منطقه شمال غربی رشته کوه های البرز ، کمان چینه گسلی فعالی است که خاستگاه عوارض زمین شناسی بسیار پیچیده ای همچون تعدادی از لرزه خیزترین و پرخطرترین گسل ها و همچنین آتشفشان های خفته می باشد. این منطقه از جهت قرارگیری برروی کمربند برخورد قاره ای فعال عربستان- اوراسیا، یکی از مناطق مستعد لرزه ای می باشد. در مطالعه حاضر برای اولین بار سعی شده است تا با استفاده از روش توموگرافی زمان سیر فازهای p و s زلزله های محلی مدل سه بعدی سرعتی این امواج برای پوسته بالایی در این منطقه ارائه شود. از جمله مزایای این مطالعه وارون سازی همزمان پارامترهای کانونی- مدل سرعتی است که تأثیر قابل ملاحظه ای در جهت بهبود موقعیت زمین لرزه ها و آنومالی های زیرسطحی داشته است. نتایج حاصل از این توموگرافی حاکی از حضور بی هنجاری های سرعتی قابل ملاحظه ای برای هردوی امواج p و s، در ارتباط با ساختارهای زمین شناسی و لرزه زمین ساختی، در این منطقه می باشد. این بی هنجاری ها را می توان در اطراف گسل شمال تبریز، و در اعماق زیر آتشفشان سهند دنبال نمود. در اطراف گسل تبریز حضور این آنومالی های سرعتی انطباق بسیار خوبی را با امتداد گسل تبریز نشان می دهد. در واقع آنومالی کم سرعت در این بخش را می توان به عنوان زون خردایشی (برشی) گسل تبریز معرفی نمود که این امر دور از انتظار نمی باشد. از سوی دیگر حضور آنومالی های کم سرعت مشاهده شده در زیر قله سهند را می توان در ارتباط با منابع و ذخایر ژئوترمال و مخازن ماگمایی مرتبط با آنها دانست.

تفکیک طیفی ابزاری قدرتمند در شناخت، اندازه گیری و تحلیل ماهیت متغیر با زمان سیگنال های ناپایا است. با توجه به ماهیت ناپایای داده های لرزه ای، این ابزار به طورگسترده در تحلیل، پردازش و تفسیر داده های لرزه ای به کار می رود. روش های مرسوم تفکیک طیفی مانند تبدیل فوریه زمان کوتاه، تبدیل موجک و تبدیل s ، برای به دست آوردن طیف فرکانسی سیگنال در یک زمان خاص هر کدام به نوعی از یک تابع پنجره استفاده می-کنند. این تابع پنجره سیگنال را در خارج از بازه زمانی معینی صفر می کند و بنابر اصل عدم قطعیت، این روش ها قدرت تفکیک محدودی در حوزه زمان- فرکانس دارند. در تفکیک طیفی با استفاده از توزیع ویگنر- وایل، نگرش غیرخطی بوده و همزمان بر اساس تابع چگالی انرژی زمانی و فرکانسی بنا شده است. در این توزیع محدودیت قدرت تفکیک ناشی از به کار بردن تابع پنجره وجود ندارد و از قدرت تفکیک برتر در صفحه زمان- فرکانس برخوردار است. اما این توزیع با توجه به ماهیت غیرخطی بودنش از مشکل وجود جملات متقاطع رنج می برد. شکل های بهبود یافته این توزیع مانند توزیع ویگنر- وایل نما و توزیع ویگنر- وایل نمای هموار شده، برای حل مشکل جملات متقاطع از فیلترهای مختلفی استفاده می کنند. ولی در عوض به کار بردن این فیلترها باعث کاهش قدرت تفکیک توزیع ویگنر- وایل می-شود. روش طیف نگاشت تبدیل فوریه زمان کوتاه واهمامیختی که بر پایه ارتباط میان طیف نگاشت و توزیع ویگنر- وایل استوار است، با استفاده از الگوریتم لوسی- ریچاردسون و از طریق طیف نگاشت، جملات متقاطع توزیع ویگنر- وایل را حذف می کند. در واقع این روش از هر دو مزیت نداشتن جملات متقاطع طیف نگاشت و قدرت تفکیک برتر توزیع ویگنر- وایل سود می برد. در این پایان نامه ما پس از بیان مبانی نظری این روش، آن را برای تفکیک طیفی ردلرزه های مصنوعی و واقعی به کار برده ایم و کارآیی آن را با سایر روش های مرسوم ارزیابی کرده ایم. در این بررسی ها طیف نگاشت تبدیل فوریه زمان کوتاه واهمامیختی بهترین عملکرد را در حذف جملات متقاطع و رسیدن به قدرت تفکیک بالا دارد.

