در سد? اخیر، همراه با تحولاتی که در تمام ابعاد زندگیِ ایرانی صورت گرفت، شعر فارسی نیز به عنوان یک پدید? فرهنگی و انسانی، تعریف و کارکردی نوین و متفاوت با کارکرد کلاسیک خود، یافت. پشتوان? فرهنگی یکی از سرچشمه های تجرب? شعری به شمارمی آید، که در شعر معاصر، متناسب با زمان، کارکردی متفاوت با کارکردش در شعر کهن یافته است. یکی از کارکردهای معاصر و متعارف آن، که در دستگاهِ بلاغی قابل بررسی است، شگرد نقاب است. در این شگرد، شاعر غالباً نام شخصیتی برخاسته از پشتوان? فرهنگیخود را در محور عمودیِ شعر می آورد و از ورای آن، اندیشه، احساس و سخن ناگفتنیِ خود را به صورت غیر مستقیم و از زبانِ او بیان می کند. نقاب گیری، علاوه بر مقاصد هنری، دلایلِ سیاسی و اجتماعی نیز دارد. اگرچه نقاب، کم تر مورد توجه منتقدین شعر فارسی قرارگرفته است، در شعر معاصر فارسی، نمونه های فراوانی برای این اسلوب بیانی می توان یافت. این پژوهش، با هدف تبیین جایگاه نقاب در شعر معاصر فارسی، با روشی کتاب خانه ای و توصیفی-تحلیلی، پس از تدوین چارچوب نظریآن، آثار شعری نیمایوشیج، اخوان ثالث و شفیعی کدکنی را به عنوان نمایندگان سه دور? تاریخی شعر نو، از این زاویه می کاود.در این نوشتار، سیمای شعر معاصر فارسی به صورت بسیار اجمالی ترسیم می گردد و در پیِ اثبات اسقلال آن از شعر کلاسیک، شاخصه-های بلاغی و کارکردهای سنت در آن روشن می شود. سپس، شگرد بلاغی نقاب، تعریف و محدود? آن مشخص می گردد. آن گاه، میزان حضور و نیز، چگونگیِ تبلور این تکنیکِ بلاغی، در شعر شاعران نام برده تحلیل و تبیین می شود.

چکیده اهمیّت زبان عربی در تاریخ و فرهنگ ایران باعث پدید آمدن آثار تاریخی زیادی به این زبان شد و به دنبال آن نهضت ترجمه ی متون تاریخی به وجود آمد که این ترجمه ها، خود کتاب هایی مستقل و با سبک و سیاق خاص بودند. مترجمان با استفاده از کارکرد های زبان از این آثار تاریخی، کتاب های ادبی بزرگی به وجود آودند. ابوشرف ناصح بن ظفر جرفادقانی یکی از این مترجمان بود که با استفاده از نثر فنًی به ترجمه کتاب "الیمینی" عبدالجبار عتبی پرداخته و به علت شعر گونه بودن نثر، این کتاب قابلیًت بررسی از دیدگاه فرمالیست را دارد. در این پژوهش، ضمن مقایسه ی ترجمه ی تاریخ یمینی با تاریخ های دیگر عصر غزنویان (تاریخ بیهقی و زین الاخبار )، با توجه به رویکرد فرمالیست، به تحلیل سبک شناختی آن پرداخته شده و ادبیّت این متن، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان داد که ترجمه ی تاریخ یمینی، علاوه بر ارزش تاریخی، ارزش ادبی زیادی نیز دارد و ماهیًت ادبی آن، بر ماهیّت تاریخی غلبه دارد . کلمات کلیدی : نثر، ادبیّت، عتبی، جرفادقانی، فرمالیست، ترجمه تاریخ یمینی.

