنش خشکی است، در عین حال در این گیاه از لحاظ مقاومت به خشکی تنوع ژنتیکی مشاهده می شود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر ویژگیهای فیزیولوژیکی و عملکرد دانه ارقام لوبیا چیتی کشت شده در استان زنجان،آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان انجام شد. سطوح آبیاری( شاهد و تنش خشکی) در کرت های اصلی و ارقام لوبیا چیتی ( تلاش،cos16، محلی خمین و g14088)، در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که رقم cos16 از بیشترین میزان فتوسنتز(069/4 میکرو مول دی اکسید کربن بر متر مربع بر ثانیه)، پایداری غشای سلولی(77/21 درصد) و محتوی نسبی آب(34/69 درصد) در شرایط تنش خشکی برخوردار بود. در ضمن میزان کاهش فتوسنتز و محتوی نسبی آب در رقم cos16 نسبت به سایر ارقام در شرایط تنش خشکی نسبت به شاهد کمتر بود. همین رقم حداکثر عملکرد دانه را در شرایط تنش داشت(1346 کیلوگرم در هکتار) و میزان کاهش عملکرد دانه آن در شرایط تنش نسبت به شاهد کمتر از سایر ارقام بود. بنابراین به نظر می رسد ارقامی که بتوانند در شرایط تنش خشکی، یکپارچگی غشای سلولی خود را حفظ کنند ، از سرعت فتوسنتز بالاتری برخوردار بوده و عملکرد بیشتری خواهند داشت.

به منظور ارزیابی نسبت های مختلف کشت مخلوط افزایشی لوبیا و شبدر و تاثیر آن بر کنترل علف های هرز لوبیا، پژوهشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل و سه تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش شامل نسبت اختلاط کشت مخلوط افزایشی شبدر برسیم و لوبیا قرمز رقم اختر (تیپ رشدی ایستاده) در شش سطح شامل 20،40،60،80 درصد تراکم بهینه شبدر بعلاوه 100 درصد تراکم بهینه لوبیا به همراه تک کشتی لوبیا و شبدر و تداخل علف های هرز در دو سطح کنترل و عدم کنترل علف های هرز بود. نتایج آزمایش نشان داد عملکرد دانه لوبیا در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت به کشت خالص لوبیا در شرایط عدم کنترل علف های هرز بیشتر بود و بیشترین عملکرد دانه در شرایط عدم کنترل علف های هرز از کشت مخلوط 100% لوبیا + 40% شبدر بدست آمد. بیشترین عملکرد علوفه شبدر در شرایط کنترل و عدم کنترل علف های هرز در کشت خالص مشاهده شد. بیشتربن درصد کاهش زیست توده کل علف های هرز در کشت مخلوط 100% لوبیا + 80% شبدر و کمترین درصد آن از کشت مخلوط 100% لوبیا + 20% شبدر به دست آمد. مناسب ترین تیمار جهت کنترل علف های هرز، کشت مخلوط 100% لوبیا + 80% شبدر شناخته شد و کشت مخلوط 100% لوبیا + 40% شبدر مناسبترین تیمار برای تولید دانه لوبیا در شرایط عدم کنترل علف های هرز بود.

