بررسی و مقایسه وضعیت موجودی توده های دانه زاد و شاخه زاد بلوط ایرانی بر اساس ارتفاع از سطح دریا( مطالعه موردی شهرستان دره شهر). مریم بساطی جنگلهای غرب ایران با مساحتی حدود 5/3 میلیون هکتار از نظر حفاظتی، اقتصادی و اجتماعی، تفرجگاهی و ذخایر آب زیر زمینی از ارزش بالایی برخوردارند بررسی و مطالعه توده های جنگلی این مناطق و آگاهی از توان بالقوه و بالفعل این توده ها می تواند مبنای برنامه ریزی های اصولی باشد. در این تحقیق توده های دانه زاد و شاخه زاد بلوط ایرانی(quercus persica) در دو دامنه ارتفاعی در شهرستان دره شهر ایلام انتخاب شدند. آمار برداری به روش تصادفی سیستماتیک با قطعات نمونه 15 (آر) برای اندازه گیری مشخصه های مورد نظر انجام شد.آمار برداری در توده های دانه زاد در 4 طبقه ارتفاعی بین 1000 تا 1800 متر و در توده های شاخه زاد در 5 طبقه ارتفاعی در محدوده ارتفاعی 800 تا 1800 متر انجام شد( با اختلاف 200 متر از مرکز هر طبقه تا طبقه بعدی). پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات،برای مقایسه اختلاف بین میانگین پارامترهای مورد نظر از آزمونduncan و t- test وchi-squar استفاده شد. مشخصه های مورد بررسی شامل قطر برابر سینه، ارتفاع درختان،سطح مقطع، تعداد در هکتار، زادآوری، موجودی سر پا، سلامت تنه، سلامت تاج و تقارن تاج بود. نتایج حاصل نشان داد که بین میانگین مشخصه های کمی و کیفی مورد نظر در توده های دانه زاد و شاخه زاد مورد مطالعه، در برخی طبقات ارتفاعی در سطح 05/0 و 01/0 اختلاف معنی دار وجود دارد. نتایج مربوط به زادآوری نشان داد که زادآوری در توده های دانه زاد وجود ندارد و بیشترین تراکم زادآوری در توده های شاخه زاد در طبقه ارتفاعی 1200-1000 متر است. که بیشترین حجم توده دانه زاد( 5/84 سیلو در هکتار) در طبقه ارتفاعی 1200-1000 متر و بیشترین حجم توده شاخه زاد (12/61 سیلو در هکتار) در طبقه ارتفاعی 1000- 800 متر مشاهده شد . در این مطالعه، طبقه 1200- 1000 متری برای دانه زاد و طبقه 1000- 800 متر از سطح دریا برای شاخه زاد به عنوان طبقه ارتفاعی مناسب از نظر موجودی سر پا برای بلوط ایرانی در منطقه مورد مطالعه به دست آمد. کلمات کلیدی: ارتفاع از سطح دریا، بلوط ایرانی، شاخه زاد، دانه زاد، حجم، دره شهر