در این پژوهش، ضریب کیفیت امواج کدا به روش تک پراکنش به عقب (آکی و چوئت، 1975) در هفت باند فرکانسی 1-2، 2-4، 3-6، 4-8، 6-12، 8-16، 12-24 هرتز به ترتیب با فرکانس های مرکزی 5/1، 3، 5/4، 6 9 12 و 16 هرتز در نواحی قشم و شمال هرمزگان برآورد شده است. برای این منظور از داده های زمین لرزه های ثبت شده توسط ایستگاه های موقت پژوهشگاه بین الملی زلزله شناسی و مهندسی زلزله که طی ماه های مارس تا ژوئیه سال 2006 در منطقه شمال هرمزگان و طی ماه های دسامبر 2005 تا مارس 2006 در منطقه قشم که دارای نسبت سیگنال به نویز بزرگتر 3 و مسافت رومرکزی کمتر از 100 کیلومتر بوده اند، استفاده گردید. مقدار ضریب کیفیت بدست آمده بر اساس این داده ها برای منطقه شمال هرمزگان حدود 71 و برای منطقه قشم حدود 85 بدست آمد. در هر دو منطقه مقدار ضریب کیفیت بدست آمده کمتر از 200 هرتز می باشد که این امر نشان دهنده این است که نواحی مورد مطالعه علاوه بر اینکه از نظر زمین ساختی و لرزه-خیزی کاملاً فعال است، دارای کاهیدگی و ناهمگنی بالایی نیز می باشد که این نتایج با ساختار رسوبی- تکتونیکی و وجود گنبدهای نمکی در نواحی هرمزگان و قشم مطابقت دارد. در ناحیه هرمزگان می توان بر اساس مقادیر ضریب کیفیت بدست آمده سه زون را معرفی نمود که در ارتباط نزدیکی با سختارهای زمین-شناسی و تکتونیکی هستند: 1) بخش مربوط به ایران مرکزی با ضریب کیفیت متوسط، 2) بخش مربوط به زون گذر زاگرس تراست- ایران مرکزی، با مقدار شریب کیفیت پایین و 3) بخش دور از زون گذر به سمت جنوب غربی منطقه هرمزگان با ضریب کیفیت بالا. در نتایج بدست آمده از این پژوهش به خوبی می توان روند گنبدهای نمکی و دیگر ساختارهای زمین شناسی را مورد پی جویی قرار داد بالاخص در ناحیه قشم که داده های با ضریب کیفیت بالا بر روی گنبدهای نمکی نهان واقع شده اند و این می تواند دلیلی بر وجود این گنبدهای نمکی باشد. همچنین در این نتایج می توان به حضور سازند گازدار در زیر ایستگاه های قشم نیز اشاره نمود که نتایج برخی از ایستگاه ها را مورد تأثیر قرار داده است.

توجه به صداهای طبیعی زمین در هر زمان و به کار بردن اطلاعات جمع آوری شده می تواند ساختارها و اطلاعات سنگ شناسی مرتبط با اعماق زمین را برای ما فراهم آورد. توموگرافی لرزه ای چشمه طبیعی کار شده در این پایان نامه به منظور امکان سنجی شناسایی مخازن هیدروکربوری در منطقه قشم استان هرمزگان مورد استفاده قرار گرفته است. هدف این مطالعه به کار بردن زمان رسید امواج لرزه ای p و s از پسلرزه های زمین لرزه برای به دست آوردن سرعت های سه بعدی vp و vs و همچنین نسبت آن یعنی vp/vs و ارتباط آن با ساختارهای زیر سطحی بویژه مخازن موجود در منطقه می باشد. در کل، در طول 3 ماه داده برداری 2617 پسلرزه از 17 ایستگاه لرزه نگاری موقت پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، ثبت و تعیین محل گردید که برای به دست آوردن پارامترهای بالا از آنها استفاده شد. داده ها شامل زلزله هایی با بزرگای 1 تا 4 در مقیاس ریشتر بودند. نتایج حاصل از این توموگرافی حاکی از حضور بی هنجاری های سرعتی قابل ملاحظه ای ناشی از ساختارهای زمین شناسی و لرزه زمین ساختی در این منطقه است. این بی هنجاری های پرسرعت بر روی تاقدیس های لافت و سوزا قرار گرفته اند که می تواند با مخازن هیدروکربور موجود در منطقه در ارتباط باشند. شبکه بندی بهینه و سایر پارامترهای تنظیم با انجام آزمایش های مصنوعی تخمین زده شده اند.