در این رساله، انجمن دانشکده و جماعت دیوان، به عنوان دو تشکل ادبی، در دوران مشروطه-ی ایران و نهضت مصر، برای مطالعه و پژوهش برگزیده شده و فعالیت های نظری آن ها در جهت شکل دادن به جریان نقد و نظریه ی ادبی در دو حوزه ی ادبیات فارسی و عربی بررسی شده است. هدف اصلی نگارنده، بررسی چگونگی رویکرد و عملکرد دو گروه یاد شده، درجهت دستیابی به تجدد ادبی، آن هم در دورانی که نقطه ی عطف دو ملت محسوب می شود، است. به منظور دستیابی به این هدف، از سویی، مجله ی دانشکده و برخی آثار نظری بهار به عنوان موسس و سردبیر مجله انتخاب، بررسی و طبقه بندی شد و از سوی دیگر، فعالیت های جماعت دیوان از کتاب های نظری و نقدی سه عضو اصلی جماعت دیوان انتخاب و بررسی شد. در نهایت نتایج حاصل از پژوهش و بررسی علمی و تحقیقی آراء دو گروه، به صورت تطبیقی مقایسه و در پایان دو بخش اصلی "نقد" و "شعر" گنجانده شد. این پژوهش نشان داد که دانشکده، بر خلاف دیوان در حوزه ی نظریه، خوب و عمیق و منظم فعالیت نکرده است و در بسیاری از موارد، ذهنیت سنتی بر عملکردش سیطره داشته است، حال آنکه جماعت دیوان در حوزه ی تعریف و نقد شعر، قاعده مندتر نظریه پردازی کرده اند. گذشته از این، گرچه هر دو گروه از رمانتیسم اروپایی تأثیر پذیرفته اند، اما میزان تأثر دیوان بیشتر بوده است. نکته ی نهایی اینکه، جنبش تجددطلبی دیوان، انقلابی تر از دانشکده بوده و ماندگارتر از آن نیز شده است و توانسته است به پایگاه یک مکتب نظری ارتقاء یابد.

چکیده از موضوعات مورد پژوهش در ادبیات تطبیقی بین دو ادبیات به طور عام و ادبیات عربی و ادبیات فارسی به طور خاص، جلوه های عرفانی است که به بررسی مصادر، الفاظ و مفاهیم عرفانی بین اثر دو ادیب می پردازد، نقاط اشتراک و افتراق، تأثیر و تأثر دو ادیب و ادبیات آنها بررسی می شود، ادبیات ملی یک کشور را غنی می کند، باعث تبادل افکار و توسعه فرهنگی می شود و اینگونه ادبیات یک ملت را بر جهان عرضه میدارد لذا در این جستار، سعی شده است جلوه های عرفانی دو شاعر معروف عربی و پارسی - ابن فارض مصری و خواجه حافظ شیرازی - در چارچوب ادبیات تطبیقی و روش مقایسه ای بررسی شود اما آنچه قابل اثبات می باشد این است که هر دو شاعر معروف، قدر اشتراک هایی در آبشخورها (قرآن، احادیث، عرفان ادیان، اشعار پیشین) و زبان عرفانی (اصطلاحات و واژگان) دارند و در مفاهیم اساسی عرفانی مانند تجلی، عشق، ولایت، ملامت و سمبولهای عرفانی قابل مقایسه اند و با توجه به تحلیل های انجام شده از زندگی اجتماعی و ادبی دو ادیب معروف، خواجه حافظ شیرازی (شاعر عارف) از ابن فارض مصری (عارف شاعر) به طور غیر مستقیم یعنی از طریق تعلّم در مکتب های زمانه اش، تأثیر پذیرفته است.

یکی از مسائل مهّم در دستگاه معرفت شناسی کهن، ابزار کسب معرفت است که از این میان ابزار عقل نقش مهمّی دارد. متکلّمان استدلال کردن از راه عقل به منظور کسب معرفت را نظر می نامد. تاکنون کتب متفاوتی به شرح مقوله ی نظر پرداخته اند که در این میان قاضی عبدالجبّار در جلد دوازدهم المغنی خود، بحثی درباره ی نظر و معرفت بیان کرده است. مسئله ی نظر از دیرباز در عرفان و شعر ما نیز وجود داشته است و این سیر از قرن ششم و ورود عرفان به شعر فارسی تکامل بیشتری یافته است. دیوان حافظ یکی از آثاری است که به لحاظ وسعت معنایی اش کارکردهای متفاوت نظر را در خود جای داده است. بررسی مفهوم نظر در دیوان حافظ بر اساس ترجمه ی باب النّظر المغنی، موضوع اصلی این پژوهش است. حافظ نظر را در طیف های معنایی متفاوتی به کار برده است که یکی از قابل توجّه ترین معنای آن، اندیشه ورزی است. نگارنده در این پژوهش کوشیده است تا با ترجمه ی باب النّظر المغنی، مخاطب را با جایگاه نظر نزد قاضی عبدالجبّار آشنا سازد سپس به تحلیل نظر در دیوان حافظ بپردازد و با توجّه به شباهت های معنایی نظر نزد حافظ و قاضی عبدالجبّار، مخاطب را از توجّه و تأثیرپذیری حافظ از اندیشه های کلامی قاضی در باب مقوله ی نظر آگاه سازد.