برای بررسی وضعیت کمی و کیفی جنگل های طبیعی کوهستانی منطقه آستارا، مناطق کمتر دست خورده واقع در ارتفاعات بالای 600 متر از سطح دریا در حوزه 1 انتخاب و در کلاسه های ارتفاعی 200 متری مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از تهیه نقشه های مورد نیاز و آماده سازی آنها در سامانه اطلاعات جغرافیایی (gis)، نمونه برداری به روش طبقه بندی با قطعات نمونه دایره ای با مساحت 10 آر انجام و داده های مربوط به تعداد 67 قطعه نمونه در کل طبقات ارتفاعی با استفاده از نرم افزار آماری spss.16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آنالیز آماری و تحلیل های همبستگی و رگرسیون میان عامل اکولوژیک ارتفاع از سطح دریا و متغیرهای مورد مطالعه نشان می دهد که متوسط تعداد در هکتار در کلاسه های ارتفاعی با ارتفاع از سطح دریا همبستگی معنی داری ندارد. ولی تعداد در هکتار گونه راش با افزایش ارتفاع از سطح دریا همبستگی مثبت دارد. بیشترین میانگین تعداد در هکتار در کلاسه ارتفاعی 1000 متر و کمترین آن در کلاسه 800 متر می باشد. میانگین رویه زمینی در کلاسه های ارتفاعی با ارتفاع از سطح دریا همبستگی منفی دارد. ولی رویه زمینی گونه راش با افزایش ارتفاع از سطح دریا همبستگی مثبت دارد. بیشترین میانگین رویه زمینی در کلاسه 600 متر و کمترین آن در کلاسه 1400 متر دیده شد. میانگین حجم در هکتار با ارتفاع از سطح دریا همبستگی منفی دارد. ولی حجم در هکتار گونه راش با ارتفاع از سطح دریا همبستگی مثبت نشان می دهد. بیشترین میانگین حجم در هکتار در کلاسه ارتفاعی 600 متر و کمترین آن در کلاسه ارتفاعی 1600 متر است. میانگین تعداد زادآوری در هکتار و متوسط تاج پوشش کلاسه های ارتفاعی همبستگی معنی داری با ارتفاع از سطح دریا ندارند. بالاترین درصد تاج پوشش در کلاسه 1600 و پائین ترین آن در کلاسه 1400 مشاهده گردید. ارتفاع متوسط درختان در کلاسه های ارتفاعی با ارتفاع از سطح دریا همبستگی منفی دارد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا از تعداد گونه های درختی کاسته می شود. کلاسه های ارتفاعی 1400 و1600 از نظر درصد تنه های سالم، کلاسه ارتفاعی 600 متر از نظر درصد تنه های سیلندریک، کلاسه ارتفاعی 800 متر از نظر درصد تاج های گسترده و متقارن، و کلاسه های ارتفاعی 1000، 1200، 1400 و 1600 از نظر درصد تاج های شاداب در بین کلاسه های ارتفاعی دارای بهترین وضعیت هستند.

برآورد دقیق حجم کل درخت و درصد حجم های صنعتی و هیزمی باعث افزایش دقت برنامه ریزی در طرح های جنگل داری می شود و میزان آن در رویشگاه های مختلف باید تعیین شود. به منظور بررسی روابط بین قطر و متغیرهای وابسته و محاسبه درصد حجم های صنعتی و هیزمی گونه راش، سری 2 ناو اسالم انتخاب گردید. اطلاعات مربوط به اندازه گیریهای حجم گونه راش، از فهرست پروانه های قطع و تجدید حجم و استحصال این سری، برای مدت 10 سال استخراج شد. در این مطالعه دقت جدول حجم محلی از طریق آزمون من ویتنی برای تمام سالهای 88-1379 مورد بررسی قرار گرفت و آنالیز داده ها نشان داد که در تمام سالها به استثناء سال 1385 بین حجم برآوردی و حجم واقعی تفاوت معنی داری وجود ندارد و جدول حجم از دقت بالایی برخوردار است. درصد حجم صنعتی و هیزمی درختان نمونه سالهای 88-1379 در هر طبقه قطری محاسبه شد. میانگین درصد حجم صنعتی و هیزمی درختان نمونه در سال های 88-1379 برای هر سال به تفکیک و برای کل سالها بدست آمد. مدل های مختلفی برازش شده و پس از احراز اعتبار، مدل های مناسب انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مدل سهمی دارای بیشترین همبستگی بود. بر اساس مدل ارائه شده برای رابطه بین قطر و حجم کل، جدول حجم یک عامله تهیه گردید. همچنین به منظور برنامه ریزی مدیریتی برای ساماندهی پرسنل و ماشین آلات در حین اجرای طرح جنگل داری، مدل هایی توسعه یافتند. بعضی از روابط ایجاد شده از جمله رابطه حجم نشانه گذاری با حجم گرده بینه و رابطه حجم کل صنعتی با حجم گرده بینه همبستگی بالایی را نشان دادند.