یکی از راهکارهای کنترل علف های هرز، افزایش تنوع زیستی و استفاده از کشت مخلوط می باشد. به منظور ارزیابی اثر کشت مخلوط ذرت و لوبیا بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و کنترل علف های هرز در شرایط آب و هوایی زنجان، آزمایشی در سال 1389 به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل شامل نسبت های مختلف اختلاط ذرت و لوبیا در شش سطح شامل افزودن 20، 40، 60، 80% تراکم بهینه لوبیا به تراکم بهینه ذرت به همراه کشت خالص هر دو گیاه؛ به عنوان عامل اصلی و عامل فرعی شامل علف های هرز در دو سطح کنترل و عدم کنترل، و در سه تکرار به اجرا در آمد. نتایج آزمایش نشان داد بیشترین عملکرد مخلوط در شرایط عدم کنترل علف های هرز مربوط به کشت مخلوط افزایشی 60% لوبیا (9442 کیلوگرم در هکتار) بود به طوریکه نسبت به کشت خالص ذرت و کشت خالص لوبیا به ترتیب 3/44% و 6/309% افزایش رانشان داد. و بیشترین کنترل علف های هرز در کشت -مخلوط افزایشی 80% لوبیا به دست آمد (99/69 درصد کاهش زیست توده علف های هرز نسبت به کشت خالص ذرت). کشت مخلوط های افزایشی80% و60% لوبیا به ترتیب با 86 و 93 بوته علف هرز در مترمربع، کمترین تراکم کل علف هرز را نسبت به بقیه تیمارها نشان دادند. در شرایط عدم کنترل علف-های هرز ، بیشترین عملکرد دانه ذرت درکشت مخلوط افزایشی60% لوبیا (7813 کیلوگرم در هکتار) وکمترین عملکرد دانه در کشت خالص ذرت (6530 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. درارتباط با اکثر شاخص های ارزیابی کشت مخلوط، هر یک از این شاخص ها در نسبت های مختلف کشت مخلوط افزایشی نسبت به تک کشتی هر دو گیاه، برتری نشان دادند. بیشترین سودمندی بر اساس شاخص های نسبت برابری زمین (ler) در کشت مخلوط افزایشی80 % لوبیا، بر اساس شاخص افزایش یا کاهش عملکرد واقعی (ayl)، سودمندی کشت مخلوط (ia)، بیشترین سودمندی بر اساس شاخص کل ارزش نسبی (rvt) و ارزش جانشینی کشت مخلوط (rvi) در کشت مخلوط افزایشی60% لوبیا و بر اساس شاخص ضریب ازدحام نسبی (rcc) در کشت مخلوط افزایشی20 % لوبیا بدست آمد. کلمات کلیدی: سودمندی کشت مخلوط، شاخص ارزیابی کشت مخلوط، کل ارزش نسبی، نسبت برابری زمین

به منظور بررسی عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت و سویا در کشت مخلوط تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان به صورت طرح کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سطوح مختلف آبیاری در کرت های اصلی در سه سطح 7 روز یکبار (شاهد)، 9 روز یکبار و 11 روز یکبار و الگوی کشت در کرت های فرعی به صورت تک کشتی ذرت، تک کشتی سویا، کشت مخلوط افزایشی (100% ذرت + 20% سویا)، کشت مخلوط جایگزینی با نسبت 2:2 (50%ذرت + 50% سویا) در نظر گرفته شدند. بالاترین میزان عملکرد دانه ذرت از تیمار دور آبیاری 7 روز یکبار و الگوی کشت مخلوط افزایشی به میزان 3/10470 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. سطوح مختلف آبیاری تاثیر معنی دار بر میزان عملکرد دانه سویا نداشت همچنین بیشترین میزان عملکرد دانه از الگوی کشت خالص سویا به دست آمد که با کشت مخلوط جایگزینی تفاوت معنی داری نشان نداد. بالاترین میزان نسبت برابری زمین 64/1=ler از تیمار دور آبیاری 7 روز یکبار و الگوی کشت مخلوط جایگزینی به دست آمد، که نشان دهنده برتری کشت مخلوط نسبت به تک کشتی بود.