چکیده بزرگمهر بختگان از جمله مشاهیر مربوط به ایران قبل از اسلام است که در بسیاری از متون فارسی و عربی به ویژه در آثار منثور، بسیار به آن پرداخته شده است. برخی متون مربوط به اوایل قرون اسلامی، حکمتها و پندهایی را، از قول او بیان کرده اند. درحالیکه تعدادی محدود از این آثار به ارائه زندگینامه او پرداخته اند. حکایتها و حکمتهایی که حول محور این شخصیت در متون آمده، در برخی موارد منحصر به فردند. با وجود شهرت بزرگمهر، برخی به وجود تاریخی او و برخی به افسانه صرف بودن او معتقدند. در این نوشتار سعی شده تا حدّ امکان تمامی متونی که در آن مطلبی راجع به این شخصیت آمده، جمع آوری شود و با بررسی و دقت در آنها پاره ای نظرّات، در ارتباط با زندگینامه وی ارائه شود. بنابراین نخست از جنبه های گوناگون به معرفی بزرگمهر پرداخته شده است. حضور بزرگمهر در متون فارسی و عربی از نیمه اوّل قرن سه هجری، با بیان چند حکمت کوتاه منسوب به او آغاز شده است؛ تا اینکه فردوسی در قرن چهار هجری زندگی نامه مدونی از او ارائه داد؛ این زندگی نامه دستمایه ای برای نویسندگان قرون بعد شد. از آنجایی که برخی متون فقط چند حکمت یا حکایت درباره این شخصیت آورده اند، سعی شده تا همه این حکمتها جمع آوری و ارائه شود. ضمن اینکه به دسته بندی حکمتها بر اساس موضوع نیز توجه شده است.در فصل پایانی پژوهش، نظریات گوناگون درباره افسانه یا واقعیت تاریخی بودن بزرگمهر، ارائه شده و یافته های پژوهش در ادامه مطلب ذکر شده است. کلید واژه: بزرگمهر بختگان، افسانه یا واقعیت، انوشیروان، حکمت، حکایت، مذهب، شغل.

عطار و سعدی در آثار خود از حیوانات به طور فراوان و متفاوتی استفاده کرده اند. در این آثار، حیوانات نیز مانند برخی عناصر شعری ناخود آگاه و غیرعمد به کار رفته و اغلب در راه ابلاغ بهتر پیام شاعر مورد استفاده قرار گرفته است. پژوهش حاضر ضمن پرداختن به موضوع تصویر حیوانات در آثار عطار و سعدی بر اساس پنج صنعت تصویرساز تشبیه، استعاره، کنایه، تمثیل و انسان وارگی، به بررسی کاربرد حقیقی حیوانات در آثار این دو شاعر و نیز مقایسه آن ها پرداخته است. این مقایسه به ما کمک می کند تا علاوه بر فهم جایگاه حیوانات در آثار شاعران، به مطالب حائز اهمیتی درباره ابزارهای بیانی و تعلیمی، دامنه لغات، برون گرایی و درون گرایی و روحیه شاعر نیز دست یابیم. نوشتار حاضر در پی ارائه آماری تفکیکی از بسامد حیوانات و میزان استفاده عطار و سعدی از پنج نوع صور خیال مطرح شده درباره حیوانات می باشد. بررسی آثار این دو شاعر هم از نظر کمیت و بسامد استفاده از حیوانات و هم از نظر کیفیت و چگونگی آن (تنوع، گستردگی، انتزاعی یا بومی بودن حیوان و ...) مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. قلمرو این پژوهش کلیات آثار مسلم عطار و سعدی بوده است.

نثر فارسی همچون شعر فارسی تحت تأثیر نثر و شعر عربی بوده و تقریباً همان سیری را که نثر و شعر، در جهان عرب تا قبل از حمل? مغول پیموده است با فاصل? زمانی کوتاه تری تجربه کرده است. یکی از گونه های فربه نثر فارسی، نثر فنی است که تحت تأثیر فضل نمایی ها یا به تعبیری خودنمایی های نویسندگان زبان فارسی، به وجود آمد. دور? تکوین نثر فنی از نیم? دوم قرن پنجم آغاز شد. تاکنون، بیشتر همّ و غم خوانندگان و مخاطبان این نثر، حل ابهامات و معضلات لغوی و زبانی و ادبی آن بوده است یا به تعبیری، بیشتر به خواندن این متون پرداخته اند. کمتر کسی به خوانش این متون همت گماشته است؛ همین نبود خوانش سبب شد که به یافتن رویکردی انتقادی روی آوریم که بتوانیم با آن خوانشی صحیح و ایرانی از این متون به دست دهیم و آن رویکرد، فرمالیسم بود. این پژوهش همچنین با تطبیق مولفه های فرمالیسم بر متون نثر فنی، ضمن دست یافتن به مشترکات بسیاری میان آن ها، متون نثر فنی را نوع ادبی مناسبی به منظور کاربرد مولفه های فرمالیستی می داند.