در دوران کنونی در پی بروز بحران های زیست محیطی، نابودی منابع و ایجاد موانع در راه رسیدن به توسعه پایدار لازم است برنامه ها بر اساس شناخت و ارزیابی توان محیطی صورت گیرد. در این مطالعه از دو روش جهت ارزیابی توان تفرج پارک جنگلی حسن آباد سنندج استفاده شد که شامل روشارزیابی توان تفرجی تجزیه و تحلیل سیستمی مخدوم و نیز فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(ahp) می باشد. براساس روش مخدوم ابتدا نقشه واحدهای زیست محیطی از تلفیق نقشه های شیب، جهت، ارتفاع، تیپ خاک و پوشش گیاهی تهیه و با مدل اکوتوریستی مخدوم مقایسه شد ونقشه توان تفرج تهیه شد . براساس نتایج، ازکلمساحت 6/434 هکتاریمنطقه 9/8 درصدبهتفرجمتمرکزدرجه 2، 8/41 درصدبهتفرجگستردهدرجه 2 وحدود 3/49 درصدبهتفرجگستردهدرجهیکاختصاصیافت. براساس روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی پس از شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تفرج منطقه، این عوامل در قالب پرسشنامه توسط کارشناسان تفرج مورد مقایسه زوجی قرار گرفتند و توسط نرمافزار expert choice وزندهی شدند، سپس در محیط gis این عوامل لایه سازی و تلفیق شدند. بر اساس نتایج، 8 فاکتور موثر در بررسی قابلیت تفرج شناسایی شد. از کل مساحت پارک، 2/5 درصد دارای توان بالا، 1/51 توان خوب و 7/43 توان تفرج متوسط را داراست.سپس نقشه های حاصل از دو روش در محیط gis همپوشانی شدند بر اساس نتایج طبقات توان تفرجی تنها در50 درصد سطح منطقه مشترک بودند.

در این تحقیق، تاثیر مدیریت جنگل بر روی برخی مشخصه های کمی وکیفی در دو توده طبیعی مدیریت شده و مدیریت نشده، در سری شن رود سیاهکل که به روش دانه زاد ناهمسال اداره می شود، بررسی شد. برای انجام این بررسی، قطعه 2 از این سری به عنوان توده مدیریت نشده و قطعات 3 و 4 آن به عنوان توده مدیریت شده، انتخاب شدند. آماربرداری در هر دو توده، به روش سیستماتیک با نقطه شروع تصادفی، به ابعاد شبکه 200×150 متر و قطعات نمونه 10 آری دایره شکل، انجام و اطلاعات مربوط به درختان شامل نوع گونه، قطر در ارتفاع برابر سینه، ارتفاع دو درخت شاهد و وضعیت کیفی درختان اندازه گیری و مشخص شد. همچنین اطلاعات زادآوری همه نهال های با قطر برابر سینه کمتر از 5/12 سانتیمتر اندازه گیری و در کارت پلات ها ثبت شد. نتایج نشان داد که بین میانگین سطح مقطع، حجم در هکتار و درجه بندی کیفی درختان در توده های مدیریت شده و مدیریت نشده تفاوت معنی داری وجود ندارد. ولی از نظر سایر مشخصه های کمی(قطر سطح مقطع متوسط، تعداد در هکتار، میانگین ارتفاع لوری و میانگین زادآوری) بین توده های مدیریت شده و مدیریت نشده اختلاف معنی داری در سطح 05/0 مشاهده می شود. همچنین ترکیب گونه راش 87/83 درصد در توده مدیریت نشده و15/97 درصد در توده مدیریت شده است. بررسی ها نشان می دهد که علیرغم تفاوت های معنی دار بین میانگین برخی مشخصه های مورد بررسی، بطور کلی توده های مدیریت شده و مدیریت نشده، وضعیت مطلوبی از لحاظ کمی و کیفی دارند. اعمال مدیریت و دخالت در توده، باعث تغییر تیپ ناخالص توده به توده خالص راش و همچنین افزایش استقرار تجدید حیات عمدتا از گونه راش شده است. نتیجه حاصله مناسب بودن محدوده ارتفاعی مورد مطالعه را برای استقرار گونه راش تائید می کند.

