نام پژوهشگر: نجم الدین مرتضوی

بررسی واکنش برخی ارقام بادام دیر گل به سرما در مراحل مختلف فنولوژیکی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان 1388
  الهه خرم   ولی ربیعی

خسارت سرما به جوانه های گل بادام یکی از عوامل محدود کننده کشت و کار آن در دنیا می باشد. این تحقیق به منظور درک چگونگی واکنش ارقام بادام ) آ93، بومی، ربیع، شاهرود 21، مارکونا و 144یزد) به خسارت سرما در رابطه با میزان آسیب یخ زدگی، نشت یونی، پرولین و کربوهیدارت محلول در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکراردر برخی از مراحل فنولوژیکی و طرح پایه کاملاً تصادفی در مراحل دیگر جهت توسعه معیارهایی برای گزینش ارقام با مقاومت بهبود یافته به خسارت سرمایی بر اساس آزمون های آزمایشگاهی و آزمون مزرعه ای انجام گرفت. در این پژوهش جوانه های گل ارقام و ژنوتیپ های انتخابی بادام در مراحل مختلف فنولوژیکی در تیمار دمایی مختلف قرار گرفتند.میزان آسیب سرما زدگی بعد از 24 ساعت تیمار یخبندان ارزیابی شد. جوانه های گلی ،آسیب پذیر در نظر گرفته شدند که بافتهای آنها قهوه ای شده بودند. نتایج آزمایشات حاکی از آن است که درصد آسیب سرمایی به نوع رقم و مرحله نمو بستگی دارد و با پیشرفت مرحله نمو حساسیت به آسیب سرمایی افزایش می یابد. ارقام و ژنوتیپ هایی که دارای بیشترین میزان مقاومت به سرما هستند دارای کمترین درصد نشت یونی و برعکس می باشند. دربرخی مراحل فنولوژیکی بین ارقام از لحاظ میزان پرولین و کربوهیدرات های محلول تفاوت معنی داری وجود دارد. به طوری که، ارقامی که دارای بیشترین میزان پرولین و کربوهیدرات محلول می باشند دارای بیشترین میزان مقاومت به سرما هستند. ارقام آ93 و شاهرود 21 به عنوان ارقام مقاوم به سرما در مراحل مورد مطالعه معرفی می گردند.

تاثیر موقعیت جوانه و غلظت های مختلف منابع نیتروژن ms بر مرحله پرآوری نسترن کوهی (بومی هشترود)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی 1389
  مهدی شیردل   علیرضا مطلبی آذر

