در سال های اخیر داده های سنجش از دور در شناسایی وآنالیز تغییرات کاربری و پوشش اراضی به طور وسیع به کار گرفته می شوند. آشکارسازی صحیح تغییرات اشکال سطح زمین، درک بهتری از ارتباط و واکنش بین انسان و پدیده های طبیعی جهت مدیریت بهتر منابع را فراهم می کند. روش های مختلفی برای آشکارسازی تغییرات کاربری و پوشش اراضی وجود دارد برخی از این روش ها عبارتند از مقایسه پس از طبقه بندی، طبقه بندی سری داده های چند زمانی، آنالیز مولفه اصلی. مقایسه پس از طبقه بندی یکی از موثرترین روش های آشکارسازی تغیرات است. هدف این بررسی آشکارسازی تغییرات رخداده در سه محل دفن پسماندهای سنگبری در اطراف شهر اصفهان و ارزیابی اثرات این پسماندها بر بیابان زایی مناطق مورد مطالعه است. تصاویر سنجنده های ماهواره ایmss, tm, etm+ ماهواره لندست و سنجنده lissiii ماهواره irs به ترتیب مربوط به سال های 1990، 1975، 2001 و 2005 برای تهیه نقشه روند تغییرات کاربری پسماند سنگبری استفاده شد. برای انجام تحقیق ابتدا بر روی تمامی تصاویر ماهواره ای تصحیح هندسی انجام شد. به منظور طبقه بندی تصاویر از طبقه بندی نظارت شده و طبقه بندی هیبرید که ترکیبی از دو روش طبقه بندی نظارت شده و نظارت نشده می باشد استفاده شد. در نهایت نقشه پوشش اراضی با 7 طبقه کاربری شامل پسماند سنگبری، اراضی مرتعی و بایر، تشکیلات شیلی، پوشش گیاهی، منطقه مسکونی، اراضی شور و رخنمون سنگی برای تصاویر tm, etm+, lissiii و پنج طبقه کاربری اراضی شامل تشکیلات شیلی، رخنمون سنگی، اراضی شور، پوشش گیاهی و سایر کاربری ها برای تصویر mss تهیه شد. برای برآورد صحت نقشه ها از ماتریس خطا استفاده شد و صحت کلی و ضریب کاپا تهیه شد. برای آشکارسازی تغییرات از روش مقایسه پس از طبقه بندی استفاده شد. نتایج آشکارسازی تغییرات نشان داده است که بیشترین تغییر کاربری پسماند بین سال های 2001-1990 است که میزان پسماند 3/229 هکتار افزایش یافته است. بررسی اثرات پسماند بر بیابان زایی نشان داد که پسماندها بر روی پوشش گیاهی، خاک، زمین منظر و توپوگرافی منطقه دفن اثر دارند. در محل های تخلیه پسماند با تخریب کامل پوشش گیاهی مواجه هستیم. خاک منطقه دفن تحت فشارهای ناشی از عبور کامیون های حمل فشرده شده و ساختمان آن تغییر کرده و تخریب فیزیکی خاک منطقه را ایجاد کرده است. تخلیه لجن های سنگبری که حالت مایع دارد و نفوذ آن به زمین تغییر در ترکیب شیمیای خاک را در پی دارد. از بین رفتن پوشش گیاهی تخریب اکولوژیکی خاک را ایجاد کرده است. فاصله از مناطق مسکونی، راه و جاده در انتخاب محل دفن در نظر گرفته نشده که باعث بد شدن زمین منظر جاده های عبور کرده از کنار محل های دفن گشته است. محل دفن پسماند در توپوگرافی منطقه تغییر ایجاد کرده است، در صورت عبور روان آب های سطحی از این محل های تغییر در مسیر روان آب ها را نیز در پی خواهد داشت. با توجه به اثرات پسماندها در منطقه لازم است که مکانیابی برای یافتن مناطق مناسب دفن پسماندها صورت گرفته و دفن بهداشتی در برنامه کار شهرداری ها و متولیان امور قرار گیرد

مدیریت بهره برداری مراتع با چرای دام باید بر اساس درک صحیحی از توزیع مکانی و زمانی تولید علوفه باشد. تکنیکهای قابل اعتماد و تکرارپذیری برای برآورد تولید در مراتع مناطق خشک و نیمه خشک مورد نیاز است و این تکنیکها ابزاری ضروری برای مدیران اجرایی میباشد. روشهای سنتی برآورد تولید از نظر مکانی و زمانی محدودند و در سطح وسیع کاربرد ندارد پوشش گیاهی در طول سال دچار تغییراتی میشود و نیاز به ارزیابی مکرر برای مدیریت دارد.در چنین شرایطی در طرحها نمیتوان تنها به یکبار ارزیابی و اندازه گیری جهت دستیابی به برنامه مدیریت دراز مدت اکتفا نمود. استفاده از اطلاعات ماهواره ای شیوه مناسبی برای ارزیابی تولید گیاهی و مقایسه آن در زمانهای مختلف میابشد. اهداف این مطالعه شامل بررسی قابلیت دادههای modis به منظور برآورد تولید پوشش گیاهی در منطقه سمیرم و بروجن و همچنین انتخاب شاخصهای گیاهی مناسب و بررسی تغییرات تولید گیاهی با داده های چند زمانه میباشد. پیش پردازشهای مختلف شامل تصحیح هندسی با استفاده از تصاویر موجود مربوط به تاریخ 15/7/1383 با rmse حدود 5/0 پیکسل انجام شد. و برای تصحیحات اتمسفری و توپوگرافی به ترتیب به کمک روش تفریق عارضه تاریک و مدل لامبرت انجام شد. پردازش مختلف شامل fcc و pca و شاخصهای گیاهی و طبقه بندی نظارت شده روی داده ها برای تهیه نقشه کاربری اراضی و نقشه تولید گیاهی انجام گرفت. عملیات برداشت زمینی در خرداد ماه 1384 در سطحی معادل 800000 هکتار آغاز شد و حدود 4 ماه ادامه یافت. تیپهای مختلف گیاهی به روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده سطحی که اختلاف مهمی در ترکیب فلورستیک-فیزیومیک نداشت، به عنوان تیپ گیاهی مستقل و یکنواخت در نظر گرفته شد. در کل منطقه حدود 20 نقطه تصادفی انتخاب و اندازه گیری تولید گیاهی به روش تخمین مضاعف انجام گرفت. در این مطالعه از 4 داده مربوطه به تاریخهای مختلف استفاده شد. اطلاعات رقومی و شاخصها به عنوان متغیر مستقل و اطلاعات زمینی به عنوان متغیر وابسته معرفی شدند. معادلات مختلف با استفاده از شاخصها بر روی تصاویر اعمال و سپس تصاویر به 7 کلاس تولید طبقه بندی شد. در نهایت نقشه های تولیدی و نقاط نمونه برداری جهت بررسی صحت نتایج، کنترل گردید. نتایج نشان داد شاخصهای ndvi و savi دیده میشود. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که تخمین نشان داد که تخمین تولید گیاهی از طریق اطلاعات ماهواره ای بدست آمده از داده های modis امکان پذیر است. از این ابزار میتوان جهت پایش میزان تولید علوفه برای مدیریت منابع و تصمیم گیری در بهره برداری اصولی از مراتع استفاده کرد.