گونه پلت یکی از گونه های با ارزش از نظر تولید چوب بوده و می تواند نقش مهمی در احیاء جنگل های مخروبه شمال کشور و در نتیجه ثبات و پایداری اکوسیستم جنگل ایفا نماید. در این پژوهش، خصوصیات کمی و کیفی توده های پلت در جنگل های حوزه 7 اسالم در استان گیلان و در پنج رویشگاه طبیعی پلت که کمتر تحت تأثیر عوامل انسانی قرار گرفتند مورد مطالعه قرار گرفت. در هر رویشگاه، عوامل فیزیوگرافی مانند ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت دامنه و برخی خصوصیات خاک تعیین شد. مشخصه های کمی و کیفی درختان در پنج رویشگاه شامل تعداد در هکتار، قطر برابرسینه و ارتفاع کل و همین طور درجه کیفی و وضعیت تقارن تاج به طور صد در صد و برای تمامی درختان تعیین شد. نتایج نشان داد که بین قطر برابر سینه، ارتفاع و موجودی حجمی سرپای درختان در هکتار رویشگاه دیاچال و چهار رویشگاه دیگر اختلاف معنی داری وجود دارد. بین وضعیت تقارن تاج و درجه کیفی درختان در رویشگاه های مورد مطالعه، اختلاف معنی داری وجود نداشت. نتایج بررسی خاک نیز نشان داد که بین ph و فسفر قابل جذب و ذرات تشکیل دهنده خاک در رویشگاه های مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. نتایج نشان داد که در منطقه مورد مطالعه که از مناطق با استقرار و پراکنش مناسب پلت در غرب استان گیلان می باشد، جهت های شمالی، مناطق کم شیب و ارتفاع حدود 800 متر بهترین شرایط را برای تولید خصوصیات کمی و کیفی مناسب برای گونه پلت بوجود آورده است.

امروزه برنامه ریزی صحیح و استفاده همه جانبه از محیط زیست بر پایه شناخت استعداد و ارزیابی توان سرزمین استوار است. با توجه به رشد روز افزون جمعیت و نیاز بشر به فضا های تفرجگاهی، تحلیل قابلیت اراضی برای توسعه و ترویج تفریحات وابسته به طبیعت ضروری به نظر می رسد. نظر به اهمیت پارک ها و فضای سبز در زندگی انسان، در این بررسی به سنجش توان اکولوژیک پارک جنگلی گیسوم برای توسعه تفرج پرداخته شد. به این منظور از سه روش؛ فرآیند تجزیه و تحلیل سیستمی(منطبق بر روش مخدوم)، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) و روش شبکه ها استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد که در هر سه روش ذکر شده، تمام سطوح منطقه مورد مطالعه دارای قابلیت توسعه برای تفرج است. چنان چه در روش مخدوم حدود 85 درصد از منطقه برای تفرج متمرکز و حدود 15 درصد برای تفرج گسترده نوع 1 مناسب است. در روش ahp 52 درصد دارای توان خوب و 48 درصد دارای توان متوسط و در روش شبکه ها 21 درصد دارای توان عالی، 16/75 درصد دارای توان خوب، 5/3 درصد دارای توان متوسط و 67/0 درصد از منطقه دارای توان ضعیف برای کاربری تفرج تشخیص داده شد. یافته های این تحقیق گویای آن است که درجات مختلف توسعه سرزمین در روش های فوق با یکدیگر تقریباً همخوانی دارد. اما روش های تجزیه و تحلیل چند معیاره به دلیل این که پارامتر ها بر اساس اهمیت و شرایط خاص منطقه انتخاب و وزن دهی می شوند، می تواند نمایش بهتری از توان سرزمین برای کاربری های مختلف ارائه دهد.