پیشین? پرداختن به داستان و داستان پردازی در ادبیات فارسی به دوران پیش از اسلام می رسد؛ این موضوع در اوایل، بیشتر به صورت شفاهی و سینه به سینه صورت می گرفت، تا این که در دوره خسرو انوشیروان ساسانی، نهضتی در راه تدوین و گردآوری آثار علمی و ادبی و نیز ترجمه آثار سایر ملت ها به وجود آمد و از این میان به حوزه آثار داستانی نیز توجه ویژه ای شد، آن ها علاوه بر داستان های ایرانی، به ترجمه داستان های دیگر ملت ها نیز همّت گماشتند که از این میان می توان به ترجمه کتاب های کلیله و دمنه و قص? سندباد و... اشاره کرد. این جریان پس از اسلام نیز به حیات خود ادامه داده و کتاب های دیگری نیز در حوز? داستان پردازی در ادبیات فارسی به وجود آمد؛ یکی از این کتاب ها، طوطی نامه ضیاء نخشبی است که به اصلی هندی باز می گردد. طوطی نامه یکی از آثار قابل توجه ادبیات داستانی است که متأسفانه به ابعاد و ویژگی های هنری آن تا کنون توجه کافی نشده است و ضرورت شناخت بهتر ساختار روایت و چگونگی عناصر داستانی یکی از داستان های کهن و نیز بررسی میزان ادبیت متن و کاربرد آرایه های مختلف بیانی و بدیعی و... در آن، نگارنده را بر آن داشت که داستان طوطی نامه را از این منظر مورد پژوهش و بررسی قرار دهد. از مهم ترین یافته های این پژوهش می توان به شگرد تو در تو بودن داستان ها به عنوان برجسته ترین ویژگی روایی آن اشاره کرد که آن را از این منظر، به کتاب هایی نظیر کلیله و دمنه، بختیارنامه، سندباد نامه و به ویژه هزار و یک شب پیوند می دهد؛ مورد دیگر به کارگیری فنون بلاغی گوناگون در بیان داستان ها و از جمله دو عنصر خیال و اسلوب است؛ این موضوع به ویژه در آغاز داستان ها، که با توصیف شب و برآمدن روز همراه است، به اوج می رسد. کلید واژه: داستان، قصه های عامیانه، طوطی نامه، تو در تو بودن، ادبیت.

درادبیات کهن داستانی ایران، معدود آثاری را می توان یافت که با نظریه های مدرن روایت پردازی همخوانی داشته باشد. شاهنامه فردوسی به عنوان یک شاهکارِ کهنِ حماسی، خلّاقیت های بی نظیری در کاربرد شگردها و فنون نوین داستان پردازی دارد. پژوهش حاضر، حاصل رویکردی نو به شاهنامه فردوسی از منظر نظریه روایی ژرار ژانت، نظریه پرداز مشهور فرانسوی و پیروانش با توجّه به سه مقوله زمان؛ وجه، حالت و صدا در سه شعر برگزیده از بخش های اساطیری، پهلوانی و تاریخی است. برآیند پژوهش نشان می دهد که سراینده اثر با کاربردهای مختلف زمانی و عمدتاً زمان پریشی و چینش خاص و هنرمندانه حوادث و رویدادها، به آشنایی زدایی در فرم زمانی قصه پرداخته و به پیرنگ متناسب با خواسته خود دست می یابد. و با استفاده از فنونی ویژه و تنظیم هنرمندانهِ شتاب داستان، ضرباهنگ نقل حوادث و رخدادها را بامعنای آن گره می زند و به انتقال معنا و پیام خاص خود دست می یابد. از سوی دیگر با تکرار حوادث و رویدادها، هر بار و در بافتی نو، بار معنایی آن ها را بسط می دهد و بر نحوه دریافت و وسعت دید معنایی خواننده از اثرش تأثیر می گذارد و با کاربرد زاویه های دید و راویان گوناگون، گاه از چشم انداز دانای کل به فهم خواننده از داستان جهت می دهد و گاه با زاویه های دید نمایشی،سبب برجسته سازی، جلب حضور، همدلی و مشارکت مخاطب در خوانش داستان می شود و با تعبیر و تفسیر حوادث و رویدادها از زبان خود و شخصیت ها، عامل چندلایه شدن و بسط معنا در روایت می شود و در نتیجه ما را با چندگانگی صدا و تکثّر آراء مواجه می سازد. و با پیوند میان زاویه های دید و راویان گوناگون میان راوی، شخصیت و مخاطبان فرازمانی آن تعامل برقرار می سازد و بدین گونه با طرح معنا به طرزی بدیع، شکل و محتوای اثر را آن چنان در یک دیگر گره می زند که معنا از شکل و شکل از معنا می شکافد. مسئله ای که عبدالقاهر جرجانی ناقد ژرف بین ایرانی هزاره ای پیش آن را در نظریه نظم خود بیان نموده بود.