چکیده نسترن کوهی (rosa canina) به عنوان پایه برای رزهای زینتی (مانند r. hybrida و r. floribunda) و نیز به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده است. در این پژوهش، تاثیر موقعیت جوانه (تحتانی، میانی و افقی) روی شاخه در مرحله استقرار و تاثیر سه غلظت نیترات آمونیوم (10، 15 و 20 میلی مول بر لیتر) و سه غلظت نیترات پتاسیم (15، 20 و 25 میلی مول بر لیتر) در مرحله پرآوری در قالب طرح کاملاً تصادفی با 8 تکرار بررسی شد. مواد گیاهی از بوته های نسترن کوهی بومی هشترود انتخاب شدند. نتایج آزمایش اول نشان داد که بیشترین درصد شکفته شدن جوانه و طول شاخساره در موقعیت میانی و کشت عمودی ریزنمونه ها حاصل شد و درصد آلودگی های قارچی و باکتریایی در موقعیت های مختلف ناچیز و قابل صرف نظر کردن بود. در آزمایش دوم بین سه غلظت نیترات آمونیوم از نظر طول شاخساره، تعداد گره و درصد ظهور جوانه جانبی برخلاف سه غلظت مختلف نیترات پتاسیم اختلاف معنی داری وجود داشت، با این حال می توان گفت صفات اندازه گیری شده بیشتر تحت تاثیر نیترات پتاسیم قرار گرفت، چون در نیترات آمونیوم درصد نیتروژن 5/2 برابر درصد نیتروژن موجود در نیترات پتاسیم است، ولی در کل با حضور نیترات آمونیوم رشد کمتری در مقایسه با نیترات پتاسیم مشاهده شد. بیشترین طول شاخساره، در نسبت 15 به 35 ، 15 به 40، 20 به 35 و 20 به 45 آمونیوم به نیترات مشاهده شد که با کاهش نسبت آمونیوم به نیترات، طول شاخساره افزایش یافت. بیشترین تعداد گره در نسبت 20 به 45 آمونیوم به نیترات (نیتروژن کل 65 میلی مول بر لیتر) مشاهده شد که در بین سایر تیمار ها اختلاف معنی داری وجود نداشت. کمترین تعداد برگ کلروزه در نسبت 15 به 35 و بیشترین تعداد برگ کلروزه در نسبت 20 به 35 مشاهده شد. نکروزه شدن برگ ها از غلظت های مختلف نیترات پتاسیم متاثر شد، به طوری که با افزایش غلظت نیترات پتاسیم تعداد برگ نکروزه هم افزایش یافت و در غلظت 25 میلی مول بر لیتر تعداد برگ نکروزه بیشتر از دو غلظت 15 و 20 میلی مول بر لیتر نیترات پتاسیم بود. درصد کال تحتانی از سه غلظت نیترات پتاسیم متاثر شد و کمترین درصد کال تحتانی در غلظت 25 میلی مول بر لیتر و بیشترین درصد در غلظت 15میلی مول بر لیتر نیترات پتاسیم مشاهده شد.

تاثیر عوامل اقلیمی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی نسترن کوهی(rosa canina l.) در اکوتیپ های استان زنجان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی زنجان 1392
  مینا ختایی   نجم الدین مرتضوی

نسترن کوهی (rosa canina l.) گیاه دارویی- زینتی متعلق به تیره رزاسه (rosaceae)، یکی از منابع مهم ویتامین ث در میان گیاهان محسوب می¬شود. مواد موثره این گیاه سبب کاهش اسید اوریک و معالجه ناراحتی¬های ناشی از نقرس می¬گردد. رشد و عملکرد گیاهان در اکوسیستم ها، تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر نوع گونه، اقلیم منطقه و موقعیت جغرافیایی قرار دارد. فاکتورهای اقلیمی به¬ویژه عرض جغرافیایی، ارتفاع محل، درجه حرارت، شدت نور، بارندگی و خصوصیات خاک، تاثیر عمده ای بر کمیت و کیفیت مواد موثره گیاهان می¬گذارد. به منظور مطالعه تاثیر اقلیم بر صفات مورفوفیزیولوژیکی، کمیت و کیفیت مواد موثره نسترن کوهی در 4 منطقه از استان زنجان شامل ابهر، طارم، ماهنشان و زنجان که بیشترین پراکنش این گیاه را داشتند، انتخاب گردید. طی سال¬های 1391-1390، مراحل فنولوژیکی گیاهان ثبت شده و میوه¬ها و برگ¬ها برداشت شدند. در این تحقیق برخی از خصوصیات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و دارویی این گیاه مورد اندازه گیری و مقایسه قرار گرفت. صفات طول و قطر، وزن تر ، درصد ماده خشک، سطح برگ، عصاره اتری، کلروفیل، پروتئین، فیبر، ویتامین ث، راندمان استخراج عصاره، ترکیبات فنولی کل اندازه گیری شدند. نتایج وجود تفاوت معنی دار در صفات قطر، مقاومت بافت، خاکستر، میزان ویتامین ث میوه و راندمان استخراج عصاره میوه، کلروفیل و مجموع ترکیبات فنولیکی برگ مناطق مورد مطالعه را تایید نمود. حداکثر میزان راندمان استخراج عصاره میوه در منطقه زنجان، حداکثر میزان ویتامین ث میوه و ترکیبات فنولیکی برگ در منطقه ابهر بدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل اقلیمی تاثیر عمده ای بر کمیت و کیفیت مواد موثره و نیز صفات مورفولوژیکی میوه و برگ¬های نسترن کوهی 4 منطقه مورد مطالعه دارد.