امروزه با افزایش انواع مختلف سنجنده ها برای استفاده در سنجش از دور تلاش برای دستیابی به اطلاعات استاندارد از سنجنده های مختلف در دسترس ضروری و مهم به شمار می آید. همچنین دستیابی به اطلاعات دقیق و به روز از نیازهای ضروری و مهم در پژوهش ها و مطالعاتی شامل تغییرات اقلیم، نگهداری و حفظ تنوع زیستی ارزیابی و مدیریت اکوسیستم های زیستی می باشد. در این راستا استفاده از داده های رقومی حاصل از سنجنده ها با قدرت تفکیک مکانی و تعداد باندهای طبق متفاوت می تواند اطلاعات مختلفی را برای ارزیابی و مدیریت مراتع در اختیار کاربران قرار می دهد که در این صورت مقایسه و تلفیق اطلاعات حاصله می تواند نتایج بهتری در تولید اطلاعات مربوطه جهت مدیریت و برنامه ریزی و توسعه پایدار برنامه ها در سطح ملی و جهانی در برداشته باشد. هدف اصلی این مطالعه مقایسه نقشه های پوشش گیاهی تولیدی با داده های دو سنجنده irs-wifs و modis در منطقه سمیرم بروجن می باشد. پیش پردازش های مختلف شامل تصحیح هندسی با استفاده از تصاویر موجود از سنجنده irs-wifs مربوط به تاریخ 31 آگوست 200 و با rmse کمتر از 35% برای تصاویر این سنجنده irs-wifs و modis در منطقه سمیرم بروجن می باشد. پیش پردازش های مختلف شامل تصحیح هدسی با استفاده از تصاویر موجود این سنجنده انجام شد و جهت انجام این تصحیح صورت گرفت. جهت انجام تصحیح اتمسفریک و توپوگرافی تصاویر دو سنجنده از روش عارضه تاریک و مدل لامرت اقدام گردید. پردازش های مختلف شامل fcc و pca و شاخص گیاهی و طبقه بندی نظارت شده بر روی داده ها برای تههیه نقشه های کاربری اراضی و نقشه های پوشش مرتعی انجام گرفت. عملیات برداشت زمینی در خرداد 1384 در سطح معادل 800000 هکتار آغاز شد و حدود 4 ماه ادامه یافت. تیپهای مختلف گیاهی به روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده سطحی که اختلاف مهمی در ترکیب فلوریستیک –فیزیونومیک نداشت. به عنوان تیپ گیاهی مستقل و یکنواخت در نظر گرفته شد. در کل منطقه حدود 20 نقطه تصادفی انتخاب و نومیک نداشت به عنوان تیپ گیاهی مستقل و یکنواخت در نظر گرفته شد. در کل منطقه حدود 20 نقطه تصادفی انتخاب و اندازه گیری درصد پوشش به روش تخمین انجام گرفت. در این مطالعه از 2 داداده مربوط به سنجنده irs-wifs در دو تاریخ 14 ژوین و 10 سپتامبر 2005 و دو داده مربوط به سنجنده modis نزدینک به داده های سنجنده wifs مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات رقومی و شاخصها به عنوان متغیر مستقل واطلاعات زمینی به عنوان متغیر وابسته معرفی شدند. معادلات مختلف با استفاده از سه شاخص گیاهی به کار رفته بر روی تصاویر دو سنجنده اعمال سپس تصاویر به 5 طبقه درصد پوشش طبقه بندی شدند. در نهایت نقشه های تولیدی و نقاط نمونه برداری جهت بررسی صحت نتایج کنترل گردید. همجنین جهت تعیین تغییرات طبقه های مختلف درصد پوشش مرتع از روش classification استفاده شد نقشه کاربری اراضی سنجنده modis با 9 طبقه کاربری و با صحت و کاپای کالی 61/79 و 6/72 و نقشه کاربری اراضی سنجنده wifs با 8 طبقه کاربری و با صحت و کاپای کلی بالاترین نسبت به نقشه های پوشش تولید شده با داده های سنجنده modis می باشد در محموع نتایج این تحقیق نشان داد که نقشه های تولید شده با استفاده از داده های سنجنده wifs هم در مطالعات مربوط به مرتع و همینطور کاربری اراضی مناسبتر نسبت به نقشه های تولید شده با سنجنده modis می باشند.