چکیده هدف پژوهش حاضر بررسی «بوطیقای شعر دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی» است. این مقال بر آن است که از رهگذر این موضوع به مسائلی که به نوعی به بحث بوطیقا مرطبت اند، و از آن جمله: تعریف شعر، تعریف بوطیقا و بررسی تاریخچ? آن در فرهنگ های غرب و شرق، بررسی آرا و نظرات دکتر شفیعی کدکنی به عنوان یک منتقد، نظریه پرداز و شاعر در حوز? بوطیقا؛ و سپس نگاهی گذرا به شعر او و دنبال کردن نظریه های وی در اشعارش بپردازد.

ایران و مصر از دیرینه‎ترین تمدّن‎های بشر بودند که کهن ترین داستان‎ها را در خود داشتند. زبان، ساختار و محتوای این داستان‎های کهن تحت‎تأثیر تحوّلات سیاسی- اجتماعی شرق در روزگار معاصر دگرگون شد. پیدایش اندیشه های تجدّدخواهانه، شکل ها و گونه های تازه ای را در ادبیّات داستانی آفرید و این گونه های جدید، جریان تجدّد را شدّت بخشید. دوره مشروطه در ایران و عصر نهضت در مصر، روزگار تحوّلات سیاسی، اجتماعی، تاریخی و ادبی بود. از جمله تحوّلات ادبی این روزگار، آفرینش گونه های جدید داستان، از جمله سفرنامه رمان‎واره، رمان تاریخی، رمان اجتماعی، داستان کوتاه و نمایشنامه بود. ورود گونه های داستانی جدید از غرب به جامعه ادبی ایران و مصر، تقریباً همزمان بود و جریان داستانی نسبتاً مشابهی را در این دو کشور آفرید. این دو جریان همسان زمینه پژوهش‎های تطبیقی را در این دو کشور فراهم آورد. در این رساله، پس از ذکر کلّیّات پژوهش، به مقایسه و تحلیل زمینه‎های تاریخی همسان مشروطه و نهضت در این دو کشور پرداخته خواهد شد. سپس جریان ادبیّات داستانی ایران و مصر در دوره تکوین خواهد آمد و بر اساس مبانی مکتب فرمالیسم و ساخت‎گرایی، نخستین نمونه‎های داستان کوتاه در ایران و مصر، جمالزاده و تیمور (پدران داستان کوتاه فارسی و عربی) تحلیل و تبیین خواهد شد. در روزگار تکوین ادبیّات داستانی، داستان نویسان ایران و مصر، ابتدا از طریق ترجمه ها با آثار داستانی اروپا آشنا شدند، سپس در راه تقلید گام نهادند و سرانجام به آفرینشگری های داستانی پرداختند. در این دوران سنّت های کهن در هم پیچیده شد تا سنّت های تازه ای نهاده شود.

آثار عرفانی و صوفیانه زبان و ادب پارسی، با زبانی شفاف و گویا، راه زندگی را بر همگان نمایان می سازند. شیخ¬جام (ژنده پیل) به عنوان صوفی و عارف وارسته و سنی مذهب عصرسلجوقی، آثار عرفانی خود را که بیشتر نثر سازمانی بر آن ها غالب است از دل و بی غل و غش و بی حسد و بی تعصب به کاغذ آورده است. او با زبانی فصیح، مقاصد و اقوال خویش را با گفتمانِ غالب دینی و با کمک جُستن از نثر خطابی، به مخاطبان عام و خاص خویش إلقاء می کند. شیخ¬جام برای تأثیر کلام، از شگردهای بلاغی و هنرسازه هایی چون کنایه، تشبیه، تمثیل و...بهره می جوید. با کمی تأمل و توجه و غوص در دریای بی کران آثار احمدجام، به این نتیجه خواهیم رسید که هنر سازه غالب این آثار کنایه است. این پایان نامه به بررسی کنایه در آثار معروف احمدجام (انس التائبین، بحارالحقیقه، سراج السایرین، روضه المذنبین، مفتاح النجات) می پردازد. کنایاتی که گرچه در عصر حاضر، بیشتر آن ها، جزء کنایات معمول و به دور از غرابت و آشنایی زدایی هستند، اما به قطع یقین در زمان مولف جزء کنایاتِ ناب و بدیع محسوب می شده اند. همچنین کنایات و تعبیرات کهن در خلال نوشته های بازمانده از شیخ که امروز به دست ما رسیده اند، و زبان فارسی برای غنای خویش سخت بدان ها نیازمند است، نیز قابل توجه است.

