در این پژوهش پس از سیر تاریخی قصیده و نقد دیدگاه بعضی از معاصران قصاید ده تن از نوپردازان از نظر محتوا،ساختار،زبان،بلاغت،موسیقی و تاثیر پذیری از شاعران گذشته نقد و تحلیل شده است .یافته ها نشان می دهدکه 1)نوپردازان قصیده گو همگی ازشاعران برجسته و جریان ساز معاصربه شمار می آیندو از دانش و آگاهی وسیع نسبت به ادبیات کلاسیک برخوردارند .بنابراین نه نوگرایی آن ها از سر عجز در برابر ضوابط شعر کلاسیک است و نهقصیده گویی آن ها از تعصب نسبت سنت ها . 2)هر چند بیشتر ازاین قالب برای تفنن و هنرنمایی بهره گرفته اند اما طرح موضوعات امروزی در بعضی قصاید بیانگر آن است که قصیده می تواند مسائل بشر امروز را هم در خود منعکس کند . 3)در بعضی از این قصاید ،قصیده به غزل نزدیک شده است. 4)این قصیده ها توانسته است بخشی از خلاقیت شاعران را در عرصه ی زبان از نظر ساخت های نحوی جدید و واژه های نو و هم چنین در عرصه ی بلاغت در خود منعکس کند.

بایزید بسطامی از بزرگترین عارفان قرون دوم و سوم است که هر کس آشنایی اندکی با تاریخ و مبانی عرفان اسلامی و ایرانی داشته باشد نام وی را شنیده است. عارفانی که معاصر با بایزید بوده اند همچون ذوالنّون مصری،یحیی بن معاذ رازی، سهل بن عبدالله تستری و احمد بن خضرویه بلخی به عظمت مقام او اعتراف داشته اند و حکایات و مراوداتی که درباره این افراد با بایزید نقل کرده اند همه نشان از یرزگی مرتبه و منزلت بایزید در نزد این عارفان بزرگ است. پس از وفاتش نیز همه بزرگان امثال جنید و شبلی تا ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر و محمد غزالی و نیز شاعران عارف همچون عطار و مولوی با عظمت هر چه تمام تر از او یاد کرده اند و به ذکر اقوال و حکایات از وی و درباره وی پرداخته اند، و این همه نشان از اهمیت اقوال بایزید و برجستگی جایگاه او در حوزه اندیشه های عرفانی است. در این پژوهش برآنیم که اقوال و حکایات مربوط به این عارف بزرگ را که در متون عرفانی از قرن سوم تا ابتدای قرن هشتم آورده شده است جمع آوریم و تغییر و تحولاتی که در طی این مدت در سخنان و حکایات مربوط به وی پدید آمده است بررسی و در خلال این سخنان به اندیشه های اصلی بایزید و مبانی فکری و نظرگاه های عرفانیش پی ببریم. اندیشه فنا و در وجود حق گم شدن و درنهایت یگانگی با حق از شاکله های اصلی مبانی فکری بایزید است. سکر وبی خویشی و حیرت از دیگر حالات و مقامات بایزید است که منجر به بیان شطحیات و سخنان به ظاهر کفر آمیز از وی شده است. وقتی این سخنان و حکایات را با توجه به سیر تاریخی که گویندگان مختلف آنها را نقل کرده اند بررسی می کنیم میبینیم که اصلی ترین و اصیل ترین سخنان بایزید در اولین کتاب های عرفانی همچون اللمع ابی نصر سراج، طبقات الصوفیه سلمی، حلیه الاولیا ابونعیم اصفهانی و از همه مهمتر کتاب النور محمد سهلگی که مختص بایزید نوشته شده است، آورده شده است.

عناصر موثر درشیوایی وزیبایی وعوامل ساختاری زبان غزل سعدی در پرتو آرا و دیدگاههای سبک شناسان ومنتقدان نظریه های ادبی معاصر از جنبه های زبانی و حوزه های معنایی واژگانی بررسی و داده های آماری در جداول متعدد آورده شد و برای تبیین دقیق و آسان نکات برجسیته وشاخصه های سبکی 56 نمودار ترسیم شد.