به منظور بررسی عملکرد کمی و کیفی علوفه در کشت مخلوط ذرت و شبدر ، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در قالب طرح اسپلیت بلوک با دو عامل و 12 تیمار و در سه تکرار انجام شد. عامل اول (نسبت اختلاط) شامل: 1: تک کشتی ذرت (%100)، 2: کشت مخلوط افزایشی با نسبت اختلاط %100 ذرت + %20 شبدر، 3: %100 ذرت + %40 شبدر، 4: %100 ذرت + %60 شبدر، 5: %100 ذرت + %80 شبدر، 6: تک کشتی شبدر (%100). و عامل دوم (تراکم بوته) شامل دو سطح: 1: تراکم مطلوب (شبدر بر اساس 20 کیلوگرم در هکتار و ذرت 150000 بوته در هکتار)، 2: تراکم بالای مطلوب (شبدر بر اساس 30 کیلوگرم در هکتار و ذرت 200000 بوته در هکتار). بیشترین میزان عملکرد علوفه از تیمار افزایشی 60 درصد با تراکم بالا در مرحله دوم از برداشت، به میزان 26600 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. همچنین از لحاظ صفات کیفی علوفه تیمار افزایشی 60 درصد با تراکم بالا در مرحله دوم از برداشت، دارای برتری نسبت به دیگر تیمارها بود. اغلب تیمارهای مخلوط دارای ler بیشتر از یک بودند به طوری که بالاترین میزان نسبت برابری زمین30/1=ler از افزایشی 80 درصد با تراکم بالا به دست آمد، که نشان دهنده برتری کشت مخلوط نسبت به تک کشتی بود.

به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد رازیانه و شنبلیله و محتوای اسانس دانه رازیانه در نسبت های مختلف کشت مخلوط و تک کشتی آزمایشی با استفاده از روش های جایگزینی و افزایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش شامل کشت مخلوط افزایشی در سه سطح، کشت مخلوط جایگزینی در شش سطح، کشت خالص رازیانه و کشت خالص شنبلیله بود. نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی به غیر از وزن هزار دانه، شاخص برداشت و درصد اسانس رازیانه به طور معنی داری (05/0p?) تحت تأثیر نسبت های مختلف کاشت قرار گرفتند. عملکرد شنبلیله و رازیانه با افزایش نسبت هر یک در کشت مخلوط افزایش یافت. به طوریکه در شنبلیله بیشترین عملکرد دانه (24/618 کیلوگرم در هکتار) از کشت خالص و کمترین آن (67/201 کیلوگرم در هکتار) از سری جایگزینی 75% رازیانه + 25% شنبلیله (3:1) حاصل شد. همچنین در رازیانه سری افزایشی 100% رازیانه + 33% شنبلیله و سری جایگزینی 25% رازیانه + 75% شنبلیله (1:3) بترتیب از بیشترین (36/1465 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (47/521 کیلوگرم در هکتار) میزان عملکرد دانه برخوردار بودند. عملکرد اسانس رازیانه در سری افزایشی 100% رازیانه + 33% شنبلیله در مقایسه با کشت خالص بیشتر بود. نسبت برابری زمین در همه آرایش های کاشت بیشتر از یک بود، به طوریکه سری افزایشی 100% رازیانه + 33% شنبلیله بیشترین (49/1) و سری جایگزینی 75% رازیانه + 25% شنبلیله (3:1) کمترین (16/1) میزان شاخص مذکور را نشان دادند.

استفاده از کودهای آلی به دلیل بهبود حاصلخیزی خاک و کمیت و کیفیت گیاهان، به عنوان یک شیوه مدیریت مناسب در سیستم های کشاورزی در نظر گرفته شده است. به منظور بررسی تاثیر کودهای مختلف آلی و کود شیمیایی نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد و محتوای عناصر غذایی سورگوم دانه ای آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، در سال 1391 انجام شد. در این تحقیق تاثیر سه سطح ورمی کمپوست (10، 20 و 30 تن در هکتار)، دو سطح هیومیک اسید (5/7 و 15 لیتر در هکتار)، یک سطح کود شیمیایی نیتروژن (150 کیلوگرم در هکتار)، سه سطح تلفیق ورمی کمپوست و نیتروژن (10 تن ورمی کمپوست + 150n، 20 تن ورمی کمپوست + 100n و 30 تن ورمی کمپوست + 50n) و دو سطح تلفیق هیومیک اسید و نیتروژن (5/7 لیتر هیومیک اسید + 150n و 15 لیتر هیومیک اسید + 75n) در مقایسه با شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی به طور معنی-داری (01/0?p) تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه (9527 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 30 تن در هکتار ورمی کمپوست + 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن حاصل شد. محتوای پروتئین و فسفر دانه به طور معنی داری (01/0?p) تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. بطوریکه بیشترین محتوای پروتئین (75/13%) از تیمار 10 تن ورمی کمپوست + 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و بیشترین محتوای فسفر (775/0%) از تیمار 30 تن ورمی کمپوست + 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن حاصل شد.