ترجمه ی تاریخ یمینی را بی شک می توان یکی از گرانسنگ ترین نوشتارهای ادبی به شمار آورد که افزون بر ویژگی های برجسته ی ادبی، نمایانگر یک دوره ی تاریخی بسیار مهم و تاثیر گذار بر تاریخ ادبیات ایران نیز است. علت انتخاب این کتاب و بررسی آن، اهمیتی است که در دو زبان فارسی و عربی داراست و همین امر نشان دهنده ی آن است که این کتاب نیاز به بررسی بیشتری توسط فعالان در حوزه ی ادبیات را دارد. با توجه به اهمیت ادبی و بلاغی این اثر و توجه خاص جرفادقانی به تصویرسازی در آن، نگارنده بر آن شد که به بررسی ترجمه ی تاریخ یمینی از منظر علم بیان بپردازد. در این تحقیق، ترجمه ی تاریخ یمینی از نظر علم بیان(تشبیه،استعاره،کنایه و مجاز)مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی این نثر، نگارنده به این نتیجه رسید که از بین باب های سنتی علم بیان، بیشترین آرایه هایی که به کار رفته است، مربوط به آرایه ی تشبیه و کنایه است که از انواع تشبیه، تشبیه بلیغ(اضافه ی تشبیهی) بیشترین کاربرد را در این نثر به خود اختصاص داده است؛ این امر بیانگر آن است که تشبیه کم کم در این دوره جای خود را به استعاره داده است و واقع گویی از نثر رخت برمی بندد و جای آن را پوشیده گویی و ابهام در کلام می گیرد و این امر راه را برای استعاره و کنایه باز می کند، به طوریکه تصویر های غالب در این نثر بعداز تشبیه، کنایه است.

موضوع مورد بررسی در پژوهش حاضر، تحلیل قصه حضرت موسی در قصص القرآن نیشابوری و قصص الانبیاء سورآبادی با رویکردی روایت شناختی است. نظریه روایت شناختی به عنوان شعبه ای فعال از نطریه ادبی،در پی کشف الگوی جامع روایت است که تمام روش های ممکن روایت داستان ها را ذر بر می گیرد. بنا بر نتیجه پژوهش،اثر نیشابوری قابلیت های روایی بشتری نسبت به قصص القران سورآبادی را داراست و شگردهای روایی در آن بیشتر رعایت شده است. مولفه زمان در قص الانبیاء بر اساس نظریه ژرار ژنت قابل بررسی و ارزیابی است.

اسطوره ها در پیدایش ملل و شکل گیری فرهنگ ها نقش بسزایی داشته اند. بنابراین، در بحران های ملی، هنگامی که انسجام و یکپارچگی ملت ها در خطر قرار گرفته اند، اسطوره ها به طور خاص مرکز توجه نویسندگان بزرگ بوده اند. حکیم ابوالقاسم فردوسی و ویلیام باتلر ییتس دو نویسنده مشهوری هستند که در چنین دوره های دشواری زیستند و زندگی خود را فدای احیای اساطیر ملی خویش ساختند، و در این راستا دو قهرمان اسطوره ای ایرانی و ایرلندی، رستم و کوهولن را که نماینده آرمان های ملی دو کشور هستند، عمری جاودانه بخشیدند. این دو قهرمان اسطوره ای، چنان که در آثار فردوسی و ییتس نمود یافته اند، دارای خصیصه ها و ماجراهای مشترکی هستند که شالوده اصلی این تحقیق را تشکیل می دهند. این تحقیق به قدرت، پهلوانی (شامل شجاعت، خرد، جوانمردی و عدالت خواهی، غرور و اعتماد به نفس، عدم وابستگی دنیوی، شهرت، میهن پرستی و آزادگی)، ایمان و پرندگان محافظ، نبرد با موجودات ماوراء طبیعی، جستجوی آب حیات، ازدواج پنهانی، قتل فرزند و نیز اشتباهات این قهرمانان می پردازد و می کوشد پرداخت آنان را در آثار نویسندگان مزبور مقایسه نماید.