ارزش و اهمیت پوشش گیاهی به عنوان شاخص زنده و بیولوژیک جهت شناخت و آگاهی از تغییر و تحولات محیط ضرورت مطالعات را نمایان می سازد. مدیریت منابع اعم از منابع طبیعی و انسانی مستلزم استفاده از روش هایی است که از دقت و کارایی مطلوبی برخوردار بوده و با صرف هزینه های کمتر دستیابی به اهداف را آسان تر گرداند. به همین دلیل به کارگیری ابزار ها و روش های کمکی نظیر استفاده از داده های رقومی ماهواره ای در دستور کار متخصصان مدیریت منابع طبیعی قرار گرفته است تا در تلفیق با اندازه گیری های صحرایی امکان بررسی و مطالعه منابع محیطی نظیر پوشش گیاهی فراهم گردد. هدف این مطالعه، بررسی پوشش گیاهی منطقه کلهرود با استفاده از داده های سنجنده aster است. در این مطالعه تصویر ماهواره ای سنجنده aster مربوط به بهار سال 1385 جهت بررسی به کار گرفته شد. برای انجام تحقیق، ابتدا تصویر ماهواره ای با معادله چند جمله ای درجه یک به روش نزدیک ترین همسایه تصحیح هندسی گردید.rmse تصویر برای باند-های 15 متر 1/0پیکسل و برای باند های 30 متر 4/0 پیکسل به دست آمد. همچنین آنالیز پیش پردازش و پردازش تصویر شامل ساخت تصاویر رنگی کاذب، آنالیز pca و طبقه بندی بر روی تصاویر(نظارت نشده، نظارت شده و هیبرید) بر روی تصویر اعمال شد. شاخص ndvi و آنالیز مولفه اصلی برای جدا کردن برخی از لایه های پوشش اراضی با تعریف حد آستانه مناسب به کار گرفته شد. در نهایت نقشه ی پوشش اراضی در 4 طبقه اراضی صخره ای و سنگلاخی، اراضی مرتعی، باغات و کشاورزی و اراضی بدون پوشش گیاهی تهیه گردید. برای برآورد دقت تمامی نقشه ها از ماتریس خطا استفاده شد. ضریب کاپای نقشه پوشش اراضی با روش هیبرید 28/86 درصد به دست آمد. در این مطالعه جهت تهیه نقشه درصد پوشش گیاهی 12 شاخص با استفاده از نسبت باند های مختلف aster تهیه شدند. این شاخص ها با توجه به در دسترس بودن اطلاعات رقومی در محیط spss ایجاد شدند و نتایج حاصله در آنالیز های رگرسیون به کار گرفته شد و با روش های مختلف رگرسیونی مانند روش های پله ای، پس رونده، پیش رونده و ... مورد آنالیز و بررسی قرار گرفت. جهت انتخاب مدل مناسب برای هر یک از فاکتور های تحقیق دو آماره ضریب همبستگی (r) و اشتباه معیار (se) به کار گرفته شد. پس از انتخاب مدل مناسب برای تمامی فاکتور های تحقیق، مدل فوق بر داده های aster اعمال گردید و تصویری از درصد پوشش گیاهی از منطقه تهیه و سپس با در نظر گرفتن دامنه داده های تصویر و دامنه داده های زمینی با استفاده از روش تفکیک تاری، تصاویر فوق به پنج طبقه تاج پوشش کمتر از 5 درصد، تاج پوشش 5 تا 10 درصد، تاج پوشش 10 تا 25 درصد، تاج پوشش 25 تا 60 درصد و تاج پوشش بیش از 60 درصد طبقه بندی گردید و در نهایت پدیده های ثابت به نقشه اضافه و نقشه نهایی به دست آمد. در این تحقیق چهار نوع آنالیز جهت تخمین درصد پوشش گیاهی انجام گرفت. نتایج آنالیز بر اساس باند های اصلی سنجنده aster نشان داد که به طور کلی بین داده های رقومی سنجنده aster و درصد تاج پوشش گیاهی همبستگی معنی داری وجود دارد، به طوری که باند 3 سنجنده aster رابطه معنی داری با همبستگی بالاتر نشان داد که بر اساس این باند معادله رگرسیونی تولید و بر روی تصویر منطقه اعمال گردید. ضریب کاپای نقشه تولید شده از این طریق 56/82 درصد به دست آمد. نتایج حاصل از آنالیز داده ها با استفاده از باند های حاصل از ادغام سنجنده aster نشان داد که رابطه معنی داری بین باند 6 و باند 7 حاصل از ادغام با درصد پوشش گیاهی وجود دارد. بر اساس این باند ها نهایتاً دو مدل رگرسیونی تولید گردید که با توجه به معیار آماره ضریب همبستگی مدل رگرسیونی مناسب انتخاب گردید و بر روی داده های سنجنده aster منطقه اعمال گردید. نتایج نشان داد که اگر چه ضریب همبستگی مدل رگرسیونی انتخابی بالا بود اما مدل پس از اعمال بر روی تصویر کارایی مناسب و مورد انتظار را نداشت و نقشه درصد پوشش گیاهی تهیه شده از این مدل از دقت مطلوبی برخوردار نبود. ضریب کاپای نقشه تولید شده از این طریق 04/36 درصد به دست آمد آنالیز بر اساس شاخص های گیاهی نشان داد که 12 شاخص گیاهی استفاده شده رابطه معنی داری با درصد پوشش گیاهی منطقه ندارند. پایین بودن ضرایب همبستگی در تمام روابط به دست آمده، موید این مسیله است که در مناطق خشک با پوشش گیاهی پایین (زیر 25 درصد) روابط همبستگی از ضرایب تبیین پایین تری برخوردار است. بنابراین نتیجه گرفته شد که با استفاده از شاخص های گیاهی آزمون شده تخمین پوشش گیاهی در شرایط منطقه نتیجه مطلوبی ندارد و شاخص های گیاهی از اعتبار قابل توجهی برخوردار نیست.