تأثیر اقلیم بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی اکوتیپ های ولیک(cratageus spp.) در استان زنجان
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی زنجان 1392
  زهرا موذنی   نجم الدین مرتضوی

ولیک با نام علمی (crataegus spp.) یک گیاه دارویی- زینتی با ارزش و متعلق به تیره رزاسه می باشد که به دلیل برخورداری از انواع فلاونوئیدها و پروآنتوسیانین ها اهمیت زیادی در صنایع دارویی دارد. رشد و عملکرد گیاهان در اکوسیستم ها، تحت تأثیر عوامل مختلفی نظیر نوع گونه، اقلیم منطقه و موقعیت جغرافیایی قرار دارد. فاکتورهای اقلیمی بویژه عرض جغرافیایی، ارتفاع محل، درجه حرارت، شدت نور، بارندگی و خصوصیات خاک، تأثیر عمده ای بر کمیت و کیفیت مواد مؤثره حیاتی می گذارد. به منظور مطالعه تأثیر اقلیم بر صفات مورفوفیزیولوژیکی، کمیت و کیفیت مواد مؤثره حیاتی ولیک در چهار منطقه از استان زنجان شامل ابهر، تهم ، طارم و ماهنشان که بیشترین پراکنش این گیاه را داشتند، انتخاب¬گردیدند. طی سال های 1390- 1391، مراحل فنولوژیکی گیاهان ثبت شده و میوه¬ها و برگ¬ها برداشت شدند. در این تحقیق برخی از خصوصیات مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و دارویی میوه و برگ این گیاه، مورد اندازه گیری و مقایسه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که صفات اندازه گیری شده میوه شامل طول و قطر، درصد ماده خشک، مواد جامد محلول کل، و برگ گیاه ولیک شامل طول و عرض، وزن تر، عصاره اتری، میزان پروتئین خام، میزان فیبر خام، راندمان حاصل از استخراج، میزان ترکیبات فنولی کل و فعالیت آنتی اکسیدان به طور معنی داری تحت تأثیر نوع اقلیم منطقه قرار دارند. حداکثر میزان فنول کل و فعالیت آنتی اکسیدانی، وزن تر میوه، قطر میوه، راندمان حاصل از استخراج در منطقه ابهر دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که عوامل اقلیمی تأثیر عمده¬ایی بر کیفیت و کمیت مواد مؤثره حیاتی و نیز صفات مورفولوژیکی گیاه ولیک در مناطق مورد مطالعه داشتند.

تاثیر نیترات پتاسیم و بنزیل آدنین بر صفات مرفوفیزیولوژیکی گل نرگس (narcissus tazetta l.)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی زنجان 1393
  رضیه موسوی متین   نجم الدین مرتضوی