اندیشه سیاسی ایرانشهری، سامانه ای منسجم از تفکّر ایرانی برای اداره گیتی است. ایرنیان با برخورداری از چنین اندیشه منظمی توانسته?در طول تاریخ، با اقتدار، ضمن اداره مطلوب ایرانشهر، بر گستره گیتی مسلط شود. بختیاری این اندیشه به سبب پیوستگی بن مایه های آن به درگاه یزدان پاک و بهره مندی از فرّه ایزدی است که به توأمانی دین و سیاست و فرهمندی حاکمیت می انجامد. شعار بنیادی پادشاهان، دادگری مبتنی بر خرد سیاسی است. راستی، دین داری، دادگری، خردورزی، توجه به دانش، وفای به پیمان، از مولفه های برجسته این اندیشه سیاسی است. حکیم ابوالقاسم فردوسی،شاعر حماسه سرای قرن چهارم هجری است که شعر خود را در خدمت اندیشه سیاسی ایرانشهری به کار گرفته است. منظومه حماسی حکیم توس،محملی راستین برای این اندیشه فرهمند است. اندیشه ای برگرفته از دین با محوریّت خرد سیاسی برای اداره دادگرانه گیتی. با اندکی تأمّل می توان اهداف این خردنامه سیاسی ایرانشهری را چنین بیان کرد: - احیا و بازتولید اندیشه سیاسی ایرانشهری برای حفظ اقتدار وحدت ملی - ارائه الگوی شاهی آرمانی برای اداره ایرانی آباد، آزاد و سرشار از امنیت و آسایش - توجه به فضیلت های اخلاقی در ارائه الگوی پهلوان ایرانی - نمایش برتری تقدیر ایزدی بر تدبیر بشری - نشان دادن ناپایداری قدرت های حاکم بر گیتی با نیت تشویق فرمانروایان به دادگری کلید واژه: شاهنامه فردوسی، اندیشه سیاسی ایران شهری، فرّ? ایزدی، توأمانی دین و سیاست، خرد و دانش?دادگری

اسطوره به عنوان یکی از ابزارهای بیانِ هنری، حضوری بس چشم گیر در شعر معاصر دارد. شاعران معاصرِ عربی و فارسی به خاطر تأثیر از شاعران مدرن اروپا، و در صدر ایشان تی. اِس. اِلیوت، به اسطوره گرایش یافته اند. از آن جا که اسطوره برآمده از ناخودآگاه جمعی است، مطالعه ی آن در واقع به نوعی مطالعه ی فرهنگ خواهد بود. از جمله این شاعران ادونیس و شفیعی کدکنی هستند. این دو تن با توجّه به تأثیرپذیری از مولّفه های مدرنیسم، رویکردی انسان گرایانه و عمل گرایانه را در برخورد با اساطیر به کار گرفته اند و اساطیر موجود در شعر خود را در خدمت دردها و رنج های خود و انسانِ معاصر قرار داده اند. پایان نامه ی حاضر با تمرکز بر دو دفتر شعرِ أغانی مهیار الدّمشقی سروده ی ادونیس و هزاره ی دوّم آهوی کوهی سروده ی شفیعی کدکنی، سعی در تحلیل و توضیح اساطیر موجود در این دو مجموعه را دارد تا بدین وسیله قدمی هر چند ناچیز در شناخت شعر این دو تن و ورود به منظومه ی فکری هر کدام از ایشان بردارد. روش تحقیق، از نوع تطبیقی- تحلیلی و به روش کتابخانه ای می باشد. از این رو، ابتدا با توجّه به دو عنصر کهن الگو و روایت، اساطیرِ موجود در این دو دفتر استخراج شده و به سه دسته تقسیم شده اند که عبارتند از: اساطیر دینی، اساطیر قومی- ملّی و اساطیر فراملّی.سپس به تحلیل و توضیح اساطیر و نقش آن ها در بافت شعر پرداخته شده است و سعی شده تا نگاه شاعر به اسطوره ی مذکور و علّت انتخاب آن توضیح داده شود. آن چه در این تحقیق به دست آمده این است که هر دو شاعر با دید انسان گرایانه ی خود، به اساطیرِ موجود در شعرشان، بُعدی معاصر داده اند و آن را در خدمت انسان و دردهایش قرار داده اند. به دیگر سخن، اسطوره در شعر این دو شاعر کارکردی انسان گرایانه داشته و در خدمت درد و رنج انسان معاصر می باشد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