انتخاب زیستگاه توسط گونه تهدید شده آهوی ایرانی در طول سه فصل تابستان، پاییز و زمستان در پناهگاه حیات وحش موته مورد بررسی قرار گرفت. انتخاب زیستگاه در ارتباط با متغییرهای گیاهی و جوامع گیاهی با استفاده از شمارش گروههای سرگین در ترانسکتهای پاک شونده مطالعه شد. شمارش گروههای سرگین هر 45 روز یکبار صورت گرفت و تاثیر منابع آب و مزاحمت های انسان و چارپایان کنترل شد. انتخاب زیستگاه در فصول و جوامع گیاهی مختلف متفاوت بود. جامعه گیاهی شوره زار با تنوع بالای گیاهان مقاوم به شوری درتمام فصول بخصوص در فصل زمستان به بیشترین میزان و جامعه گیاهی درمنه-قیچ در تمام فصول به کمترین میزان مورد استفاده آهو قرار گرفت . مدل کمینه بدست آمده با استفاده از تحلیل رگرسیون تعدادی از متغییر های گیاهی را در هر فصل بدست داد که شامل تاثیر منفی گونه گیاهی گز در فصل پاییز و تاثیر مثبت همین گونه در استفاده از زیستگاه توسط آهو در فصل زمستان است که بدلیل خوشخوراکی بیشتر گز در فصل زمستان نسبت به سایر فصول می باشد. این بررسی نشان داد که انتخاب زیستگاه توسط آهوی ایرانی در فصول مختلف تغییر می کند و جوامع گیاهی درمنه- علف شور و شوره زار به بیشترین میزان توسط آهوان مورد استفاده قرار گرفته اند.

خشکسالی پدیده ای طبیعی و پیچیده است که در تمام مناطق رخ می دهد. بروز این پدیده همواره خسارات زیادی را در پی داشته است و نگاهی به آمار و ارقام خسارات ناشی از این پدیده، ضرورت بررسی و پایش خشکسالی را نشان می دهد. هدف از این پژوهش، بررسی امکان پایش خشکسالی با استفاده از شاخص اختلاف پوشش گیاهی نرمال شده (ndvi) در استان اصفهان با سطحی معادل 106175 کیلومتر مربع می باشد. برای این منظور از داده های ماهواره noaa در ماه های مارس تا سپتامبر از 1992 تا 2003 استفاده شد. پس از اعمال تصحیحات لازم بر روی این داده ها، شاخص ndvi در هر تاریخ محاسبه گردید. از طرفی برای در نظر گرفتن اثر اقلیم، از نقشه تیپ بندی اقلیمی رویشی استان (یغمایی 1385) استفاده شد که بر اساس آن سطح استان به هفت تیپ اقلیمی تقسیم می شود. همچنین برای بررسی اثر زمین های کشاورزی بر شاخص ndvi، با استفاده از نقشه کاربری اراضی تهیه شده توسط مرکز تحقیقات منابع طبیعی استان اصفهان، زمین های کشاورزی از هر تیپ اقلیمی حذف و مقادیر ,min,meanو max شاخص ndvi بار دیگر از تصاویر استخراج گردید. همچنین برای طبقه بندی خشکسالی شاخص بارش استاندارد شده (spi)، به عنوان معیار در نظر گرفته شد. به این منظور داده های بارندگی ماهانه ایستگاه های شاخص در هر تیپ اقلیمی برای یک دوره حداقل سی ساله مورد استفاده قرار گرفت و شاخص spi در پنج مقیاس زمانی مختلف 12،9، 6، 3 و 24 ماهه ، محاسبه شد. سپس رابطه بین دو شاخص ndvi و spi با روش رگرسیون چند متغیره، بررسی گردید. با توجه به سطح معنی داری و میزان همبستگی، روابط دارای بالاترین همبستگی و بیشترین سطح معنی داری در دو حالت با و بدون زمین های کشاورزی انتخاب گردید. در پایان برای بررسی دقت روابط حاصل، مقادیر شاخص ndvi در هر رابطه وارد و مقدار spi محاسبه شد. سپس مقادیر spi محاسباتی با مقادیر مشاهداتی آن مقایسه و میزان همبستگی این دو و درصد تطابق مقادیر محاسبه شده با مقادیر واقعی، بررسی گردید. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از امکان استفاده از شاخص ndvi در پایش خشکسالی در استان می باشد. همچنین درصد بالای تطابق مقادیر محاسباتی و مشاهداتی در اغلب موارد نشان دهنده دقت بالای روابط حاصل می باشد.

جوامع امروزی در طول حیات خود، تغییر و تحولات گوناگونی را تجربه کرده و در آینده نیز تحولات بیشتری را شاهد خواهند بود. از جمله تغییراتی که در طی سالیان گذشته، بر جوامع اثر گذاشته و در آینده نیز تاثیرگذارخواهد بود، تغییرات قابل ملاحظه در منابع طبیعی و مسائل زیست محیطی کره زمین می باشدکه در اثر فعالیت های مخرب انسان به وجود آمده است. انسان بیش از هر عاملی باعث اختلال در محیط زیست و بر هم زدن تعادل بین اجزاء اکوسیستم میشود. تاثیر اختلال انگیز انسان بر سایر موجودات، سابقه چندانی در کره زمین ندارد و این موضوع، پدیده نسبتا تازه ای است که افزایش جمعیت انسانی در سالهای اخیر، افزایش نیازهای متنوع و تسلط انسان بر طبیعت سبب آن شده است. با توجه به سطح فعلی دانش و تکنولوژی بشر، دستیابی به یک بانک اطلاعاتی عظیم در زمینه تغییرات منابع طبیعی، بدون صرف هزینه های گزاف، تنها با بهره گیری از علم و فن سنجش از دور، امکان پذیر خواهد بود. تکنیک سنجش از دور و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی در زمینه بررسی و مدیریت منابع طبیعی، ارزان تر از روشهای