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر بنزیل آدنین و نیترات پتاسیم بر صفات مرفوفیزیولوژیکی گل نرگس به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 16 تیمار و سه تکرار در شرایط آب و هوایی بهبهان در پاییز و زمستان سال 1392 انجام گرفت. تنظیم کننده رشد بنزیل آدنین در چهار سطح (صفر، 100، 200، 500 میلی گرم در لیتر) در دو مرحله (خیساندن سوخ ها به مدت 24 ساعت قبل از کشت، محلول پاشی در مراحل اولیه ظهور گل آذین) و نیترات پتاسیم در چهار سطح (صفر، 1، 2 و 4 گرم در کیلوگرم خاک گلدان) در دو مرحله (سه برگی و در مرحله متورم شدن گل آذین در میان برگ ها) اعمال گردید. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد بنزیل آدنین بر صفات مدت زمان ظهور برگ، متورم شدن اسپات و ترکیدن اسپات، مرحله استاندارد برداشت، تعداد گلچه، تعداد گلچه باز، قطر گلچه و ساقه گل دهنده، طول و تعداد ساقه گل دهنده، وزن تر و خشک، عمر گلجایی، کلروفیل a، b و کلروفیل کل، میزان کارتنوئید، کربوهیدرات، پروتئین و نیترات برگ اثر معنی داری داشت. کاربرد نیترات پتاسیم بر صفات مدت زمان لازم برای تورم اسپات، تعداد گلچه باز، قطر ساقه گلدهنده، قطر گلچه اولیه، میزان نیترات، پروتئین،کربوهیدرات برگ و فعالیت آنزیم نیترات رودکتاز معنی دار بود. برهمکنش تنظیم کننده رشد بنزیل آدنین و نیترات پتاسیم تاثیر معنی داری بر صفات مدت زمان متورم شدن، مرحله استاندارد برداشت، قطر گلچه، قطر ساقه گلدهنده، وزن تر و خشک گل، عمر گلجایی، میزان نیترات، پروتئین، کربوهیدرات، فعالیت آنزیم نیترات رودکتاز، کلروفیل a، کلروفیل کل و میزان کارتنوئید داشت. بر اساس نتایج این مطالعه، تیمار 200 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین و 2 گرم نیترات پتاسیم در کیلوگرم خاک گلدان بیشترین تاثیر را بر بهبود صفات مرفوفیزلوژیکی گل نرگس در شرایط آب و هوایی بهبهان داشت.

تعیین مقدار مناسب پرتودهی با پرتو گاما به منظور جهش زایی در پداژه گیاه زینتی مریم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی 1393
  مرتضی گنجی نژاد   نجم الدین مرتضوی

به منظور بررسی اثر پرتو گاما بر برخی خصوصیات مورفوفیزیولوژیک گل مریم، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمار آزمایشی شامل هشت سطح پرتو گاما (صفر، 20، 30، 40، 50، 60، 70 و 80 گری) می باشد. در بین گونه های مختلف مریم، گونه tubrosa در اغلب نقاط دنیا کشت و کار می شود. از این گونه به دلیل پرپر بودن نمی توان در برنامه های دورگ گیری استفاده کرد، و لذا برای اصلاح و القاء تنوع در آن باید از روش های نوین اصلاح از جمله جهش، پلی پلوئیدی، کشت بافت، انتقال ژن و غیره استفاده کرد. در این میان موتاسیون می تواند بسیار موثر و ارزشمند باشد. لذا این تحقیق به منظور برآورد بهترین دوز پرتوتابی اشعه گاما با منبع کبالت 60، با توجه به صفاتی از قبیل درصد زنده مانی و سرعت جوانه زنی در گل مریم انجام شد. نتایج نشان داد که دزهای مختلف پرتو گاما روی سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، درصد و سرعت جوانه زنی، وزن تر و خشک، تعداد گلچه، نشت یونی و قطر پداژک تأثیر معنی داری داشتند به طوری که با افزایش دز اشعه میزان سطح برگ، ارتفاع ساقه گل دهنده، تعداد برگ، تعداد گلچه کاهش یافت. در بین صفات مورد بررسی ارتفاع ساقه گل دهنده در بیشتر موارد بیشترین ضریب تغییرات را نشان داد که بیان کننده تأثیر پذیری بیشتر این صفت نسبت به مقادیر مختلف پرتودهی اشعه گاما می باشد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین تیمارها در مورد صفات درصد زنده مانی (جوانه زنی) و سرعت جوانه زنی اختلاف معنی دار در سطح 1% و در مورد صفت وزن خشک بوته ها اختلاف در سطح 5% مشاهده شد. در بین صفات درصد و سرعت جوانه زنی و هم چنین وزن خشک بوته ها جهت مشخص نمودن بیشترین درصد زنده مانی مشخص شد که تیمار 20 گری بیشترین درصد زنده مانی را نسبت به تیمارهای بالاتر دارا بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بین تیمار 20 گری با شاهد تفاوت معنی داری نبود در مقابل تیمارهای 30، 40 و 50 گری با شاهد تفاوت معنی داری مشاهده شد (درصد و سرعت جوانه زنی پایین).