رساله بررسی تشبیه در قصاید ناصرخسرو در بردارنده سه بخش است: در بخش نخست ، در باب علم بیان، موضوع علم بیان ، اهمیت تشبیه درعلم بیان ، تعریف ، ارکان و تقسیمات تشبیه ، مطالبی ارائه شده است. بخش دوم که در باب ناصرخسرو قبادیانیست ، شامل نگاهی گذرا به زندگی و آثار او ، تشبیه درزمان او ، انواع تشبیه در دیوان او، ارائه آمار تشبیهات به لحاظ تقسیم بندی موضوعی مشبه ها، به همراه تحلیل این آمار و درنهایت بررسی تاثیر عوامل مختلف از جمله : قرآن ، حدیث، مساله علوی، اسماعیلی و باطنی بودن ناصرخسرو و عناصر اسطوره ای و ملی و ... بر تشبیهات او می شود. بخش سوم که مهمترین بخش این کارمحسوب می شود ، در بردارنده جداول موضوعی تشبیهاتست ، در این بخش تشبیهات دیوان ناصرخسرو ، براساس موضوع آنها ( مشبه ها) ، به بیست عنوان کلی تقسیم شده و به ترتیب حروف الفبا آمده است.

مجله ادبی سخن یکی از پیشروترین و تاثیرگذارترین نشریات ادبی ایران بود که به همت دکتر پرویز خانلری در خرداد 1322 کار خود را شروع کرد و با روشی محافظه کارانه حدود 35 سال در عرصه ادب ایران درخشید.

در این پایان نامه کوشش شده است با مطالعه آثار منظوم سه شاعر قرن ششم (سنایی، انوری و نظامی) دیدگاههای آنها در باره شعر و شاعری تبیین و نقد و بررسی شود. در فصل مربوط به سنایی و سخنان او در باره شعر و شاعری مساله نسبت میان شعر و شرع از مهمترین درون مایه ها و دیدگاههای شعری اوست که در زمره نقد محتوایی قراردارد و به نظر می رسد محصول دوره بعد از تحول روحی اوست. این در حالی است که سنایی قبل از گرایش به شعر زهد و مثل به عنوان شاعری مداح خواسته ها و آمال خاص این نوع شاعران را داشته است. هرچند که تعیین زنجیره تاریخی برای مراحل دو گانه زندگی او دشوار است، تصور می شود که پس از تحول روحی به انتقاد از شاعران پرداخته است. در فصلی دیگر دیدگاههای انوری به عنوان مداح حرفه ای و با توجه به مدیحه سرایی او بررسی شده است. وی با آگاهی کامل از حرفه خود به بیان خاستگاه طبیعی شعر مدحی می پردازد. همچنین نقش اجتماعی شاعر به عنوان طبقه اجتماعی از نظر او مورد تردید واقع می شود. در فصل پایانی از دیدگاههای نظامی که بیشتر ناظر به شعر است تا شاعری مطرح می شود. نظامی نسبت به دو شاعر دیگر بیشترین سخنان را در باره شعر دارد و در تمام آثار خود، بویژه در مخزن الاسرار در باره شعر و مسائل آن سخن گفته است. دیدگاههای نظامی و از جمله سخن از ماهیت شعر، خاستگاه آن، نوآوری و تازگی ، سبک ، تصویر در شعر ، سحر حلال و ... به بوطیقای دیروز و امروز نقد شعر نزدیک است. لازم به ذکر است که نظامی در بیان مساله شعر و شرع پیرو سنایی است و در پردازش مخزن الاسرار به حدیقه الحقیقه او نظر دارد.

در این رساله ، حسامیزی ، یکی از عناصر تصویرساز در شعر صائب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. حسامیزی از دیرباز در شعر شاعران فارسی زبان به کار رفته است، اما کاربرد آن تا قبل از دوره سبک هندی چندان چشمگیر نیست. در سبک هندی بسیاری از شاعران از جمله بیدل و صائب حسامیزی را به طور گسترده در شعر خویش به کار برده اند.در فصل اول این رساله مباحث نظری حسامیزی عنوان شده است که شامل: تعریف حسامیزی ، حسامیزی ، مجاز یا استعاره ، انواع حسامیزی، ترتیب حواس، حسامیزی در شعر اروپا، مختصری در باره حسامیزی در شعر فارسی ، حسامیزی و موسیقی و حسامیزی و زبانشناسی است. در فصل دوم آماری از بسامد انواع حسامیزی های صائب نشان داده شده و حسامیزی های این شاعر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.بسامد نسبتا بالای حسامیزی در دیوان صائب بیانگر توجه شاعر به این عنصر بلاغی است. صائب از رهگذر این صنعت شعری ، تصویرهایی زیبا و بدیع خلق نموده است که جلوه ای خاص به شعرش بخشیده است.