سنتی بوده و با سرعت عملی که فراهم می آورد، دارای توجیه اقتصادی است. منطقه سگزی که در شرق شهر اصفهان واقع شده است، به عنوان یکی از کانون های مهم بحران بیابانزایی در استان اصفهان، تلقی می شود. برداشت بی رویه از شنزارهای منطقه، برداشت معادن گچ، تردد کامیوون های حامل گچ و وجود کوره های گچ پزی، عامل بازدارنده، در مهار بیابان است. برداشت بی رویه از منابع دشت سگزی، مانند معادن گچ، موجب نابود شدن سنگ فرش حافظ خاک منطقه و ایجاد ذرات کم ثبات گردیده که با وزش کمترین باد، به هوا برخاسته و آلودگی های بسیار را به همراه باد و طوفان به روی منطقه شرقی اصفهان، فرو می ریزد. یکی از عوارض برداشتهای بیش از حد انسانی، تغییر شکل زمین و ایجاد منظره ای ناخوشایند دراین ناحیه است. هدف کلی از این تحقیق، ارزیابی عملکرد و قابلیت دادههای سنجنده liss iv، ماهواره هندی irs-p6و تصاویرماهواره irs-p5، در آشکارسازی زمینهای تخریب شده وگودالهای نسبتا" عظیم سگزی، ناشی از برداشتهای بیش از حد انسانی است که نمودی از تنزل شرایط اکولوژیکی و بیولوژیکی زمین و ظهور بیابانزایی در منطقه است. با توجه به هدف به کارگیری تصاویر در بررسی تخریب اراضی و شواهد بیابانزایی منطقه مورد مطالعه در گزینش و سفارش داده ها، کیفیت بالا و دقت زمینی آنها مد نظر قرار گرفت. به علت شرایط خاص منطقه مورد مطالعه و ظهور توپوگرافی های مصنوعی و انسان ساز بسیار عظیم، در دشتی نسبتا مسطح، بدون پستی و بلندی فاحش طبیعی، تصاویری باید به کار می رفت که علی رغم تفکیک مکانی خوب و دارا بودن مولفه x و y ، مولفه z نیز داشته باشد. به همین دلیل تصاویر جدیدترین و پیشرفته ترین ماهواره های irs، (p5) cartosat-1و(p6)resourcesat-1، سنجنده liss iv ، انتخاب شدند تا قابلیت آنها در تهیه نقشه ی اینگونه مناطق هم، مورد بررسی قرار گیرد. در ابتدا ثبت و زمین مرجع شدن باندa ماهواره p5 به نقشه رقومی 1:25000، با اعمال روش نزدیکترین همسایه و مدل هندسی چند جمله ای درجه یک، با rmse حدود 1/0 پیکسل زمینی، حاصل گردید. سپس جهت تصحیح هندسی سه باند تصویر سنجنده liss iv ، تصویر رنگی کاذب r:g:b به ترتیب2 3 4، به این باندa زمین مرجع شده مذکور، به روش فوق با rmse حدود 3/0 ثبت داده شد. منطقه مورد مطالعه، محدوده ای مشترک بین دو تصویر با بیشترین تراکم تخریب، دارای مساحتی معادل22121 هکتار و محدود به عرض جغرافیایی3621819-3604539 و طول جغرافیایی 596942-578892 از سیستم utm از تصاویر اصلی جدا گردید. انواع آنالیزهای پردازش داده های ماهواره ای برا ی تهیه نقشه کاربری اراضی نظیر فرایند ادغام باند های 8/5 متر سنجنده liss iv با باند a3متری ماهواره p5 توسط عملگر merge resolution و روش brovey والگوریتم نزدیکترین همسایه، آنالیز مولفه های اصلی، فیلترگذاری، شاخص گیاهیndvi، طبقه بندی نظارت شده و نظارت نشده انجام شد و در نهایت نقشه کاربری اراضی از روش هیبرید و ترکیب و عملیات رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی مختلف به دست آمده از انجام پردازشهای مذکور، با 6 لایه کاربری اراضی کشاورزی، بایر، تخریب شده، زمینهای تاغکاری، خطوط ارتباطی و جاده و مناطق رو ستایی و صنعتی با ضریب کاپا 887/0 و دقت کلی916/0 حاصل شد. برای تهیهdem ، از تصاویر p5 که به صورت زوج تصویر استریوسکوپی هستند، استفاده شد که تعیین نقاط کنترل زمینی در ایجاد آن، اهمیت زیادی دارد. بنابراین dgps که دقتی در حد میلیمتر دارد، برای برداشت 9نقطه با پراکنش مناسب در محدوده مورد بررسی، به کار رفت که بعد از انجام توجیه داخلی و خارجی، این نقاط به عنوان نقاط کنترل بر روی جفت تصویر p5 تعیین شدند. جهت بهبود تطابق، فرایند بسط نقاط، تولید 31 نقطه گرهی و مثلث بندی انجام گردید و نقاط گرهی به عنوان نقاط چک معرفی شدند. به این ترتیبrmse مطلوب،حدود 3/. حاصل شد. نقاط کنترل برای تولید dem با پیکسل سایز 25 متر، مورد استفاده قرار گرفت. همین مدل ارتفاعی رقومی، به عنوان ورودی برای ایجاد تصویر اورتومعرفی گردید. این تصویر اورتو با استفاده از باند a ماهواره p5 و اندازه پیکسل 3*3متربه وجود آمد. دراین مرحله با استفاده از dem، خطوط منحنی میزان ارتفاعی با فاصله 5/. متر ایجاد شد و پیکسل مدل ارتفاعی رقومی به 1*1متر کاهش یافت. dem جدید، با روش (natural breaks( jenks، به 9 کلاس، طبقه بندی گردید و در محیط gis نقشه خاکبرداری و خاکریزی با ضریب کاپا 838/0، دقت کلی978/0به دست آمد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تصاویر ماهواره ای p5 ، p6 توانایی کافی برای بررسی اراضی تخریب شده، برداشت گودالهای عظیم انسان ساز و تهیه نقشه کاربری اراضی را دارند.