خشکیدگی درختان جنگلی از پدیده های مهمی است که عموماً در پی وقوع تغییرات اقلیمی ظهور پیدا کرده یا تشدید می-شود. این پدیده اخیراً در جنگل های بلوط زاگرس به صورت خشکیدگی های درختی وسیعی روی داده است. این پژوهش با هدف شناسایی کانون های خشکیدگی در ارتباط با عوامل توپوگرافی، بررسی رابطه قطر درخت با خشکیدگی درختان و مقایسه خشکیدگی بین درختان دانه زاد و شاخه زاد در تنگه دالاب انجام شده است. بدین منظور منطقه ای به وسعت 400 هکتار از جنگل های استان ایلام مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 80 قطعه نمونه 10 آری مستطیلی شکل (به ابعاد 25×40 متر) و به روش سیستماتیک - تصادفی در عرصه جنگل پیاده شدند. در هر قطعه نمونه، نوع گونه، قطر برابرسینه، قطر تاج، ارتفاع و شدت خشکیدگی درختان اندازه گیری و ثبت شد. نتایج نشان داد که رابطه بین شدت خشکیدگی درختان با شیب (p=0/008) و جهت دامنه معنی دار است(p=0/000). با زیاد شدن شیب ، شدت خشکیدگی زیاد می گردد. در دامنه های غربی و جنوبی، شدت خشکیدگی درختان بیشتر دیده شد. همچنین بین قطر درختان با شدت خشکیدگی رابطه معنی داری وجود دارد (p=0/042). با افزایش قطر شدت خشکیدگی درختان افزایش یافته و بیشترین تعداد درختان خشکیده در طبقات قطری بالا (d.b.h?40cm) مشاهده شد. بین خشکیدگی درختان از لحاظ مبدأ (دانه زاد یا شاخه زاد) نسبت به فراوانی آنها تفاوت معنی داری مشاهده نشد، اما خشکیدگی بر پایه های شاخه زاد اثر بیشتری گذاشته است. نتایج همچنین نشان داد که نیمی از درختان منطقه مورد مطالعه، دارای درجات مختلف خشکیدگی هستند.

به منظور بررسی درصد افت حجمی، درصد نوع افت ها در کلاسه های مختلف قطری و کاهش ارزش چوب در مراحل مختلف بهره برداری، با توجه به شرایط و امکانات منطقه، تعداد 90 اصله درخت قطع شده از گونه راش به طور تصادفی انتخاب شد. سپس با اندازه گیری ابعاد مواد مستحصله با دقت سانتی متر، حجم آنها محاسبه و میزان کاهش یا درصد افت حجمی چوب برای طبقات و کلاسه های قطری مختلف بدست آمد. نتایج نشان داد که از کل حجم اندازه گیری شده 9/22 درصد در مراحل مختلف بهره برداری، کاهش یافته است. از این میزان، درصد افت کنده، افت اره خوری و افت مربوط به هیزمی شدن به ترتیب 24/22، 24/17 و 32/60 درصد بوده است. درصد افت حجمی در کلاس های قطری 20-40، 40-60 و بالای 60 سانتی متر نیز به ترتیب 38، 52/34 و 48/27 درصد است. بنابراین بیشترین درصد افت حجمی درکلاس قطری 20- 40 سانتی متر و کمترین درصد افت حجمی در کلاس قطری بالای 60 سانتیمتر مشاهده گردید. نتایج حاصله همچنین نشان داد که میزان افت ارزش ریالی حاصل از کاهش حجم چوب در کلاسه های قطری فوق به ترتیب برابر با 1273، 1402 و 4081 (ده هزار ریال) بوده و بیشترین میزان افت ارزش ریالی چوب مربوط به کلاس قطری بالای 60 سانتی متر است. بین افت حجمی چوب و افت مربوط به کنده با قطر برابرسینه مدل های مختلفی برازش شد. نتایج نشان داد مدل توانی دارای بیشترین همبستگی و مناسب ترین مدل است. بین قطر برابرسینه با حجم های صنعتی، هیزمی، حجم استحصال و حجم واقعی هم مدل سهمی همبستگی بالایی را نشان داد.