حرکت های چرخشی (پیچشی و گهواره ای) که توسط امواج زمین لرزه ایجاد می شوند به دلایلی برای مدت ها نادیده گرفته می شدند؛ اولا تصور می شد که تاثیرات حرکت های چرخشی بر سازه های ساخت دست بشر کوچک است، ثانیا ابزار دقیق و حساس اندازه گیری این حرکت ها تا سالیان اخیر وجود نداشته است. در زلزله شناسی، حرکت های چرخشی اطلاعات دقیقی از زمان رسید موج sh در اختیار زلزله شناسان قرار می دهند. همچنین در حوزه های نزدیک، حرکت های چرخشی اطلاعات دقیقی در مورد نحوه گسلش زمین لرزه ها در اختیار زلزله شناسان قرار می دهند. در مهندسی، برای ساده شدن محاسبات، تخمین پاسخ دینامیک سازه هایی که در معرض زمین لرزه قرار گرفته اند اغلب به دلایلی که ذکر شد، با نادیده گرفتن حرکت های چرخشی انجام می شود. اما بیشتر خسارات سازه ای در هنگام وقوع زمین لرزه ها بواسطه ی حرکت های جانبی و چرخشی زمین ایجاد می شوند. برای تعیین حرکت های چرخشی در کاربردهای مهندسی، سه روش وجود دارد؛ اولین روش مدل سازی عددی سازوکار چشمه زمین لرزه است. روش دوم استفاده از داده های شتاب نگاری آرایه های متراکم شتاب نگاری است و روش سوم استفاده از ابزار های نوری مانند ژیروسکوپ های حلقه لیزر. با استفاده از این تکنولوژی، زلزله شناسان توانستند حرکت های چرخشی ایجاد شده توسط زمین لرزه ها را بصورت مستقیم ثبت کنند. در پژوهش انجام شده، هدف برآورد حرکت پیچشی حرکت توانمند زمین با استفاده از داده های شتاب نگاری شبکه شتاب نگاری متراکم در شهر سندآی کشور ژاپن است. در این پژوهش برای تعیین حرکت های پیچشی حرکت توانمند زمین از دو روش متداول اما مفید و کاربردی به نام های روش تفاضل محدود و دیگری روش ژئودتیک استفاده شده است. سپس سعی شده نحوه توزیع حرکت های پیچشی در منطقه بدست آید. نتایج بدست آمده نشان می دهد که حرکت های پیچشی زمین در روش تفاضل محدود به فاصله بین ایستگاهی حساس است و با افزایش و کاهش فاصله ایستگاه ها نسبت به یکدیگر مقادیر مولفه حرکت پیچشی متفاوتی بدست می دهد. نتایج بدست آمده از روش ژئودتیک نیز برای تعیین نحوه توزیع مولفه پیچشی استفاده شده است، بیشینه هایی نشان می دهد که می توان آنها را به عواملی مانند جفت شدگی امواج برشی در این منطقه مربوط دانست.

شناسایی و برآورد مشخصات مخازن زمین گرمایی در هر کشور از اهمیت بسزایی برخوردار است. بسیاری از کشورها حتی با دارا بودن سوخت های فسیلی بخشی از انرژی مورد نیازشان را از منابع زمین گرمایی تهیه می نمایند. از جنبه های گوناگونی نظیر پاک و تجدیدپذیر بودن برای تولید الکترسیته و استفادهای صنعتی و درمانی، انرژی زمین گرمایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. روش مگنتوتلوریک (mt)، یکی از روش‏های الکترومغناطیسی (em) است که با استفاده از میدان‏های مغناطیسی و الکتریکی طبیعی متغیر با زمان بر روی سطح زمین، برای به تصویر درآوردن هدایت‏های ویژه پوسته و گوشته بالایی به‏کار گرفته می‏شود. اندازه گیری های mt اطلاعات مفیدی را در مورد نحوه توزیع مقاومت ویژه الکتریکی در زیر سطح زمین فراهم می آورد. در سیستم های زمین گرمایی، مقاومت ویژه مخزن معمولا کمتر از مقاومت ویژه سنگ هایی است که آن ها را در برمی گیرند. درنتیجه، بیشتر سیستم های زمین گرمایی هدف های مفیدی برای اکتشافات به روش mt بوده است. در این پژوهش برای بررسی ساختار زمین گرمایی ناحیه محلات یک پروفیل مگنتوتلوریک بر روی پهنه زمین گرمایی با ساختارهای زمین شناسی متفاوت عبور داده شده است. مولفه های میدان های الکتریکی و مغناطیسی در طول پروفیل و در 12 نقطه اندازه گیری شدند؛ پردازش داده ها و برگردان یک بعدی با رهیافت عرضه شده پدرسون برای داده های هر ایستگاه صورت گرفت. با استفاده از برگردان دو بعدی داده ها mt در برنامه متلب از روش المان محدود توسط کد mt2invmatlab یک مدل سازی وارون برای محاسبه پاسخ دو بعدی ساختارهای زمین شناسی به کار برده شد. نتایج به دست آمده از برگردان هدایت الکتریکی، ساختارها را در توافق خوبی با داده های زمین شناسی ناحیه مشخص کرده است. مدل دو بعدی از ترکیب دو مد te+tm به خوبی نشان دهنده یک ساختار زمین گرمایی شامل منبع، مخزن، سنگ پوش و گسل ها است. سنگ پوش موجود از جنس شیل های سازند شمشک (ژوراسیک) است که در عمق حدود 100 تا 800 متری سطح زمین قرار دارد. مخزن زمین گرمایی منطقه از جنس سنگ های آهکی پرمین و کرتاسه است که از عمق حدود 800 تا 2000 متری قرار می گیرد. منبع زمین‏گرمایی از جنس توده نفوذی آذرین (به احتمال گرانودیوریت ائوسن) است که در اعماق 2 تا 8 کیلومتری قرار دارد.

چکیده ندارد.