چکیده به منظور ارزیابی تأثیر تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و بهبود آن صفات بعد از آبیاری مجدد در ارقام لوبیا چیتی (phaseolus vulgaris l.) آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان به مرحله اجرا درآمد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در دو سطح (آبیاری مطلوب و تنش خشکی) در کرت های اصلی و ژنوتیپ های لوبیا چیتی (محلی خمین، cos16، صدری، ks21193 ، ks21191، ks21189) در کرت های فرعی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی بهبود صفات فیزیولوژیک، دو روز بعد از آبیاری مجدد اندازه گیری ها صورت گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که اعمال تنش خشکی باعث کاهش عملکرد دانه، اجزاء عملکرد، هدایت روزنه ای، محتوای کلروفیل b و کل، فلورسانس حداکثر، حداکثر عملکرد کوانتومی ps ii و محتوای نسبی آب گردید. همچنین تنش خشکی باعث افزایش فلورسانس حداقل و نسبت کلروفیل a به b گردید. واکنش صفات فیزیولوژیک در ژنوتیپ های مختلف لوبیا چیتی به آبیاری مجدد متفاوت بود. میزان بهبود هدایت روزنه ای، کلروفیل b، کلروفیل کل، محتوای نسبی آب و فلورسانس حداقل بعد از آبیاری مجدد به ترتیب در ژنوتیپ های ks21189، ks21189، ks21189، cos16 و cos16 حداکثر بود. ژنوتیپ ks21191 و رقم صدری در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه را داشتند. دلیل عملکرد بالاتر ژنوتیپ ks21191 در شرایط تنش خشکی، محتوای نسبی آب و محتوای کلروفیل b بیشتر و کاهش کمتر محتوای نسبی آب در اثر تنش خشکی و اختصاص کمتر مواد فتوسنتزی به برگ های آن بود. کلمات کلیدی: حداکثر عملکرد کوانتومی ps ii، عملکرد دانه، فلورسانس حداقل، فلورسانس حداکثر، محتوای کلروفیل، هدایت روزنه ای