مدیریت و برنامه ریزی اصولی در جنگل، مستلزم داشتن اطلاعات کمی و کیفی مناسب است. وضعیت موجودی حجمی گونه ها در رویشگاه های مختلف، از نکات مهم و ضروری در تعیین وضعیت ایده آل توده ها در برنامه ریزی واحدهای جنگلی است. نمدار یکی از گونه های نادر جنگل های شمال است که از ارزش اقتصادی و اکولوژیکی برخوردار است. به منظور بررسی تاثیر عامل ارتفاع از سطح دریا بر تغییرات تعداد و موجودی گونه نمدار (tilia begonifolia) در جنگل های شفارود گیلان، سری های 7، 16 و 17 جنگل مذکور انتخاب شد. آماربرداری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام و 62 قطعه نمونه دایره ای شکل با مساحت 10 آر (1/0 هکتار) برداشت شد. در داخل هر قطعه نمونه، قطر در ارتفاع برابر سینه و ارتفاع کل، مختصات جغرافیایی تک تک درختان، فاصله و آزیموت تمامی درختان از مرکز قطعه نمونه اندازه گیری و ثبت شد. نتایج نشان داد که میانگین تعداد نمدار در هکتار در منطقه رویشی میان بند (با دامنه ارتفاعی 600 تا 1100 متر از سطح دریا)، دارای بیشترین مقدار است، اما بین پراکنش تعداد در هکتار نمدار در طبقات مختلف ارتفاعی تفاوت معنی داری وجود نداشت. بیشترین میانگین حجم نمدار در هکتار مربوط به طبقه پایین بند برآورد شد. همچنین نتایج آزمون آنالیز واریانس نشان داد که بین پراکنش حجمی نمدار در طبقات مختلف ارتفاعی تفاوت معنی داری وجود داشت.

در این بررسی رویش گونه راشlipsky fagus orientalis در توده طبیعی راشستان و گونه نوئل picea abies در توده دست-کاشت پیسه¬سون بخشی از جنگل¬های ناواسالم استان گیلان مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. آماربرداری در توده راش به روش تصادفی سیستماتیک در قطعات نمونه دایره¬ای شکل به مساحت 5 آر با ابعاد شبکه 100 ×100 متر انجام شد. آماربرداری در توده نوئل به روش صد در صد در منطقه¬ای به وسعت 7500 مترمربع انجام شد. در هر دو توده پارامترهای کمی قطر، ارتفاع و پارامترهای کیفی مهم مشتمل بر وضعیت تاج درختان و کیفیت تنه اندازه¬گیری شد. متوسط رویش قطری در توده راش 44/0 سانتی¬متر، در توده نول 68/0 سانتی¬متر، متوسط رویش ارتفاعی در توده راش 21/0 متر، در توده نوئل 5/0 متر و متوسط رویش حجمی سالیانه در توده راش 9/3 مترمکعب در هکتار، در توده نوئل 86/13 مترمکعب در هکتار برآورد گردید. نتایج نشان داد که بین درختان راش و نوئل از نظر رویش در سطح احتمال 99% تفاوت معنی داری وجود دارد.

به منظور ارزیابی قابلیت تصاویر سنجنده oli ماهواره لندست 8 در تهیه نقشه تراکم تاج پوشش جنگل های زاگرس و همچنین بررسی تأثیر فصول سال بر صحت نقشه ها، چهار پنجره از تصاویر سنجنده مذکور از جنگل های منطقه حفاظت شده مانشت مربوط به چهار فصل سال با مساحت2300 هکتار در استان ایلام انتخاب گردید. نقشه واقعیت زمینی به شکل نمونه ای از طریق نمونه برداری به روش منظم-تصادفی با 100 قطعه نمونه مربعی تهیه شد. پس از انتخاب مجموعه باندهای مناسب برای هر فصل با استفاده از معیار واگرایی تبدیل شده، طبقه بندی داده ها به روش نظارت شده انجام شد.نتایج نشان دهنده قابلیت نسبتاً مناسب داده های سنجنده oli در طبقه بندی تراکم تاج پوشش جنگل های زاگرس می باشد.

چکیده ندارد.