در این رساله موضوع زن و بررسی شخصیت و جایگاه او در ابعاد مختلف بخصوص در حیطه منظومه های غنایی، تعلیمی و عرفانی مد نظر قرار گرفته است، زیرا در این نوع خاص از انواع ادبی عموما برخوردهای فکری و عاطفی انسانها و نیز عملکردها و رفتارهایشان در تعامل با یکدیگر و حوادث مختلف در گسترده وسیعی به تصویر کشیده می شود و لذا خصوصیات ظاهری و ویژگیهای اخلاقی زنان در خلال واکنشها و رفتارهایشان در مقابل دیگران و حوادث و نیز واکنشها و رفتارهای دیگران در مقابل آنان از جنبه های مختلف بیشتر و بهتر نمایان می شود. بدین لحاظ در مباحث مقدماتی موضوعاتی چون جایگاه و موقعیت زن در پیشینه تاریخ، زن در آیین زرتشت و کتاب اوستا، زن در اساطیر ایرانی، زن در حماسه، زن در اسلام و زن در عرفان را مد نظر قرار داده ایم و در متن اصلی رساله به بررسی شخصیت و جایگاه زن در منظومه های ورقه و گلشاه، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، بوستان سعدی، حدیقه الحقیقه، الهی نامه، مصیب نامه، اسرار نامه و منطق الطیر پرداخته ایم. بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق می توان گفت: در حیطه منظومه های غنایی مورد نظر خسرو و شیرین نظامی از بهترین و مطلوبترین موقعیت برای رشد و پرورش شخصیت زنان در تمامی ابعاد و زمینه ها برخوردار است. فضای آزاد فرهنگی و اجتماعی حاکم بر خسرو و شیرین زمینه های لازم برای رشد شخصیت زنان را در تمامی ابعاد فراهم می سازد و از آنان انسانهایی آزاده، بزرگ منش و توانا می سازد که می توانند آزادانه پای در میدان سرنوشت خویش بگذارند و برای ساختن زندگی آینده خود فعالانه وارد عمل شوند. در نقطه مقابل خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و ورقه گلشاه قرار دارد که مرد سالاری و تعصبهای فرهنگی-اجتماعی حاکم بر سرنوشت همه زنان و دختران داستان را تحت الشعاع قرار می دهد و آنان را به پذیرش سکوت، تسلیم، ترس وآزرم، دودلی و تردید، رازداری مفرط و سرانجام ناکامی و مرگ ناگریز می سازد. در حیطه منظومه های تعلیمی و عرفانی یقینا زنان منظومه های عرفانی عطار از برترین موقعیت برخورداند زیرا آنان نه تنها از آزادی و شان والای انسانی خود محروم نمی شوند بلکه در فضای آزاد فرهنگی - اجتماعی زمینه های مناسب رشد شخصیت در اختیارشان قرار می گیرد و آنان در بسیاری از موارد نشان می دهند که در صورت برخورداری از زمینه ها و شرایط مناسب می توانند از مردان راه حق هم گوی سبقت بریاند و در طی طریق کمال بر آنان نیز پیش بگیرند. در مرتبه بعد از آثار عرفانی زنان بوستان سعدی هستند که وجودشان تنها تحت قیمومیت حاکمیت بلا منازع مردان به رسمیت شناخته می شود و تفکر مرد سالاری مطلق سرنوشتشان را در تمامی زمینه ها تحت تاثیر قرار می دهد و در نازلترین و پایین ترین مراتب زنان حدیق سنایی قرار می گیرند که در اکثریت قریب به اتفاق موارد، رکیک ترین دشنامها و اهانتها در موردشان به کار گرفته می شود و شان انسانیشان به وقیحانه ترین وجهی شکسته می گردد.