به منظور بررسی تاثیر پرایمینگ بذر و نیتروژن بر برخی صفات گیاه انیسون تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 1391 انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد .فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری (i) در سه سطح (i1: آبیاری در تمام مراحل رشد، i2: یکبار قطع آبیاری در مرحله ساقه روی و i3: یکبار قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه ها) و پرایمینگ بذر (p) در دو سطح (p1: عدم پرایمینگ بذر و p2: پرایمینگ بذر با آب مقطر) به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و فاکتور نیتروژن (n) در چهار سطح شامل (0، 40، 80 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که کم آبیاری اثر معنی داری بر تمامی صفات مورد بررسی شامل تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چترک چتر شاخه اصلی، تعداد دانه در چترک چتر شاخه فرعی، تعداد دانه در چتر شاخه اصلی، تعداد دانه در چتر شاخه فرعی، وزن هزار دانه، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد چتر در شاخه اصلی، تعداد چتر در شاخه های فرعی، تعداد چترک در چتر شاخه اصلی، تعداد چترک در چتر شاخه فرعی، ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک، شاخص برداشت، درصد اسانس و عملکرد اسانس داشت. به استثنای درصد اسانس، تمامی صفات مذکور به طور معنی داری کاهش یافتند، اما درصد اسانس افزایش یافت. پرایمینگ بذر نیز تاثیر معنی داری بر برخی صفات داشت. همچنین، سطوح مختلف نیتروژن نیز تاثیر معنی داری بر تمامی صفات داشت و باعث افزایش در صفات مذکور شد. بیشترین عملکرد دانه (8/935 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد ماده خشک کل (1966کیلوگرم در هکتار) از تیمار i1p2n4 (کاربرد 120 کیلوگرم در هکتار و آبیاری در تمام مراحل و پرایمینگ بذر با آب مقطر) و کمترین میزان صفات از تیمار i2p1n1 (عدم مصرف نیتروژن و یکبار قطع آبیاری در مرحله ساقه روی و عدم پرایمینگ بذر) بدست آمد. همچنین، بیشترین عملکرد اسانس (4/29 کیلوگرم در هکتار) از تیمار i3p1n4 (کاربرد 120 کیلوگرم در هکتار و یکبار قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه ها و عدم پرایمینگ بذر) و درصد اسانس (7/4 درصد) از تیمار i3p2n4 (کاربرد 120 کیلوگرم در هکتار و آبیاری در تمام مراحل و پرایمینگ بذر با آب مقطر) حاصل شد و کمترین عملکرد اسانس از تیمار i2p1n1 (عدم مصرف نیتروژن و یکبار قطع آبیاری در مرحله ساقه روی و عدم پرایمینگ بذر) بدست آمد. بنابراین در کشت انیسون قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه همراه با پرایمینگ بذر و مصرف 120 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن خالص توصیه می شود. واژه های کلیدی: آماده سازی بذر، اسانس، انیسون، عملکرد، نیتروژن.

رازیانه با دارا بودن خواص دارویی مهم، کاربرد وسیعی در طب سنتی ایران دارد. رشد کند و استقرار ضعیف، عدم ایجاد پوشش گیاهی مناسب به دلیل شاخص سطح برگ پایین و دوره رشدی طولانی، این گیاه را به رقیبی ضعیف در رقابت با علف¬های هرز ، بخصوص در سال اول کشت، تبدیل نموده است و برای کشت موفقیت¬آمیز آن کنترل علف¬های¬هرز امری ضروری به نظر می¬رسد. بنابراین این آزمایش به منظور ارائه روش تلفیقی جهت کنترل علف¬های هرز رازیانه،در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، در بهار سال 1391 انجام شد.تیمارها شامل، نوع علف-کش (پندیمتالین و تریفلورالین)، دز علف¬کش (صفر، 50، 75 و 100 درصد دز توصیه شده) و کنترل¬ تکمیلی (بدون کنترل تکمیلی، یک¬بار وجین دستی 50 روز پس از کاشت و مالچ کاه و کلش گندم) بودند. همچنین یک تیمار وجین علف هرز در کل طول فصل نیزبه عنوان شاهد در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کاهش زیست¬توده علف¬های هرز و عملکرد رازیانه به طور معنی¬داری تحت تاثیر نوع علف¬کش، مقادیر علف¬کش، وجین دستی و مالچ قرار گرفتند. در شرایط عدم کنترل علف¬ هرز، عملکرد رازیانه تا 4/98 درصد کاهش یافت. پندیمتالین نسبت به تریفلورالین علف¬های هرز را بهتر کنترل کرد. نتایج آزمایش همچنین نشان داد که کاربرد علف¬کش¬های خاک¬مصرف زیست¬توده علف-های هرز را کاهش داد، اما بدون افزودن کنترل فیزیکی نتوانست به مدت طولانی در طول فصل رشد علف¬های هرز را کنترل کند. مشاهده شد مقادیر کاهش یافته علف¬کش¬ها اگر همراه با وجین دستی باشند می¬توانند موثرتر باشند، تا اینکه به تنهایی به کار برده شوند یا اینکه با مالچ تلفیق شوند. به طور کلی، دز توصیه شده پندیمتالین وقتی با یک¬بار وجین 50 روز پس از کاشت استفاده شد، بیشترین عملکرد و بیشترین کاهش در زیست¬توده علف¬های هرز حاصل شد که این کنترل مناسب علف هرز و عدم خسارت محصول را منعکس می¬کند.