تأثیر ساکارز، 8- هیدروکسی کینولین سولفات و دی اکسید کلر بر عمر پس از برداشت گل میخک اسپری
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی 1390
  اسکندر گل محمدی   نجم الدین مرتضوی

گل میخک از گیاهان زینتی مهم دنیا محسوب می شودولی با توجه به اینکهدوام و کیفیت پساز برداشت گل برید? میخک اسپری از نظر اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، بدین منظور اثرات محلولهای نگهدارنده بر دوام گل های برید? میخک اسپری طی دو آزمایش مورد بررسی قرار گرفت. گلها از یک گلخان? تجاری برداشت شد و بلافاصله به محل آزمایش منتقل شدند، دمای محیط آزمایش 1±23 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی محیط نیز به میزان 35-45 درصد بود. گلها در بطریهای 500 میلی لیتری حاوی 400 میلی لیتر از هر یک از محلولهای نگهدارنده قرار گرفتند. در آزمایش اول گل شاخه بریده میخک اسپری تحت تأثیر تیمارهای ساکارز در چهار غلظت(صفر، 5/0، 1و 5/1 درصد) و 8-هیدروکسی کینولین سولفات در چهار غلظت ( صفر، 100، 200 و 400 میلی گرم برلیتر) ودر آزمایش دوم تحت تأثیر تیمارهای ساکارز در چهار غلظت(صفر، 1، 5/1 و 2 درصد) و دی اکسیدکلر در چهار غلظت (صفر، 5، 10 و 20 میکرولیتر بر لیتر) قرار گرفتند. آزمایش بصورت فاکتوریل با طرح پای? کاملاً تصادفی و در سه تکرار و به صورت مدت دار انجام شد و در طی روزهای مختلف خصوصیات مرتبط با دوامو کیفیت گل(طول عمر، درصد باز شدن غنچه ها، میزان جذب آب، مقدار اتیلن تولید شده، مقدار کلروفیل، نشت الکترولیت و محتوی نسبی آب) مورد بررسی قرار گرفت.نتایج تحقیق نشان داد تیمارهای 1 و 5/1 درصد ساکارز به همراه 400 میلی گرم در لیتر 8- هیدروکسی کینولین سولفات در آزمایش اول و 20 میکرولیتر بر لیتر دی اکسید کلر در آزمایش دوم بیشترین تأثیر را در بین تیمارها از لحاظ افزایش طول عمر و حفظ خصوصیات کیفی و کمی گل برید? میخک اسپری داشت. اثر ساکارز بر روی تمام خصوصیات مورد ارزیابی به جز محتوی نسبی آب (rwc) در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. ساکارز در شادابی و طول عمر گلها بویژه در مقادیر متوسط 1 و 5/1 درصد نسبت به مقدار بالاتر(2 درصد) تأثیر مطلوبتری داشت. مقادیر محتوی نسبی آب در هیچ کدام از آزمایشها معنی دار نشد و ضد عفونیکننده های 8- هیدروکسی کینولین سولفات و دی اکسید کلر اثر معنی داری بر میزان کلروفیل برگ و باز شدن غنچه ها نداشتند. در بین دو ضدعفونی کننده موجود در آزمایش ، 8- هیدروکسی کینولین سولفات اثر بهتری بر طول عمر و حفظ کیفیت و شادابی شاخه های گل داشت.

اندازه گیری مقادیر ناچیز فلزات سمی (مس و روی) در نمونه های غذایی پس از استخراج از فاز جامد به روش جذب اتمی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه پیام نور - دانشگاه پیام نور استان زنجان - دانشگاه پیام نور مرکز ابهر - دانشکده علوم 1388
  ناهید ساطعی   محمود پایه قدر

چکیده ندارد.

تاثیر حذف برگ و گل بر صفات کمی و کیفی فلفل دلمه ای
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه زنجان - دانشکده کشاورزی 1387
  معصومه عباسی نیاسر   نجم الدین مرتضوی

چکیده ندارد.