یکی از مشکلات منابع طبیعی ایران کمبود اطلاعات از اکو سیستم ها است که در نهایت با سیر قهقرایی پتانسیل های آب و خاک و پوشش گیاهی منجر به بیابان زایی میگردد.برای مطاله بیابان زایی و تعیین سرعت و روندآن،دامنه وسیعی از مجموعه داده ها و اطلاعات مکانی و زمانی مورد نیاز است و لازم است که شاخص های متعددی مانند فرسایش خاک،شوری خاک وآب،ترکیب پوشش های گیاهی و فراوانی آنها،شدت خشکی،انهدام موازنه بیلان آبی،پراکنش جمعیت انسانی، جمعیت چهار پایان و وحوش و... مورد مطالعه قرار گیرد. با توجه به قابلیت بالای تصاویر ماهواره ای نظیر بهنگام بودن، چند طیفی بودن،تکراری بودن،پوشش وسیع و افزایش روز افزون توان تفکیک طیفی و مکانی آنها می توان جهت مطالعه جنبه های مختلف بیابان زایی از جمله شور و قلیایی شدن اراضی از این تصاویر بهره جست. اهداف اصلی این مطالعه بررسی امکان تهیه نقشه پارامترهای مختلف خاک، براساس خصوصیات فیزیکی-شیمیایی خاکها مانند نقشه های بافت خاک سطحی،درصدآهک خاک سطحی،درصدگچ خاک سطحی،درصد سنگ وسنگریزه سطحی خاک،میزان ec ph ،? cl، na+ ، k+ ،so4-2 ، sar وهمچنین بررسی امکان تفکیک اراضی شور و قلیایی از طریق داده های ماهواره ای وارزیابی کارایی این داده ها در تعیین مقادیر شوری و قلیائیت در خاک مناطق خشک می باشد.تصاویر سنجنده aster به علت فعال بودن باندهای مختلف در طول موجهای مرئی،مادون قرمزنزدیک،میانی،گرمایی وقدرت تفکیک زمینی مناسب به منظور تحقق اهداف مورد نظر مناسب تشخیص داده شد . ابتدا تصاویر با میانگین خطای 0.1 تصحیح هندسی شدند.سپس بهترین ترکیب باندی جهت ساخت تصاویر کاذب رنگی بر اساس شاخصoif بصورت ترکیب باندهای 3،6 و8 تعیین شد که این ترکیب جهت اعمال طبقه بندی نظارت نشده مورد استفاده قرار گرفت. سپس در هریک از خوشه های تفکیک شده طیفی توسط طبقه بندی نظارت نشده ،6 نقطه جهت نمونه برداری خاک سطحی انتخاب شد و در بازدید صحرایی نقاط بر اساس مختصاتشان با استفاده ازgps دستی مکانیابی شدند. خاک سطحی مورد نمونه برداری قرار گرفت و نمونه ها جهت انجام آزمایشات خصوصیات فیزیکی و شیمیایی به آزمایشگاه انتقال داده شدند .بر روی تصاویر پردازشهایی از قبیل آنالیز pca،تهیه شاخص های مختلف خاک و فیون کردن باندها صورت گرفت.به منظور تهیه نقشه ای پیوسته از خصوصیات خاک در سطح منطقه مورد مطالعه از سه روش مختلف مدلسازی به صورت مدلهای رگرسیونی خطی چند متغیره،طبقه بندی نظارت شده و شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. بدین ترتیب که جهت تهیه نقشه هر پارامتر خاک ابتدا مدلسازی با استفاده از روش رگرسیونی مورد بررسی قرار گرفت و در صورت دستیابی به مدلهای معنی دار از لحاظ آماری با 2r بالا،تهیه نقشه پارامتر مورد نظر خاک از این طریق صورت گرفت.علاوه بر این مدلهای رگرسیونی به دست آمده بهترین باندها ویا ترکیبات باندی سنجنده aster را که توانایی پیش بینی روند تغییرات پارامتر مورد نظر در سطح منطقه مطالعه را دارند نیز تعیین نمود . در مواردی که مدلهای مناسب رگرسیونی جهت تهیه نقشه یک پارامتر به دست نیامد در ابتدا تهیه نقشه از روش طبقه بندی نظارت شده مد نظر قرار گرفت . چنانچه که در مورد یک پارامتر مدلسازی از هیچ یک از دو روش فوق امکان پذیر نبود از روش شبکه عصبی مصنوعی جهت تهیه نقشه آن پارامتر استفاده شد. تهیه نقشه شوری خاک به هر سه روش فوق صورت گرفت و نتایج نشان داد نقشه حاصل از روش شبکه عصبی مصنوعی بالاترین دقت را دارد. در بسیاری موارد تهیه نقشه یک پارامتر با استفاده از هر سه روش فوق جهت دستیابی به نقشه ای با بالاترین دقت ممکن صورت گرفت و نهایتا" نقشه روشی که بالاترین دقت داشت به عنوان نقشه تهایی در نظر گرفته شد.نقشه های تولیدی خصوصیات خاک سطحی نشان میدهد که به طور کلی میزان املاح در سطح منطقه بسیار بالا است که علت این امر علاوه بر شرایط طبیعی اکوسیستم احتمالا" کاربری نامناسب اراضی و روشهای نادرست آبیاری اراضی کشاورزی می باشد. چنانچه نقشه شوری نشان میدهد اراضی کشاورزی رها شده در منطقه نسبت به اراضی مجاورشان که تاکنون تحت کشت قرار نگرفته اند بسیار شور تر می باشند.تهیه نقشه پیوسته طبقه بندی شده از خصوصیات مختلف خاک سطحی با استفاده از داده های ماهواره ای در مقایسه با روشهای سنتی تهیه نقشه، از لحاظ اقتصادی بسیار به صرفه تر است. علاوه بر این نقشه های تولیدی از دقت بالایی نیز برخوردار می باشند.نقشه های نهایی تهیه شده از خصوصیات مختلف خاک سطحی منطقه جهت انجام عملیات صحرایی، بیابانزدایی و احیاء، مرتعداری، کشاورزی ،آبخیزداری ،برآورد میزان فرسایش بسیار مفید و کاربردی می باشند.