چکیده به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی و تراکم بوته بر برخی ویژگیهای فیزیولوژیک و مرفولوژیک، عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت دانه ای(zea mays) رقم ماکسیما، آزمایشی به صورت طرح اسپلیت بلوک در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو عامل، تنش به صورت قطع آبیاری شامل چهار سطح شاهد یا آبیاری منظم، مرحله رویشی، مرحله خمیری دانه و مرحله قبل از سفت شدن کامل دانه و نیز تراکم بوته شامل سه سطح 65، 75 و 85 هزار بوته در هکتار در سه تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس نشان داد که اثر سطوح تنش بر عملکرد دانه، عملکرد زیست توده و متوسط تعداد دانه در بلال در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر تراکم گیاهی بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد و بر عملکرد زیست توده، تعداد دانه در بلال و شاخص برداشت در سطح احتمال پنج درصد معنی دار شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به میزان 12320 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد در تراکم 75 هزار بوته و کمترین عملکرد دانه به میزان 6432 کیلوگرم در هکتار از تیمار شاهد در تراکم 85 هزار بوته بدست آمد. بررسی آنالیزهای رشد نشان داد که آبیاری شاهد با شاخص سطح برگ 72/5 نسبت به سایر سطوح آبیاری وتراکم 85 هزار بوته در هکتار با شاخص سطح برگ 32/5 نسبت به دو تراکم دیگر برتری داشت. بیشترین دوام شاخص سطح برگ (18/169 سطح برگ بر متر مربع در روز) و بیشترین تجمع ماده خشک کل (1679 گرم بر متر مربع) به ترتیب از تیمارهای شاهد در تراکم 75 هزار بوته و شاهد در تراکم 85 هزار بوته بدست آمد. نتایج حاصل از مطالعه روند تغییرات سرعت جذب خالص در سطوح مختلف تنش آبیاری نشان داد که تراکم 75 هزار بوته در هکتار در مراحل آخر دوره رشد نسبت به دو تراکم دیگر دارای بیشترین سرعت جذب خالص فتوسنتزی، میزان سرعت رشد محصول و سرعت رشد نسبی بود. واژگان کلیدی: شاخص رشد، شاخص برداشت، قطع آبیاری، عملکرد دانه، عملکرد زیست توده

به منظور بررسی تأثیر رقم گیاه زراعی و مالچ زنده بر کنترل علف های هرز و عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 انجام شد. فاکتور ها شامل رقم (فرخ، آلستار و آذرگل) و کنترل علف های هرز (وجین تمام فصل، حضور علف هرز درتمام طول فصل رشد و کشت گیاهان پوششی گندم سیاه، یونجه یک ساله، ماشک گل خوشه ای به عنوان مالچ زنده به تنهایی و در تلفیق با یک بار وجین) بود. در حضورگیاهان پوششی گندم سیاه، یونجه یک ساله و ماشک گل خوشه ای به ترتیب 7/43، 8/33 و 25 درصد وزن خشک و 1/57، 1/38 و 29 درصد تراکم مجموع علف های هرز نسبت به شاهد (حضور علف هرز درتمام طول فصل رشد) کاهش یافت. کمترین مقدار وزن خشک و تراکم علف های هرز در رقم آذرگل دیده شد. به طور کلی بالاترین عملکرد دانه در رقم آذرگل دیده شد. همچنین گیاه پوششی یونجه یک ساله در تلفیق با یک بار وجین عملکرد دانه مشابه وجین تمام فصل ایجاد کرد. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد که یونجه یک ساله به صورت مالچ زنده و آذر گل به عنوان رقمی با توان رقابت بالا می تواند به عنوان جزء ای از مدیریت تلفیقی علف های هرز در تولید پایدار آفتابگردان استفاده شود.