تعارض های قومی و مذهبی و نقش آن در جنگهای داخلی افغانستان (1371-...) عنوان رساله حاضر است که ضمن چهار بخش اصلی و چندین فصل، به توصیف و جمع بندی پرداخته و در نهایت سهم شکافهای قومی-مذهبی در جدال داخلی افغانستان را به نمایش می گذارد. در سراسر این نوشتار این سوال اساسی دنبال می شود که: پدیده های مذهب و قومیت با جنگ داخلی افغانستان چه رابطه ای دارد؟ فرضیه و گمانه ای که در جواب پرسش مذکور به آزمون گذاشته می شود آن است که: شکافهای قومی و مذهبی در جامعه افغانستان همواره فعال بوده اما در گذشته به دلیل کنترل اجبارآمیز اجتماعی زمینه بروز و فعلیت نیافته است . جهاد افغانستان با ایجاد تحولات سیاسی و اجتماعی و فرو ریختن حاکمیت مرکزی در سال 1371 زمینه های بروز و تاثیرگذاری این عناصر را فراهم می نماید و در نتیجه این دو عنصر نقش اساسی را در جنگهای داخلی این کشور ایفا نموده. در بخش اول، چارچوب نظری رساله با طرح تئوریهای متلف تعارضات قومی به بحث گذارده می شود و ضمن تحلیل و وارسی نظریات مختلف در نهایت تئوری حاکم بر این نوشتار، در قالب تئوری تلفیق دو نظریه "رقابت قومی" و "رقابت نخبگان سیاسی" و برآیند حاصل از رابطه دیالکتیکی این دو نظریه انتخاب می شود. در بخش های دوم و سوم، شکاف های قومی و مذهبی و رابطه آن با قدرت سیاسی به صورت مستقل و مذهب مورد بررسی قرار گرفته و جهت گیری حاکمیت سیاسی در قبال این دو پدیده با شاخص سیاست همسان سازی قومی و تحمیل فرهنگی مطرح می شود. در بخش پایانی رساله (بخش چهارم) دو بخش دوم و سوم با هم تلفیق گشته و رابطه آن با قدرت سیاسی، نیروهای اجتماعی و احزاب جهادی دنبال می گردد. در این بخش هم چنین ضمن پیگیری بازتاب شکافهای قومی-مذهبی در صورت بندی نیروهای سیاسی و اجتماعی، تاثیرگذاری ایندو عنصر بر جنگهای داخلی احزاب و نیروهای سیاسی-قومی دنبال می گردد. در نهایت با استفاده از داده های اطلاعاتی سهم این شکاف ها در شکل گیری و استمرار جنگ داخلی افغانستان ارایه می گردد.