این تحقیق به منظور تعیین رویشگاههای بالقوه سه گونه مرتعی ferula ovina, bromus tomentellus,cachrys ferulacea با استفاده از gis و rs(سنجش از دور)، در حوضه رودخانه وهرگان واقع در 180 کیلومتری غرب اصفهان و جنوب غربی شهرستان فریدونشهرانجام گردید. ابتدا 51 رویشگاه مختلف از گونه های مورد مطالعه انتخاب گردیده و درصد پوشش تاجی و تراکم گونه های مورد مطالعه در هر یک از آنها بررسی شد. پس از آن عوامل موثر در تعیین رویشگاههای بالقوه گونه های مورد مطالعه با استفاده از نرم افزار canoco و اعمال آنالیز اوردیناسیون cca وpca تعیین گردید. جهت تهیه لایه های اطلاعاتی رقومی مورد نیاز از نرم افزار arc/info برای رقومی کردن نقشه های زمین شناسی، پوشش گیاهی، سامانهای عرفی و شبکه آبراهه ها، نرم افزار tosca برای رقومی کردن نقشه خاک منطقه و نرم افزار ileis برای رقومی کردن لایه های اطلاعاتی رخنمونهای سنگی منطقه نیز با استفاده از داده های ماهواره tm، با تهیه تصاویر رنگی کاذب و طبقه بندی نظارت شده باندهای مختلف داده ماهواره ای منطقه، تولید گردید. سپس محدوده رشد و استقرار گونه های مورد مطالعه در منطقه با توجه به نمودارهای حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی محیطی رقومی شده و نقشه های پراکنش گونه های مورد مطالعه تعیین شد. نتایج بدست آمده نشان داد که از میان عوامل محیطی مورد مطالعه، بافت خاک ، میزان عمق، آهک و سنگریزه خاک ، متوسط دمای سالیانه، حداکثر دمای سالیانه، شاخص سرمای روش پیشنهادی، جهت شیب ، میزان شیب و ارتفاع از سطح دریا در رشد و استقرار گونه b.tomentellus تاثیر دارند که مهمترین آنها بافت خاک و جهت شیب بوده و این گونه عمدتا" در جهت های جنوبی و غربی و مناطق بدون جهت ، با بارندگی بالای 320 میلیمتر و بر روی خاک های با بافت متوسط تا نسبتا" سنگین رشد و استقرار خوبی دارد.

یکی از عوامل مهم جهت برنامه ریزی و اعمال مدیریت صحیح در عرصه های منابع طبیعی در اختیار داشتن اطلاعات بهنگام و آگاهی از روند تغییرات می باشد. پوشش گیاهی به عنوان پدیده ای دینامیک ضروری است به صورت مستمر مورد ارزیابی قرار گیرد که این امر در سطوح وسیع و در زمان کم به وسیله ماهواره ها امکان پذیر می باشد. در این تحقیق از داده های ماهواره لندست tm در تخمین درصد پوشش گیاهی، بررسی برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ، تهیه نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی استفاده شده است . این مطالعه در منطقه ای به وسعت حدود 65000 هکتار که شهر سمیرم را نیز در بر دارد بین مختصات جغرافیایی 51 درجه و 30 دقیقه تا 51 درجه و 45 دقیقه طول شرقی و 31 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی انجام گرفته است . در این تحقیق جمع آوری داده های صحرایی پوشش گیاهی و نمونه های خاک با روش نمونه برداری طبقه بندی شده تصادفی با استفاده از gps در 60 نقطه انجام گرفت . درصد پوشش گیاهی با کوادراتهای 10×10 مترمربعی وبا تکرار 10 کوادرات برای هر نقطه gps و یک نمونه خاک در عمق 0 تا 10 سانتی متری برداشت شد. همچنین میانگین ارزشهای رقومی پیکسل مرکزی و هشت پیکسل اطراف هر نقطه نمونه برداری در داده های ماهواره ای تعیین گردید. از طریق رگرسیون خطی یک متغیره و چندمتغیره همبستگی و روابط بین درصد پوشش گیاهی، خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ، درصد سنگ و سنگریزه، درصد خاک لخت با باندهای هفتگانه tm و شاخص های گیاهی مورد بررسی قرار گرفت . پارامترهای فوق به عنوان متغیر وابسته و باندهای tm و شاخص های گیاهی، متغیر مستقل منظور گردید سپس مدلهای مناسب برای پارامترهای مور مطالعه معرفی گردید. مدلهای حاصله در داده های ماهواره ای منطقه اعمال گردید. تصویر خروجی با تکنیک تفکیک تاری به طبقات مختلف تقسیم شد. در نهایت نقشه های پوشش گیاهی، درصد سنگ و سنگریزه، درصد خاک لخت ، ph,ec ودرصد آهک خاک سطحی تولید گردید. همچنین با تلفیق تصویرهای درصد رس ، درصد شن، درصد سیلت خاک سطحی و تکنیک های gis ، نقشه بافت سطحی منطقه در گروههای اصلی بافت خاک تهیه گردید.

یکی از عوامل مهم برای برنامه ریزی و مدیریت صحیح، دسترسی به اطلاعات صحیح و بهنگام می باشد. از روشهای جدید برای کسب اطلاعات بهنگام در سطوح وسیع، استفاده از سنجش از دور می باشد. در این تحقیق توانایی داده های ماهواره ای، در ارتباط با ارزیابی پوشش گیاهی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک ، مورد بررسی قرار گرفته است . برای این منظور از داده های لندست tm در منطقه نیر استفاده شده است . این منطقه(نیر) در جنوب غربی یزد واقع شده است و سطحی معادل 60000 هکتار را شامل می شود. نتایج نشان داد که تهیه نقشه در صد تاج پوشش گیاهی در شرایطی که پوشش کمتر از 20 درصد است ، امکانپذیر می باشد. بنابراین برآورد پوشش مراتع که یکی از فاکتورهای مهم در تعیین وضعیت ، گرایش و ظرفیت مراتع است با استفاده از داده های سنجنده tm در منطقه مطالعاتی، میسر می باشد. همچنین نتایج نشان دادند، چنانچه آنالیز رگرسیون بطور مناسب انجام گیرد، باندهای tm قادرند نقشه های مناسبی از پوشش گیاهی و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک را ارائه دهند. همچنین تفکیک باغات و صخره ها با استفاده از gis بیانگر پتانسیل مناسب داده های سنجنده tm به منظور تفکیک پدیده های زمینی و کاربری اراضی می باشد. در این تحقیق با بررسی 18 شاخص مشخص شد که شاخصهایی که شامل باندهای قرمز و مادون قرمز هستند، دارای همبستگی بهتری با تاج پوشش می باشند ولی بطور کلی نتایج نشان داد که شاخصهای مورد مطالعه، همبستگی معنی داری با پوشش گیاهی ندارند. بنابراین نقشه پوشش گیاهی با استفاده از باندهای سنجنده tm تولید گردید.

تپه های شنی ارگ اردستان با مساحت حدود 120000 هکتار ، سطح وسیعی از حوزه اردستان را می پوشاند. با وجود تثبیت بیولوژیک این تپه ها ، هنوز مشکل طوفانهای شن در این منطقه به قوت خود باقی است . هدف از این مطالعه ، منشا یابی شنهای روان جهت تعیین منشا طوفانهای شن در منطقه اردستان می باشد. به منظور جهت یابی مناطق برداشت ، رژیم باد منطقه با استفاده از نمودارهای گل شن مورد بررسی و آنالیز قرار گرفت. همچنین مرفولوژی تپه های شن و مانیتورینگ آن از طریق تفسیر عکس هوایی50000: 1 و تصویر‏‎tm‎‏لندست مطالعه گردید.سپس به منظور مکانیابی مناطق با پتانسیل برداشت بادی ، نقشه ژئومرفولوژی کواترنر با استفاده از پردازش داده های رقومی ‏‎tm‎‏و با تاکید بر فاکتورهایی چون ترکیب سنگ منشا، میزان توسعه سنگفرش بیابان و ورنی سنگ ، الگوهای زهکشی و میزان تخریب سنگفرش بیابان دراثر فرسایش خطی تهیه گردید.

به منظور شناسایی کاربری های سنتی اگروفارستری در استان کهگیلویه و بویراحمد از تعاریف مرکز بین المللی تحقیقات اگروفارستری ‏‎(icraf)‎‏ استفاده گردید و به طریق گزینش انتخابی سعی شد تا حد امکان اشکال مختلف عملیات اگروفارستری و سیستم های جالب توجه شناسایی و مشخصات آنها تشریح شود، برای این مقصود از سه منبع اطلاعاتی در توصیف سیستمها استفاده شد که عبارتند از: 1-ویژگیهای ثبت شده از سیستمها.2-مصاحبه.3-اطلاعات پایه موجود. تلاشهای اولیه برای ثبت ویژگیهای سیستمهای سنتی اگروفارستری در استان نشان داد که روشهای رایج در ثبت سیستمهای اگروفارستری در جهان به طورکلی کارآمد نمی باشند، از اینرو با مطالعه دقیق میدانی روشی بدین منظور تدوین گردید و سیستمهای شناسایی شده با استفاده از آن ثبت گردیدند. عملیات تشخیص و طراحی با کمک یک تیم متخصص ، متشکل از صاحب نظران علوم منابع طبیعی به منظور رفع اشکال از روشهای ثبت و همچنین اصلاح سیستمهای ثبت شده اجرا شد. بدین ترتیب سی سیستم سنتی شناسایی و ثبت گردید. نتایج این تحقیق همچنین مبین این است که این سیستمها متعلق به دوازده عملیات است که با استفاده از چهار مبنای طبقه بندی سیستمهای اگروفارستری یعنی1)طبیعت مولفه ها.2)خصوصیات اکولوژیک3)سطح تکنولوژی به کار رفته 4)مبنای اقتصادی-اجتماعی گروه بندی شدند. فراوانی و تنوع سیستمهای اگروفارستری در منطقه نشان می دهد که بهره وران اراضی این سیستمها را به عنوان راه حلی برای برآورده سازی نیازهای خود و در عین حال حفاظت از منابع طبیعی به وجود آورده اند.

پدیده های فرسایش ، هجوم شنهای روان ، شوری آب و خاک از جمله مهمترین مشکلات حاکم بر مناطق خشک و بیابانی کشور ما است. 15درصد از اراضی کشور را خاکهای شور با درجات شوری مختلف تشکیل می دهد .شوری خاک موجب بروز محدودیتهایی در استفاده از اراضی در زمینه های منابع طبیعی و کشاورزی می گردد. همچنین خاکهای گچی از جمله خاکهای مسئله دار در مناطق خشک می باشد که به علت عدم وجود دانش کافی در باره آنها و آشنایی لازم با مدیریت این خاکها معضلات آنها رو به تزاید می باشد. خاکهای گچی مساحتی بیش از 5/27 میلیون هکتار از خاکهای کشور را در بر می گیرد. اصلاح و مدیریت اصولی این مناطق، به اطلاعات کمی به هنگام و دقیق نیاز دارد. یکی از روشهای دسترسی به این اطلاعات ، تهیه نقشه از خصوصیات مختلف خاک با استفاده از داده های ماهواره ای می باشد.که در مقایسه با روشهای معمول و سنتی ، توانایی تولید نقشه با هزینه کمتر ، مدت زمان کوتاهتر، به هنگام و با دقت بالاتر را دارد . برای این منظور امکان طبقه بندی اراضی شور و گچی از طریق داده های رقومی سنجنده ‏‎tm‎‏ مربوط به خرداد سال 1378 منطقه کاشان مورد بررسی قرار گرفت.

رویش گونه های گیاهی در یک منطقه تحت تاثیر فاکتورهای محیطی و زیستی آن منطقه می باشد. جهت تعیین رویشگاه بالقوه گونه های گیاهی انجام مطالعاتی در زمینه نیازهای اکولوژیکی گونه ها و نیز خصوصیات اقلیمی و ادافیکی منطقه مورد مطالعه ضروری است . در این تحقیق رویشگاه بالقوه سه گونه درختی صنعتی و نیمه صنعتی مدیترانه ای در سه حوضه آبخیز مشایخ، ارمند و سرخون در شمالغربی شهرستان لردگان از استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از تکنیک سیستمهای اطلاعات جغرافیایی ‏‎gis‎‏ و سنجش از دور‏‎rs‎‏ تعیین شد.